Γράφει η Αγγελική Βέργου,
Λογοθεραπεύτρια
Τα τελευταία χρόνια ο κλάδος της λογοθεραπείας καθώς και η σπουδαιότητά της έχουν γίνει ευρέως γνωστά και στη χώρα μας. Ωστόσο, σε πολλές περιπτώσεις υπάρχουν ακόμη αναπάντητα ερωτήματα γύρω από τη λογοθεραπεία όπως, με ποιες διαταραχές ασχολείται, πότε πρέπει να απευθυνθώ σε έναν λογοθεραπευτή, πόσο διαρκεί ένας κύκλος λογοθεραπείας. Παρακάτω παρατίθενται αρκετά από αυτά τα ερωτήματα, όπως και οι απαντήσεις τους με στόχο την καλύτερη κατανόηση και αποσαφήνιση της επιστήμης της λογοθεραπείας.
Τι είναι η λογοθεραπεία;
Λογοθεραπεία είναι η επιστήμη που ασχολείται με την πρόληψη, την αξιολόγηση, τη θεραπεία και την επιστημονική μελέτη των διαταραχών επικοινωνίας και κατάποσης σε παιδιά και σε ενήλικες.
Με ποιες διαταραχές ασχολείται η επιστήμη της λογοθεραπείας;
Η λογοθεραπεία ασχολείται με διαταραχές επικοινωνίας και κατάποσης. Μερικές από αυτές τις διαταραχές είναι :
- Αρθρωτικές διαταράχες (π.χ. λανθασμένη παραγωγή ενός ήχου, όπως παραγωγή του /ρ/ σε /λ/—- νελό αντί για νερό)
- Φωνολογικές διαταραχές (π.χ. μετάθεση ήχων ή συλλαβών σε μία λέξη, όπως /πεκάλο/ αντί για /καπέλο/ ή /εφέλαντας/ αντί για /ελέφαντας/)
- Διαταραχές φωνής (αλλοίωση στην ένταση, το ύψος και την ποιότητα της φωνής)
- Καθυστέρηση λόγου
- Ειδική γλωσσική διαταραχή
- Δυσφαγία (διαταραχές κατάποσης και σίτισης)
- Διαταραχές ροής (τραυλισμός, ταχυλαλία)
- Νοητική Υστέρηση
- Σύνδρομα (Σύνδρομο Rett, Σύνδρομο Down)
- Διαταραχές αυτιστικού φάσματος (σύνδρομο Αsperger)
- Βαρηκοΐα – Κώφωση
- Μαθησιακές Δυσκολίες
- Κρανιοεγκεφαλικές κακώσεις
- Νευροεκφυλιστικές παθήσεις (νόσος Alzheimer, νόσος Parkinson, πλάγια μυατροφική σκλήρυνση)
- Κρανιοπροσωπικές ανωμαλίες (σχιστίες χείλους και υπερώας)
- Εγκεφαλικά επεισόδια
- Χειρουργικές επεμβάσεις κεφαλής και τραχήλου (λαρυγγεκτομή)
Πότε πρέπει να απευθυνθώ σε έναν λογοθεραπευτή;
Ανάλογα με την περίπτωση υπάρχουν ορισμένες ενδείξεις που οδηγούν στην αναζήτηση λογοθεραπευτή. Θα ήταν συνετό να απευθυνθούμε σε έναν λογοθεραπευτή, όχι μόνο όταν έχει μειωθεί η λειτουργικότητα ενός ατόμου, για παράδειγμα μετά από ένα εγκεφαλικό επεισόδιο όπου ο ασθενής δεν μπορεί να μιλήσει ή να σιτιστεί μόνος του, αλλά και όταν υπάρχει ανησυχία για μη φυσιολογική ανάπτυξη του. Σε όλα τα παιδιά δικαιολογείται μια μικρή απόκλιση από τα φυσιολογικά στάδια ανάπτυξης του λόγου και της ομιλίας. Όμως, για παράδειγμα, όταν ένα παιδί στην ηλικία των 2.5 ετών έχει μειωμένο εκφραστικό λεξιλόγιο (<50-250 λέξεις) ή στην ηλικία των 5-5.5 δεν χρησιμοποιεί σωστές γραμματικά προτάσεις είναι κάποιες από τις ενδείξεις που θα πρέπει να «θορυβήσουν» τους γονείς. Άλλωστε όπως έλεγε και ο Ιπποκράτης «Το προλαμβάνειν καλύτερο του θεραπεύειν».
Πόσο διαρκεί ένας θεραπευτικός κύκλος στη λογοθεραπεία;
Στην λογοθεραπεία δεν υπάρχει πανάκεια. Αυτό σημαίνει ότι το χρονικό διάστημα των θεραπειών δεν είναι σταθερό σε όλους τους ασθενείς και ότι αν μία μέθοδος θεραπείας λειτούργησε σε έναν ασθενή δεν σημαίνει ότι θα έχει τα ίδια αποτελέσματα και σε κάποιον άλλο με την ίδια διαταραχή. Η θεραπεία είναι εξατομικευμένη για το κάθε άτομο που αντιμετωπίζει δυσκολίες και το χρονικό διάστημα που θα πρέπει να παρακολουθήσει τη θεραπεία εξαρτάται από πάρα πολλούς παράγοντες. Παίζουν ρόλο η πάθηση, η ηλικία, το περιβάλλον, η συνέπεια στην τήρηση των οδηγιών που δίνονται από τον λογοθεραπευτή καθώς και η προσπάθεια και αντοχή του ίδιου του ατόμου. Συνήθως δίνεται ένα ενδεικτικό χρονικό περιθώριο αναλόγως το περιστατικό, αλλά αυτό προσαρμόζεται ανάλογα με την εκάστοτε περίπτωση.
Κάθε πότε πραγματοποιούνται οι συνεδρίες λογοθεραπείας και πόση ώρα διαρκούν;
Η συχνότητα των συνεδριών εξαρτάται από τη διαταραχή και τις ανάγκες του κάθε περιστατικού. Συνήθως, πραγματοποιούνται 2-3 φορές την εβδομάδα και διαρκούν 45 λεπτά.
Σε ποιες περιπτώσεις ένας ενήλικας απευθύνεται σε έναν λογοθεραπευτή;
Έχουμε συνδέσει την έννοια της λογοθεραπείας με τα παιδιά και ενώ είναι τόσο δεδομένη στον παιδικό και εφηβικό πληθυσμό, δεν ισχύει το ίδιο για τους ενήλικες. Πολλοί ενήλικες στερούνται τη λογοθεραπευτική παρέμβαση είτε λόγω ελλιπούς ενημέρωσης είτε λόγω ελλιπούς εξειδίκευσης από μέρους των λογοθεραπευτών. Οι ενήλικες μπορεί να παρουσιάζουν δυσκολίες επικοινωνίας ή/και κατάποσης ως αποτέλεσμα διάφορων διαταραχών. Κάποιες ενδεικτικές είναι : αγγειακά εγκεφαλικά επεισόδια, κρανιοεγκεφαλικές κακώσεις (τροχαία), διάφορες εκφυλιστικές παθήσεις (άνοιες, σκλήρυνση κατά πλάκας, πλάγια μυατροφική σκλήρυνση, νόσος Parkinson), χειρουργικές επεμβάσεις (λαρυγγεκτομή), διαταραχές φώνησης (κακή χρήση φωνής, κάκωση λαρυγγικών νεύρων σε θυρεοειδεκτομή).