Γράφει η Παρασκευή Κων. Μαυρομμάτη,
Φιλόλογος -Ιστορικός
Με αφορμή την Παγκόσμια ημέρα για τα θύματα των γενοκτονιών 9 Δεκεμβρίου και το Διεθνές συνέδριο για την γενοκτονία των Ποντίων που έλαβε χώρα στην Αθήνα, θα ήθελα να γράψω και εγώ δυο λόγια, κάνοντας μία αναφορά τόσο στα ιστορικά γεγονότα όσο στα βασανιστήρια που υπέστησαν οι Έλληνες του Πόντου.
Φέτος συμπληρώθηκαν 100 χρόνια από τη γενοκτονία του Ποντιακού ελληνισμού. 353.000 ψυχές αφανίζονται από τα στρατεύματα του Μουσταφά Κεμάλ και των παραστρατιωτικών οργανώσεων των εθνικιστών Τούρκων.
Όπως είναι γνωστό, η παρουσία του Ποντιακού ελληνισμού στα βόρεια της Μ. Ασίας, στην περιοχή του Πόντου, ήταν μακραίωνη και παρ’ ότι ζούσαν μακριά από τον εθνικό κορμό, το φρόνημα και η ελληνική τους συνείδηση δεν αλλοιώθηκε ακόμα και μετά την άλωση της Τραπεζούντας από τους Οθωμανούς το 1461. Μάλιστα, γνωρίζουμε πολλά για την οικονομική ανάπτυξη των Ελλήνων στις περιοχές αυτές.
Η γενοκτονία των ποντίων ήταν ένα σχέδιο πολύ καλά προετοιμασμένο και εφαρμοσμένο από τον Κεμάλ και τους Νεότουρκους. Το 1908 ήταν μια χρονιά ορόσημο για τους λαούς της Οθωμανικής αυτοκρατορίας. Τη χρονιά αυτή επικράτησε το κίνημα των Νεότουρκων που έθεσε στο περιθώριο τον σουλτάνο. Οι Νεότουρκοι έδειξαν το σκληρό εθνικιστικό τους πρόσωπο εκπονώντας ένα σχέδιο διωγμού των χριστιανικών πληθυσμών και εκτουρκισμό της περιοχής. Μάλιστα, τον Οκτώβριο του 1911 στο 3οσυνέδριο του κόμματος τους που πραγματοποιήθηκε στη Θεσσαλονίκη αποφάσισαν την εξόντωση των μη μουσουλμανικών μειονοτήτων. Η απόφαση του συνεδρίου ήταν σαφής :
« αργά ή γρήγορα πρέπει να πραγματοποιηθεί η πλήρης Οθωμανοποίηση όλων των υπηκόων της Τουρκίας και είναι ολοκάθαρο ότι αυτό δεν μπορεί να γίνει με την πειθώ. Πρέπει να χρησιμοποιηθεί ένοπλη βία»…«Θα εξισλαμισθεί όλος ο πληθυσμός στην αυτοκρατορία. Θα πρέπει να εξοντωθούν τα άγρια αυτά χόρτα που λέγονται χριστιανοί»…
Έτσι, η πρώτη φάση της γενοκτονίας ξεκινάει με την είσοδο της Τουρκίας στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Οι Τούρκοι με πρόσχημα «την ασφάλεια του κράτους» εκτοπίζουν ένα μεγάλο μέρος του ελληνικού πληθυσμού στην φιλόξενη μικρασιατική ενδοχώρα μέσω των ταγμάτων εργασίας τα λεγόμενα «Αμελέ Ταμπουρού». Σ΄ αυτά υπηρετούσαν άνδρες που δεν στρατεύονταν και δούλευαν σε λατομεία, ορυχεία και στη διάνοιξη δρόμων κάτω από εξοντωτικές συνθήκες. Οι περισσότεροι πέθαιναν από την πείνα, τις κακουχίες και τις αρρώστιες.
Αντιδρώντας στην καταπίεση του Τούρκων , τις δολοφονίες, τις πυρπολήσεις των χωριών τους, οι Έλληνες του Πόντου την ίδια χρονιά ανέβηκαν ως αντάρτες στα βουνά υπερασπιζόμενοι τη ζωή και την περιουσία τους, συγκροτώντας το ποντιακό αντάρτικο, στο οποίο συμμετείχαν ενεργά και οι γυναίκες.
Η δεύτερη φάση της γενοκτονίας πραγματοποιήθηκε μετά την ήττα της Τουρκίας στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Στις 19 Μαΐου του 1919 ο Μουσταφά Κεμάλ αποβιβάζεται στην Σαμψούντα, σκοπός του ήταν να καταστείλει το ποντιακό αντάρτικο, καθώς οι Τούρκοι υποστήριζαν πως ήταν ένοπλες ομάδες που διεκδικούσαν την ανεξαρτησία τους. Στην πραγματικότητα όμως πηγαίνει για να ξεσηκώσει τους Τούρκους. Εκεί ενώνει τις δυνάμεις του με τον ηγέτη των ατάκτων τσέτηδων, Οσμάν Τοπάλ, ο οποίος μισούσε τους Έλληνες του πόντου εναντίον των οποίων είχε πολεμήσει στους Βαλκανικούς πολέμους.
Οι βαρβαρότητες που ακολούθησαν εναντίον των ποντίων έδωσαν το προσωνύμιο στον Τοπάλ Οσμάν «Η Ύαινα του Πόντου»
- Βίαζαν και σκότωναν τις γυναίκες και τα κοριτσάκια
- Έσφαζαν και ξεκοίλιαζαν τις εγκύους. Το μένος τους ήταν μεγάλο κατά των γυναικών, καθώς πίστευαν πως οι Έλληνες του Πόντου είναι φίδια και αυτές που γεννάνε τα φίδια είναι οι γυναίκες.
- Συγκέντρωναν ανθρώπους μέσα στα σπίτια και στους ναούς και του έκαιγαν ζωντανούς και όποιος προσπαθούσε να γλυτώσει τον πυροβολούσαν.
- Ακόμη εκσφενδόνιζαν βρέφη στα βράχια.
- Οι περισσότεροι Πόντιοι χάθηκαν στις λεγόμενες πορείες θανάτου από τις κακουχίες, την πείνα και τις αρρώστιες . Τους άφηναν ακόμα και άταφους, αφού αυτές οι πορείες δεν είχαν κάποιο προορισμό Ήταν ο λευκός θάνατος όπως καταγράφηκε στην ιστορία , καθώς ήταν έτσι μεθοδευμένες που ξεκινούσαν το χειμώνα για να είναι το ψύχος παράγοντας εξόντωσης.
- Ακόμα, εφάρμοσαν και τους λεγόμενους λουτρώνες με την δικαιολογία ότι θα έρθει ο γιατρός για να τους εξετάσει, τους ξεγύμνωναν για ώρες ή και μέρες πετώντας τα ρούχα τους και αφήνοντας τους να πεθάνουν από το ψύχος.
Με αυτή τη μέθοδο εξόντωσης οι Νεότουρκοι ήθελαν να αποφύγουν τη διεθνή κατακραυγή και να μην λογοδοτήσουν ποτέ για τις πράξεις τους, αφού επίσημα δεν υπήρξαν εκτελέσεις.
Αυτά που σας περιέγραψα δεν είναι σκηνές από κάποια ταινία, αλλά η πραγματικότητα που βίωσαν 353.000 και πλέον Πόντιοι που έχασαν τη ζωή τους.
Ό, τι δεν κατάφερε ο σουλτάνος σε 5 αιώνες το πέτυχε ο Κεμάλ σε 5 χρόνια!
Όσοι γλύτωσαν από το τουρκικό σπαθί πήραν το δρόμο της προσφυγιάς, αφήνοντας για πάντα τις πατρογονικές τους εστίες. Οι περισσότεροι κατέφυγαν στη Ελλάδα και στη Νότια Ρωσία. Ωστόσο, δεν το έβαλαν κάτω και προσπάθησαν να ξαναδημιουργήσουν ό, τι έχασαν στη νέα τους πατρίδα, μεταφέροντας την ιδιαίτερη πολιτιστική τους ταυτότητα, τη γλώσσα τους ,την ποντιακή διάλεκτο –που διασώζεται μέχρι και σήμερα και ομιλείται από προσφυγές της 3ης γενιάς μέσα από τα τραγούδια και το θέατρο- και εδώ όμως πέρασαν πολλά δεινά, φτώχεια, διακρίσεις όμως ούτε οι διωγμοί ούτε οι διακρίσεις ούτε οι κακουχίες τους εμπόδισαν να ξανασταθούν στα πόδια του και να προκόψουν μέσα σε συνθήκες ξεριζωμού…
ΔΕΝ ΞΕΧΝΩ! Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΠΕΡΙΜΕΝΕΙ ΔΙΚΑΙΩΣΗ! Η γενοκτονία δεν αφορά μόνο τους Πόντιους, Αρμένιους ή τους εβραίους, αλλά όλους τους ανθρώπους. Ήδη η διεθνής κοινότητα αρχίζει ν’ αντιδράει… γι’ αυτό ας ελπίσουμε ότι θα αποτραπούν στο μέλλον άλλες γενοκτονίες.