Ὁ Ἀπολλώνιος ὁ Τυανεὺς εἶναι μυθιστορηματικὸ πρόσωπο τοῦ φερωνύμου μυθιστορήματος Τὰ ἐς τὸν Τυανέα Ἀπολλώνιον τοῦ φανατικοῦ ἀντιχριστιανοῦ εἰδωλολάτρου, γόνου καὶ προγόνου αὐλοκολάκων σοφιστῶν, Φλαβίου Φιλοστράτου, ὁ ὁποῖος ἔζησε τὸν Γ΄αἰῶνα. Ὁ Φιλόστρατος ἔπλασε τὸν σύγχρονο δῆθεν τοῦ Χριστοῦ Ἀπολλώνιο Τυανέα (Καππαδόκη) σὰν ἕναν καταπληκτικὸ θαυματοποιὸ κι ἐμφιλόσοφο διδάσκαλο, γιὰ νὰ χαρίσῃ στὸ φθονερὸ πλέον εἰδωλολατρικὸ ἀναγνωστικὸ κοινό του ἕνα πρόσωπο ἀνώτερο τοῦ Χριστοῦ, ὥστε νὰ ἐκτοπισθῇ καὶ λησμονηθῇ ὁ δεύτερος. Τὸ ἔργο του εἶναι ἀπομίμησι τῶν Εὐαγγελίων. Σῴζεται ἀκέραιο, καὶ τὸ ἔχω διαβάσει. Εἶναι πολὺ ἀνιαρό. Ἔχει ὅμως ἐμφανὲς τὸ δηλητηριῶδες κόμπλεξ ἔναντι τοῦ Χριστιανισμοῦ. Στὰ χρόνια μας μερικοὶ παγανισταὶ ἄγευστοι ἐπιστήμης προσπάθησαν μὲ δῆθεν «ἐπιστημονικὲς μελέτες» νὰ πείσουν τὸ δικό τους χαμηλῆς νοημοσύνης ἀναγνωστικὸ κοινὸ ὅτι ὁ Ἀπολλώνιος ἦταν πρόσωπο ὑπαρκτό, χωρὶς νὰ τὸ κατορθώσουν βέβαια. Στὴν ἐπιστήμη τῶν ἀρχαίων ἑλληνικῶν κειμένων ἡ «ἄποψι» αὐτὴ δὲν περνάει οὔτε σὰν ὑποψία.
Τὸ μυθιστόρημα κατὰ τὴν ἀρχαιότητα δὲν εἶχε καμμιὰ ἀπήχησι οὔτε στὸν πληθυσμιακὰ καὶ μορφωτικὰ ξεπεσμένο πλέον κατὰ τὸν Γ΄αἰῶνα εἰδωλολατρικὸ κόσμο λόγῳ προφανῶς τόσο τοῦ ἄκρατου γλωσσικοῦ ἀττικισμοῦ του, ποὺ τὸ καθιστοῦσε δυσνόητο, ὅσο καὶ τῆς ἐμφανοῦς καὶ ἀχαλίνωτης ἀερολογίας του, ποὺ τὸ καθιστᾷ ἀναξιόπιστο ἀκόμη καὶ μεταξὺ τῶν εἰδωλολατρῶν. Οἱ δὲ Χριστιανοὶ τὸ γραπτὸ αὐτὸ τὸ περιφρόνησαν τελείως. Ὁ Φλάβιος Φιλόστρατος ἦταν ἐντελῶς ἀτάλαντος. Τὸ μυθιστόρημά του ὑπῆρξε, γιὰ νὰ μεταχειριστῶ ἕναν σημερινὸ ὅρο, μία «ἐκδοτικὴ ἀποτυχία». Εἶναι πολὺ πιθανὸ ὅτι μοναδικὸς σκοπὸς τοῦ ἀχυρανθρώπου Φιλοστράτου ἦταν ν’ ἀποσπάσῃ χρήματα ἀπὸ τὴν αὐτοκράτειρα Ἰουλία Δόμνα, σύζυγο τοῦ σημιτικῆς καταγωγῆς Ῥωμαίου αὐτοκράτορος Σεπτιμίου Σεβήρου, τῆς ὁποίας ἦταν εὐνοούμενος. Οἱ εἰδωλολάτρες «Ἑλληναρᾶδες» τότε ἦταν φιλοσημῖτες ἢ καὶ Σημῖτες ὅπως ὁ Λουκιανός, ὁ ἴδιος ὁ Φιλόστρατος, ὁ Πλωτῖνος, ὁ Πορφύριος, καὶ πολλοὶ ἄλλοι, ἰδίως νεοπλατωνικοί.
Δρ Κωνσταντῖνος Σιαμάκης
Μελέτες 1,54
ΑΠΟΣΠΑΣΜΑΤΑ
Νωρὶς προσκολλήθηκαν σ’ αὐτὸ τὸ πρόσωπο (τοῦ Ἀπολλωνίου Τυανέως) θαυματικὲς διηγήσεις, ποὺ ἔκαμναν τὸν Ἀπολλώνιο τρομερὸν μάγο. Ὁ Φιλόστρατος ὅμως θέλει νὰ τὸν ἀνεβάση ἀπό τὴν ἰδιότητα τοῦ γόητα κατώτερης σειρᾶς σὲ νεοπυθαγόρειον ἀσκητὴ καὶ θαυματοποιό, σὲ πραγματικὸν θεῖον ἄδρα. Καὶ καθὼς μὲ αὐτὴν τὴν «ἀρετολογία» συνδυάζει μοτίβα τοῦ παραμυθένιου ταξιδιωτικοῦ μυθιστορήματος, βρίσκει τὴν εὐκαιρία νὰ τονίσῃ μὲ ἀσιανὸν τρόπο ὁρισμένα μέρη, ὅπως τὴν παραμονὴ τοῦ σοφοῦ στὶς Ἰνδίες, ἱκανοποιώντας ἔτσι τὸ γοῦστο τῆς ὑψηλῆς προστάτιδάς του (συζύγου τοῦ αὐτοκράτορος Σεπτιμίου Σεβήρου).
Ἄλβιν Λἐσκυ, καθηγητὴς τῆς ἀρχαίας ἑλληνικῆς φιλολογίας στὸ πανεπιστήμιο τῆς Βιέννης, Ἱστορία τῆς Ἀρχαίας ἑλληνικῆς Λογοτεχνίας (Μετάφραση Τσοπανάκη Ἀγαπ., καθηγητοῦ φιλολογίας στὸ Ἀριστοτέλειο Π.Θ. ), ἐκδ. Κυριακίδη, σελ.1144.
Μυθυστορηματικὴ βιογραφία τοῦ Ἀπολλωνίου τοῦ Τυανέως εἰς ὀκτὼ βιβλία γραφεῖσα ἀπὸ τὸν Φλάβιον Φιλόστρατον τὸν Ἀθηναῖον, δεύτερον καὶ διασημότερον ἐκπρόσωπον ἑνὸς ὁμίλου οἵτινες ἔζησαν κατὰ τὸν 3ον μ.Χ. αἰῶνα καὶ οἵτινες φέρονται ὡς συγγράψαντες διάφορα ἄλλα ἔργα ,τῶν ὁποίων εἶναι ἀδύνατον νὰ καθορισθῆ ἡ πατρότης, ὅσον ἀφορᾷ εἰς τὸ τίς τούτων τὰ ἔγραψεν… Ἡ βιογραφία αὕτη ἐγράφη τῇ αἰτήσει τῆς Ἰουλίας Δόμνας, συζύγου τοῦ αὐτοκράτορος Σεπτιμίου Βεβήρου, ἥτις ἠρέσκετο νὰ περιστοιχίζεται ἀπὸ τοὺς σοφοὺς τῆς ἐποχῆς της καὶ ἐνδιεφέρετο ὅλως εἰδικῶς διὰ τὰ προβλήματα τῆς θρησκείας τῆς φιλοσοφίας. Ἡ προσωπικότης τοῦ Ἀπολλωνίου τοῦ Τυανέως, νεοπυθαγορείου φιλοσόφου τοῦ 1ου αἰῶνος, φέρεται ὡς συγκεντροῦσα τὰς ἰδιότητας τοῦ σοφοῦ καὶ τοῦ μάγου. Καὶ ἐπειδὴ ὁ βίος του εἶχε δημιουργήσει καὶ τὴν φήμην τοῦ ὁσίου, προεκάλει ζωηρότατον ἐνδιαφέρον… Γράφων ὁ φιλόστρατος τὴν βιογραφίαν αὐτὴν ὑπήκουε εἰς μίαν ἐσωτερικήν του παρόρμησιν, φιλοσοφικοθρησκευτικῆς φύσεως, ἁπλῶς ὡς σοφιστής, καθότι ἦτο, ἀλλὰ καὶ διὰ νὰ ἱκανοποιήσῃ τὴν ἐπιθυμίαν τῆς αὐτοκρατείρας, ἀποκρύπτει τὰς φιλολογικὰς πηγὰς τὰς ὁποίας διέθετε. Ὁμιλεῖ μόνο περὶ κάποιου Δαμίδη, Ἀσσυρίου, ὀπαδοῦ τοῦ Ἀπολλωνίου ἐπὶ τῆς ὑπάρξεως τοῦ ὁποίου, οἱ σύγχρονοι κριτικοὶ ἐκφράζουν μεγάλας ἀμφιβολίας. .. Ἡ Δόμνα ἀφ’ἑτέρου ἐπεθύμει διὰ τοῦ ἔργου τούτου νὰ προβάλη μὲ τὴν προσωπικότητα τοῦ Ἀπολλωνίου ἕνα Χριστὸν εἰδωλολάτρην καὶ νὰ τὸν φέρη ἀντιμέτωπον πρὸς ἐκεῖνον τὸν ὁποῖον ἐλάτρευοαν οἱ χριστιανοί. Εἶναι βέβαιον ὅτι τὸ ἔργον τοῦτο τοῦ Φιλοστράτου ἐχρησιμοποιήθη ἀργότερον εὐρύτατα πρὸς τὸν σκοπὸν αὐτόν.
Παγκόσμιον Λεξικὸν τῶν ἔργων, 5,2455.
Σχὀλιο΄ Τὰ παραπάνω δημοσιοποιήθηκαν γιὰ νὰ λειτουργήσουν ὡς ἀπάντησι στὸ δυτικόφερτο (προτεστάντικο) ντοκιμαντὲρ τοῦ amazon (βίντεο) μὲ τίτλο Bible conspiracies (συνωμοσίες στὴ Βίβλο), ποὺ παρουσιάστηκε ἀπὸ τὸν ἠλεκτρονικὸ «Ἐλεύθερο Τύπο» (newsroom eleftheros typos. gr), ὅπου τὸ σενάριο τοῦ ντοκιμαντὲρ προβάλλεται μὲ τὸν προκλητικὸ τίτλο «Ὁ Χριστὸς ἦταν Ἕλληνας», καθὼς ἐμφανίζεται τὸ ἄτοπο καὶ ἀνιστόρητο ὅτι τάχα ὁ Ἀπολλώνιος ὁ Τυανεὺς ἦταν ὁ Χριστός. Μέσῳ τοῦ κατονομαζομένου ἑλληνικοῦ καναλιοῦ, τὸ ὁποῖο ἐπὶ πλέον παρουσιάζει τὰ πικρόχολα σχό λια τῆς Daily May, προκλήθηκε καὶ στὴ χώρα μας (ἄλλο δὲν τῆς ἔλειπε τῆς δυστήνου) ἄσκοπες συζητήσεις γιὰ τὸ πρόσωπο τοῦ Χριστοῦ, καθὼς ἀρχίζει ἡ Μ. Τεσσαρακοστή. Σὲ μιὰ περίοδο ποὺ τὰ πάθη καὶ ἡ ἀνάστασι τοῦ Χριστοῦ δυναμώνουν τὴν πίστι τῶν Χριστιανῶν, οἱ κοσμικοὶ καὶ αἱρετικοὶ ῥίχνουν «παγάκια» στὶς ψυχὲς τοῦ ὀρθοδόξου πληρώματος, ἀγνοώντας ὅμως ὅτι αὐτὰ λειτουργοῦν ἀντίστροφα σ’αὐτές, γιγαντώνοντας τὴν ἀφοσίωσι στὸ σωτῆρα Κύριο. Εἶναι γνωστὴ πιὰ σὲ ὅλους κατὰ τὴν κατανυκτικὴ αὐτὴ περίοδο τῆς ἐκκλησίας νὰ παρουσιάζωνται κάθε χρόνο ταινίες ὑποτιμήσεως τῆς θεότητος τοῦ ἐσταυρωμένου καὶ ἀναστάντος Κυρίου. Ὁ ἀσθενὴς ἀντίλογός μας μὲ τὰ παραπάνω κείμενα ἀποκαλύπτει τὶς κακότροπες προθέσεις, τὰ λυσσώδη αἰσθήματα καὶ τὶς ἐλεεινὲς μηχανορραφίες τῶν ἀθέων. Ἂς τὰ ἔχουν, καὶ τὰ ἔχουν, ὑπ’ ὄψι τους οἱ Χριστιανοί μας.
(Γιὰ τὴν ἐπιλογὴ τοῦ ἄρθρου καὶ τῶν ἀποσπασμάτων, καθὼς καὶ τὴν ἐκφορὰ τοῦ σχολίου ΄ Ἀθανάσιος Γ. Σιαμάκης, ἀρχιμανδρίτης)