Την οδική συμπεριφορά των Ελλήνων μπορεί κάποιος να την χαρακτηρίσει συχνά από ανωριμότητα και, έλλειψη επίγνωσης του κινδύνου. Διαρκείς παραβιάσεις του Κώδικα Οδικής Κυκλοφορίας, όπως, των ορίων ταχύτητας και του ερυθρού σηματοδότη είναι μερικές μόνο από τις παραβάσεις που μπορεί να στοιχίσουν ακόμα και την ίδια τη ζωή, όχι μόνο στον οδηγό, αλλά και σε πολλούς άλλους ανθρώπους. Φυσικά δεν εξαιρούνται οι παρακινδυνευμένες και δίχως έλεγχο προσπεράσεις, η χρήση κινητού τηλεφώνου την ώρα της οδήγησης, καθώς και η οδήγηση υπό την επήρεια μέθης, τα οποία αποτελούν μερικά από τα πιο επικίνδυνα «καθημερινά» σφάλματα των Ελλήνων οδηγών, με σοβαρές κάθε φορά συνέπειες (υλικές ζημιές, ψυχικές διαταραχές, τραυματισμούς, απώλεια ζώων κτλ).
Τα αποτελέσματα αυτής της συμπεριφοράς είναι οδυνηρά και χρήζουν ιδιαίτερης προσοχής. Μόνο το α’ εξάμηνο του 2016, σε όλη την Ελλάδα, ο αριθμός των βαριά τραυματισμένων από τροχαία ατυχήματα – ελάχιστα μειωμένος από το 2015 αλλά και πάλι υψηλός – έφτασε τους 439. Επιπλέον, το 2017 ο αριθμός των βαριά τραυματισμένων ήταν 306, ενώ ο αριθμός των ελαφριά τραυματισμένων κινήθηκε στους 5.635, υψηλά αλλά όχι στα ίδια επίπεδα με το 2016, που έφτασε συμφωνά με τα επίσημα στοιχεία της ελληνικής αστυνομίας στους 6.,195 .http://latistor.blogspot.gr/2017/03/blog-post_27.html
Για να γίνει καλύτερα αντιληπτό το μέγεθος της επιβάρυνσης της ελληνικής κοινωνίας από τα τροχαία ατυχήματα, οι προαναφερθέντες ετήσιοι αριθμοί βαριά τραυματιών αντιστοιχούν στο μισό περίπου του πληθυσμού της Φλώρινας! Δηλαδή, είναι σαν κάθε χρόνο οι μισοί περίπου κάτοικοι της Φλώρινας να τραυματίζονται….
Όσον αφορά στον αριθμό των ατυχημάτων, κατά το 2015 συνέβησαν 739 θανατηφόρα ατυχήματα, 924 που συμπεριλάμβαναν σοβαρό τραυματισμό και 9854 με ελαφρύ τραυματισμό. Το 2014 είχαμε 744 θανατηφόρα ατυχήματα, 895 ατυχήματα με σοβαρό τραυματισμό και 10.037 ατυχήματα με ελαφρύ τραυματισμό. Το 2015 λοιπόν, είχαμε 789 καταγεγραμμένους νεκρούς από τροχαία ατυχήματα, τη στιγμή που κατά τη διάρκεια του 2014 οι νεκροί ήταν 798. Οι βαριά τραυματίες ήταν και στις δύο περιπτώσεις 1068, τη στιγμή που είχαμε 12.872 ελαφρούς τραυματισμούς κατά τη διάρκεια του 2015, ενώ η αντίστοιχη μέτρηση για το 2014 φτάνει στους 13.206 ελαφρά τραυματίες. Οι ηλικίες των θυμάτων δημιουργούν μια μικρή έκπληξη, καθώς οι περισσότεροι άνθρωποι που έχασαν τη ζωή τους στην άσφαλτο το 2015 ήταν άνω των 55 ετών, φτάνοντας στα 291 άτομα. Άνθρωποι ηλικίας 26-35 ετών ακολουθούν, καθώς η συγκεκριμένη ηλικιακή ομάδα είχε 126 θύματα, ενώ 122 θύματα είχε η ηλικιακή ομάδα 36-45 ετών. Οι ηλικίες 18-25 είχαν 117 νεκρούς, ενώ οι ηλικίες 46-55 ετών είχαν 108 θύματα. Δυστυχώς, μεταξύ των νεκρών στους δρόμους συγκαταλέγονται και 25 ανήλικα παιδιά, ηλικίας δηλαδή 0-17 ετών.http://www.iaveris.gr/safety-first/184-ta-thanatifora-me-arithmous
Τα τελευταία πενήντα χρόνια είχαμε 120.000 νεκρούς, 350.000 ανάπηρους και 2 εκατομμύρια τραυματίες… Τα τροχαία αποτελούν μάλιστα την πρώτη αιτία θανάτου για τους νέους από 15 έως 29 ετών, τη δεύτερη αιτία θανάτου για τις ηλικίες 5 έως 14 και την τρίτη για τις ηλικίες 30 έως 44 ετών. Μάλιστα, τα ατυχήματα που χαρακτηρίζονται «σοβαρά» και «θανατηφόρα» αυξήθηκαν κατά 3,8% και 8,3% αντίστοιχα, ενώ αντιθέτως τα «ελαφρά» μειώθηκαν κατά 10,9%.Περισσότεροι από 370 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους σε τροχαία δυστυχήματα μόνο στο πρώτο εξάμηνο του 2016. Είναι ενδεικτικό ότι στο πρώτο εξάμηνο του 2016, σύμφωνα με τα επίσημα στατιστικά στοιχεία της Τροχαίας, 378 άτομα έχασαν τη ζωή τους, 441 τραυματίστηκαν σοβαρά και 6.191 ελαφρά, σε όλη τη χώρα. Στην Αττική, μόνον τον Ιανουάριο του 2017, έχασαν τη ζωή τους 17 άτομα, 14 τραυματίστηκαν σοβαρά και 417 ελαφρά σε 364 τροχαία…Σύμφωνα με τα πανελλαδικά στοιχεία της Τροχαίας για το πρώτο εξάμηνο του 2016, προηγείται η απόσπαση της προσοχής του οδηγού με 24 περιστατικά, ενώ ακολουθούν η κίνηση στο αντίθετο ρεύμα με 22, περιστατικά που σχετίζονται με πεζούς 16, παραβίαση προτεραιότητας 12, υπερβολική ταχύτητα 8, αίτια σχετικά με τους δρόμους και τον καιρό 8, αντικανονικό προσπέρασμα 4, παραβίαση σηματοδότη 4, ενώ άλλα 108 αίτια σχετίζονται με τους οδηγούς.
Σχετικά με τον τρόπο σύγκρουσης, σύμφωνα με τα στοιχεία της Ελληνικής Αστυνομίας, τα περισσότερα θανατηφόρα δυστυχήματα για το 2015 οφείλονται σε σύγκρουση ή εκτροπή οχήματος από την πορεία του, με 265 και 248 καταγεγραμμένα συμβάντα αντίστοιχα. Επίσης, 129 θανατηφόρα αφορούν στην παράσυρση πεζού, ενώ 74 σε πρόσκρουση. Τέλος, 19 θάνατοι οφείλονται σε ανατροπή οχήματος και 4 θάνατοι σε πτώση από όχημα.http://www.newsbomb.gr/ellada/news/story/773786/ta-troxaia-i-proti-aitia-thanatoy-gia-toys-neoys-ellines-pano-apo-370-nekroi-to-a-examino-toy-2016
Ο Έλληνας οδηγός είναι κατά κανόνα βιαστικός και αδιαφορεί πλήρως για τα όρια ταχύτητας και τους λοιπούς κανόνες του κώδικα οδικής κυκλοφορίας. Αν βρεθεί σε κάποιον αυτοκινητόδρομο ή σε κάποια οδό ταχείας κυκλοφορίας, θα αυξήσει ταχύτητα, όχι με βάση τους ισχύοντες νόμους, αλλά με βάση τη δυνατότητα του οχήματός του, αδιαφορώντας για τους κινδύνους που συνοδεύουν την οδήγηση με υψηλές ταχύτητες. Θεωρεί, μάλιστα, δεδομένη την παραβίαση των ορίων ταχύτητας όταν πραγματοποιεί κάποιο ταξίδι, κι αν βρεθεί αντιμέτωπος με κάποιον έλεγχο της τροχαίας, αντί να εκτιμήσει την προσπάθεια των αρχών να προφυλάξουν την ασφάλεια των οδηγών, θα εκλάβει το γεγονός ως μεγάλη ατυχία.
Σύμφωνα με τα παραπάνω, από τις κυριότερες αιτίες που μπορεί να οδηγήσουν στην πρόκληση ενός σοβαρού ατυχήματος είναι αρχικά: Η απρόσεκτη οδήγηση, αφού είναι προφανές, πως αν ο οδηγός στρέψει έστω και για ελάχιστα δευτερόλεπτα αλλού την προσοχή του και δεν ελέγχει το δρόμο, αυτό αρκεί για την πρόκληση κάποιου σοβαρού ατυχήματος. Εξίσου επικίνδυνη είναι η οδήγηση υπό την επήρεια μέθης, όπου ο οδηγός βρίσκεται υπό την επίδραση αλκοόλ, τοξικών ουσιών ή φαρμάκων που επηρεάζουν την ικανότητα του οδηγού, έχει περιορισμένη δυνατότητα έγκαιρης αντίδρασης και σαφώς μειωμένη ικανότητα συγκέντρωσης, γεγονός που τον καθιστά επικίνδυνο. – Κάθε δευτερόλεπτο που καθυστερεί ο οδηγός να αντιδράσει, όταν οδηγεί με 50km/h, το όχημά του διανύει σχεδόν 14 επιπλέον μέτρα στην άσφαλτο.
Η νυχτερινή οδήγηση, η οδήγηση υπό επικίνδυνες, ή αντίξοες καιρικές συνθήκες, η κόπωση του οδηγού, οι απρόβλεπτες αντιδράσεις των πεζών, οι οργισμένες αντιδράσεις του οδηγού, η κακή κατάσταση οδοστρώματος, η αιφνίδια βλάβη στα ελαστικά του οχήματος, η μη τήρηση των αποστάσεων ασφαλείας, η απότομη αλλαγή λωρίδας κυκλοφορίας, η παλαιότητα οχήματος ή ελλιπής συντήρησή του και τέλος το φαινόμενο των ανήλιων οδηγών, καθώς και οι κόντρες με αυτοκίνητα ή μηχανές, αποτελούν τα συχνότερα αιτία πρόκλησης μια σειράς πολύ επικινδύνων ατυχημάτων, που μπορούν να οδηγήσουν μέχρι και στον θάνατο.
Για να μειωθούν τα τροχαία ατυχήματα οι οδηγοί θα πρέπει να γίνουν πιο ευσυνείδητοι και να τηρούν τον κώδικα οδικής κυκλοφορίας με συνέπεια και ασφάλεια.Είναι βασικό να γνωρίζουμε ότι αυτό καθαυτό το ατύχημα είναι ο τελευταίος κρίκος μιας αλυσίδας λαθών. Σπάζοντας έγκαιρα αυτή την αλυσίδα, δηλαδή προλαμβάνοντας -όσο μπορούμε- τις αιτίες που οδηγούν στο μοιραίο, τότε παρεμποδίζουμε την εξέλιξη ενός ατυχήματος.
Σοφία Τζαφέρη, Ζήνα Σκατζούρη, Δήμητρα Παπάζογλου και Αναστασία Ζήκα
Φοιτήτριες του Παιδαγωγικού Τμήματος Δημοτικής Εκπαίδευσης
* Το παρόν άρθρο συντάχθηκε στο πλαίσιο του μαθήματος «Εφαρμογές Προγραμμάτων για την Αειφορία στο Δημοτικό Σχολείο»