Γράφει ο Δημήτρης Βλαχοπάνος*
Είχα τη χαρά να περάσω ένα διήμερο στη Φλώρινα, με αφορμή την παρουσίαση του βιβλίου μου «Ισαάκ Μιζάν, αριθμός βραχίονα 182641». Σπεύδω να σημειώσω πως η όμορφη Φλώρινα ανήκει στις πόλεις εκείνες που αγάπησα και αγαπώ πολύ. Μια πόλη πνιγμένη στο πράσινο και φιλιωμένη με την απλότητα και την ανθρωπιά φυσικό είναι να σε κάνει να νιώθεις πολύ οικεία κάθε φορά που βρίσκεσαι κοντά της και παίρνεις τον καφέ σου στην κεντρική της πλατεία ή περιπλανιέσαι στους δρόμους της και γεμίζεις με γραφικές εικόνες το χρόνο σου.
Αλλά, όπως και να το δούμε, τον τόπο δεν τον κοσμούν τόσο οι φυσικές ομορφιές του όσο οι καλοσυνάτοι άνθρωποί του. Και αυτοί που γεννηθήκανε και μεγαλώσανε εκεί, αλλά κι εκείνοι που τους έφερε η τύχη τους στην ακριτική αυτή πόλη και τους άνοιξε την πόρτα για μια καινούργια ζωή που δεν τη φαντάστηκαν ποτέ πριν. Αλλά έτσι έχουν τα πράγματα αυτά. Δεν είμαστε εμείς, είναι το τυχαίο που ορίζει ως ένα μεγάλο βαθμό τη ζωή μας και φυσά μέσα της τον αέρα μιας νέας αναγκαιότητας.
«Η ζωή είναι για να μαθαίνεις». Ή αλλιώς, επί το ελληνικότερον και αρχαιοπρεπές: «γηράσκω πολλά αεί διδασκόμενος». Είχε και η Φλώρινα της εβραϊκή της κοινότητα! Συγκεντρωμένη στο δικό της μαχαλά, με τη συναγωγή της, το σχολείο της, τα καταστήματά της και την έντονη παρουσία της στη ζωή της πόλης. Και είχε, φυσικά, και η εβραϊκή κοινότητα της Φλώρινας την ίδια τραγική τύχη που είχαν οι Έλληνες Εβραίοι σε ολόκληρη τη χώρα. Σήμερα δε ζει ούτε ένας εβραίος στην πόλη. Όπως δε ζει ούτε στην Άρτα ούτε στην Πρέβεζα ούτε στις περισσότερες ελληνικές πόλεις.
Το ενθαρρυντικό και ελπιδοφόρο είναι πως οι νεότεροι κάτοικοι των πόλεων ξαναδιαβάζουν χωρίς προκαταλήψεις την ιστορία τους. Και ανασύρουν από τις πίσω σελίδες της τα κεφάλαια αυτά που τα σκέπασε για πολλές δεκαετίες η σκόνη του χρόνου, λες και οι δυνάμεις που πήραν τα ηνία της εξουσίας μετά τον πόλεμο συνωμότησαν να θέσουν στο περιθώριο και ν’ αφήσουν να ξεθωριάσει η μακραίωνη πορεία των Ελλήνων Εβραίων μέσα στην εθνική οικονομική, κοινωνική και πολιτική ζωή, αλλά ακόμη περισσότερο να περάσει στη λήθη το τραγικό οδοιπορικό τους από τις γενέτειρές τους προς τα στρατόπεδα της ντροπής και της βιομηχανίας θανάτου.
Η καλή δημοσιογράφος της Ελληνικής Ραδιοφωνίας Χρύσα Σαπαλίδου, η οποία μας φιλοξένησε στο μικρόφωνό της για λίγα λεπτά, με ενημέρωσε πριν μπούμε στο στούντιο σχετικά με την εβραϊκή κοινότητα της Φλώρινας και την προσπάθεια που έχουν ήδη ξεκινήσει προκειμένου να φωτίσουν αυτή τη σελίδα και να την εντάξουν, όπως της πρέπει, στον κορμό της τοπικής και της εθνικής, φυσικά, ιστορίας. Και είχε την καλοσύνη να μου στείλει υλικό από συνεντεύξεις της με ανήσυχους ανθρώπους της πόλης που ανακινούν το θέμα, όπως ο Ανδρέας Τσόκας, πρόεδρος της Στέγης Φιλοτέχνων Φλώρινας, αλλά και με Εβραίους που κατάγονται απ’ τη Φλώρινα, αλλά ζουν στο Ισραήλ, όπως ο Δαβίδ και η Λίνα Ναχμία. Το σημαντικότερο, αλλά και συγκινητικότερο, είναι πως σήμερα λειτουργεί στο Ισραήλ σύλλογος Εβραίων Φλωρινιωτών.
Είχα την ευκαιρία στη συνέχεια να μιλήσω στους μαθητές της τρίτης τάξης του 1ου γυμνασίου Φλώρινας για τον Ισαάκ Μιζάν και το οδοιπορικό του. Η συγκίνησή τους δεν περιγράφεται. Θέλω να πιστεύω πως είναι πολύ χρήσιμο και παιδαγωγικά αναγκαίο οι μαθητές να μαθαίνουν μέσα από τις ζωντανές μαρτυρίες την τοπική ιστορία. Και είμαι βέβαιος πως, φεύγοντας για τα σπίτια τους, μετέφεραν την εμπειρία που έζησαν στο σχολείο τους και την αποτύπωσαν βαθιά στη ψυχή τους.
Το βράδυ ο Σύλλογος Ηπειρωτών Φλώρινας «Η Ολυμπιάς» και η Ένωση Φιλολόγων Φλώρινας παρουσίασαν με πολλή αγάπη και τρυφερότητα στο καφέ «Οδός Ονείρων» το βιβλίο μου «Ισαάκ Μιζάν, αριθμός βραχίονα 182641». Οι οργανωτές και ομιλητές υπήρξαν άψογοι, όπως άψογο ήταν και το κοινό της Φλώρινας, που μου έκανε την τιμή να βρεθεί δίπλα μου και να μοιραστεί μαζί μου την ομορφιά και τη συγκίνηση μιας ατομικής και συλλογικής ιστορίας.
Θα ήθελα να απευθύνω τις θερμές μου ευχαριστίες στον Σύλλογο Ηπειρωτών Φλώρινας «Η Ολυμπιάς» και στην πρόεδρό του Ευγενία Γάκη για την καλοσύνη της να πρωτοστατήσει στην οργάνωση της εκδήλωσης, να την προλογίσει και να τη συντονίσει. Ευχαριστίες οφείλω στην Ένωση Φιλολόγων Φλώρινας και στην πρόεδρό της Αθηνά Ζωγράφου, η οποία συνεργάστηκε μαζί μου για την παρουσίαση του Ισαάκ Μιζάν στο γυμνάσιο που υπηρετεί και μίλησε με κολακευτικά λόγια για το βιβλίο και για μένα. Ευχαριστώ την κυρία Κωνσταντίνα Βαϊρινού, συντονίστρια εκπαιδευτικού έργου του ΠΕΚΕΣ Δυτικής Μακεδονίας, για την εξαιρετική ομιλία της, την Παναγιώτα Τσούλη, φιλόλογο και Γραμματέα του Συλλόγου Ηπειρωτών Φλώρινας «Η ΟΛΥΜΠΙΑΣ», για την εμπεριστατωμένη ομιλία της, καθώς και τους Αστέριο Δαγκλή, Μαθηματικό, Αιρετό του ΠΥΣΔΕ Φλώρινας, και τη Χριστίνα Καραγιάννη, Αντιπρόεδρο της Ένωσης Φιλολόγων Φλώρινας, για τη συγκινητική απόδοση κειμένων του βιβλίου.
Ελπίζω πως σύντομα θα μου δοθεί ξανά η ευκαιρία να βρεθώ στην όμορφη Φλώρινα. Ίσως η ιστορία της εβραϊκής κοινότητας Άρτας και Φλώρινας γίνει ο κρίκος που θα μας κρατά ενωμένους.
*Φιλόλογος και συγγραφέας