Επ’ ευκαιρία του εορτασμού της Παγκόσμιας Ημέρας Στοματικής Υγείας, την Τρίτη 20 Μαρτίου, ο Οδοντιατρικός Σύλλογος Φλώρινας παρουσιάζει βασικές γνώσεις και χρήσιμες συμβουλές.
Στοματική Υγεία;
Στοματική υγεία σημαίνει υγεία του στόματος. Ένα υγιές στόμα μας επιτρέπει να μιλάμε, να χαμογελάμε, να μυρίζουμε, να γευόμαστε, να ακουμπάμε, να μασάμε, να καταπίνουμε και να μεταφέρουμε τα συναισθήματά μας με αυτοπεποίθηση, χωρίς να βιώνουμε πόνο, δυσφορία ή νοσηρότητα.
Δεν παίζει ρόλο πόσων ετών είμαστε – 5, 25, 65 ή 85 – η στοματική μας υγεία είναι θεμελιώδης για τη γενική υγεία και την ευεξία μας.
Γιατί είναι σημαντική η στοματική υγεία;
Τα στοματικά νοσήματα μπορούν να επηρεάσουν κάθε έκφανση της ζωής μας από τις προσωπικές μας σχέσεις και την αυτοπεποίθηση στο σχολείο ή στη δουλειά μας, μέχρι την απόλαυση του φαγητού. Ενδέχεται ακόμη να οδηγήσουν σε κοινωνική απομόνωση όταν αποφεύγουμε να χαμογελάμε ή να συναναστρεφόμαστε με άλλους, επειδή νοιώθουμε άβολα για τα δόντια μας ή για το πώς θα σκεφτούν οι άλλοι για τη στοματική μας υγεία.
Ένα στόμα που νοσεί, όπως συμβαίνει για παράδειγμα στην περίπτωση της περιοδοντίτιδας, μπορεί να αυξήσει τις πιθανότητες εμφάνισης σακχαρώδη διαβήτη, καρδιοπαθειών , καρκίνου του παγκρέατος και πνευμονίας. Γι’ αυτό, το να διατηρούμε το στόμα μας υγιές είναι εξαιρετικά σημαντικό για τη διατήρηση της σωστής του λειτουργίας αλλά και για τη διατήρηση της γενικής σωματικής μας υγείας.
Τι σημαίνει να ζούμε με ένα «ΕΞΥΠΝΟ ΣΤΟΜΑ»;
Το να ζούμε με ένα «ΕΞΥΠΝΟ ΣΤΟΜΑ» παραπέμπει στις αποφάσεις που μπορούμε να πάρουμε για να περιφρουρήσουμε τη στοματική υγεία τη δική μας και της οικογένειάς μας. Εάν ζούμε με ένα «ΕΞΥΠΝΟ ΣΤΟΜΑ», αντιλαμβανόμαστε τη σημασία της καλής στοματικής υγιεινής και πώς να αποφεύγουμε τα στοματικά νοσήματα.
Πώς μπορούμε να ζούμε με ένα «ΕΞΥΠΝΟ ΣΤΟΜΑ»; Αναγνωρίζουμε τα στοματικά νοσήματα
Οδοντική τερηδόνα
Η οδοντική τερηδόνα είναι μια ασθένεια που εμφανίζεται όταν τα μικρόβια (βακτήρια) συσσωρεύονται στο στόμα μας και καταλήγουν στη δημιουργία πλάκας.
Αυτή η λευκωπή και κολλώδης ουσία που σχηματίζεται στα δόντια και τα ούλα μας, τρέφεται από τα σάκχαρα των τροφών που τρώμε και των ποτών που καταναλώνουμε και δημιουργεί οξέα. Τα οξέα αυτά κατατρώγουν τα δόντια μας και δημιουργούν τρύπες που λέγονται τερηδόνα (κοιλότητες). Εάν δεν φροντίσουμε για τη θεραπεία της, η οδοντική τερηδόνα μπορεί να προκαλέσει πόνο, μολύνσεις και απώλεια δοντιών.
Μπορεί να έχουμε οδοντική τερηδόνα όταν έχουμε οποιοδήποτε από τα παρακάτω συμπτώματα:
- Όταν παγιδεύεται τροφή συχνά ανάμεσα στα δόντια μας
- Δυσφορία ή πόνος μέσα ή γύρω από το στόμα μας
- Δυσκολία όταν δαγκώνουμε κάποιες τροφές
- Ευαισθησία στο ζεστό, στο κρύο ή ακόμη και σε γλυκές τροφές
- Λευκές και αργότερα σκούρες κηλίδες στα δόντια μας
Νοσήματα των ούλων
Η ασθένεια των ούλων είναι η φλεγμονή των ούλων που ξεκινά ως ουλίτιδα (ήπια μορφή) και μπορεί να εξελιχθεί σε περιοδοντική νόσο (σοβαρότερη μορφή) που μπορεί να καταστρέψει τους ιστούς και το οστό που συγκρατούν τα δόντια στη θέση τους. Αντίθετα με την ουλίτιδα που είναι αναστρέψιμη, η ζημιά που προκαλούν τα νοσήματα του περιοδοντίου είναι μη αναστρέψιμη και μόνιμη. Tα νοσήματα αυτά μπορούν να έχουν σοβαρές συνέπειες όπως προβλήματα στη μάσηση, στην ομιλία και απώλεια δοντιών. Συνεπώς, μπορούν να επηρεάσουν δραματικά την ευεξία και την ποιότητα της ζωής.
Εάν έχετε κάποιο από τα ακόλουθα συμπτώματα μπορεί να πάσχετε από νόσημα των ούλων:
- Αλλαγή στον τρόπο που εφαρμόζουν οι μερικές σας οδοντοστοιχίες
- Αλλαγή στον τρόπο που τα δόντια σας εφάπτονται μεταξύ τους όταν μασάτε
- Πύον μεταξύ των δοντιών και των ούλων σας
- Συνεχή άσχημη αναπνοή
- Κόκκινα και πρησμένα ούλα που ματώνουν εύκολα (όταν βουρτσίζετε ή όταν καθαρίζετε ανάμεσα στα δόντια σας)
- Ούλα που τραβιούνται από τα δόντια σας
- Δόντια που είναι χαλαρά ή απομακρύνονται το ένα από το άλλο
Καρκίνος του στόματος
Ο καρκίνος του στόματος συγκαταλέγεται μεταξύ των 10 συνηθέστερων καρκίνων. Μπορεί να πλήξει δραματικά οποιοδήποτε σημείο του στόματος: τα χείλη, τα ούλα, τη γλώσσα, το λαιμό, το εσωτερικό των παρειών, τον ουρανίσκο, το κάτω μέρος της γλώσσας. Ο καρκίνος του στόματος εάν δεν διαγνωσθεί και θεραπευθεί εγκαίρως μπορεί να αποτελέσει απειλή για τη ζωή. Εμφανίζεται σαν μόρφωμα ή πληγή στο στόμα που δεν φεύγει. Η έγκαιρη διάγνωση είναι εξαιρετικά σημαντική.
Εάν παρατηρήσετε οποιαδήποτε από τις παρακάτω αλλαγές, επικοινωνήστε αμέσως με το γιατρό σας:
- Οιδήματα /παχύνσεις, εξογκώματα/ανωμαλίες, τραχιά σημεία/κρούστες ή διαβρωμένες περιοχές στα χείλη, τα ούλα, ή άλλες περιοχές μέσα στο στόμα.
- Σοβαρή απώλεια βάρους.
- Ανεξήγητη αιμορραγία στο στόμα.
- Aνεξήγητο μούδιασμα ή πόνο/υπερευαισθησία στο πρόσωπο, το στόμα, τα χείλη, ή το λαιμό.
- Ανάπτυξη λευκών, ερυθρών (ή και διχρωμιών) κηλίδων μαλακής υφής στο στόμα.
- Πόνο στο αυτί.
- Πόνο, ευαισθησία ή αίσθηση ότι κάτι υπάρχει στο πίσω μέρος του λαιμού.
- Αλλαγή στον τρόπο που τα δόντια ή οι οδοντοστοιχίες εφαρμόζουν μεταξύ τους.
- Επίμονες πληγές/έλκη στο πρόσωπο, το λαιμό ή το στόμα που αιμορραγούν εύκολα και δεν επουλώνονται μέσα σε δύο εβδομάδες.
- Δυσκολία στη μάσηση, την κατάποση, την ομιλία ή την κίνηση της γνάθου ή της γλώσσας.
- Βραχνή φωνή, χρόνιο πόνο στο λαιμό ή αλλαγή στη φωνή.
Πώς μπορούμε να ζούμε με ένα «ΕΞΥΠΝΟ ΣΤΟΜΑ»;
Ανθυγιεινή διατροφή, ιδιαιτέρως, διατροφή με υψηλή περιεκτικότητα ζάχαρης
Η κατανάλωση υπερβολικής ποσότητας ζάχαρης από τα σνάκς, τα επεξεργασμένα τρόφιμα και τα αναψυκτικά αποτελεί έναν πρωταρχικό παράγοντα κινδύνου για τα οδοντιατρικά νοσήματα. Τα αναψυκτικά περιλαμβάνουν όλα τα ποτά με πρόσθετη ζάχαρη όπως είναι η σόδα, οι φρουτοχυμοί, τα σακχαρούχα ποτά σε σκόνη, τα ενεργειακά ποτά και τα αναψυκτικά για αθλητικές δραστηριότητες.
Διαβάστε τα «Στοιχεία για τη ζάχαρη στα τρόφιμα» που ακολουθούν και σιγουρευτείτε ότι γνωρίζετε πόση ζάχαρη καταναλώνετε, είτε από τα τρόφιμα, είτε από τα ποτά και περιορίστε την πρόσληψή της στo επιτρεπόμενο όριο.
Ο κίνδυνος εμφάνισης οδοντικής τερηδόνας αυξάνεται εάν καταναλώνουμε ζάχαρη περισσότερες από 4 φορές την ημέρα, ή εάν η πρόσληψή μας υπερβαίνει τα 50 γρ. (περίπου 12 κ.τ.γ.). Προσέξτε τη ζάχαρη που προστίθεται στα τρόφιμα από τους κατασκευαστές, όπως και εκείνη που υπάρχει με φυσικό τρόπο στα τρόφιμα που καταναλώνετε, όπως είναι το μέλι, τα σιρόπια, οι φρουτοχυμοί και οι συμπυκνωμένοι φρουτοχυμοί. Προσέξτε ιδιαίτερα τη ζάχαρη που προσθέτετε όταν προετοιμάζετε εσείς οι ίδιοι τα γεύματά σας.
Χρήση Καπνού
Η χρήση του καπνού εκθέτει το στόμα μας σε αυξημένο κίνδυνο για εμφάνιση νοσημάτων των ούλων και καρκίνου του στόματος. Επίσης, προκαλεί χρωστικές στα δόντια, κακή αναπνοή, πρόωρη απώλεια δοντιών, απώλεια της γεύσης και της όσφρησης.
Υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ
H υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ μπορεί να οδηγήσει σε βλάβες, συχνά στο στόμα και τα δόντια και μπορεί να προκαλέσει οδοντική τερηδόνα λόγω της οξύτητας και της υψηλής περιεκτικότητας σακχάρων των αλκοολούχων ποτών. Μαζί με τη χρήση του καπνού, η υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ αυξάνει τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνων στο στόμα.
Κακή στοματική υγιεινή
H κακή στοματική υγιεινή μπορεί να οδηγήσει στη δημιουργία επιβλαβών βακτηρίων, που σχηματίζουν πλάκα. Το βούρτσισμα των δοντιών δύο φορές τη μέρα με φθοριούχα οδοντόπαστα βοηθά τη μείωση των βακτηρίων – εμποδίζοντας έτσι τη δημιουργία πλάκας – με αποτέλεσμα τα δόντια μας να είναι πιο ανθεκτικά στα οξέα που προκαλούν την οδοντική τερηδόνα. H έγκαιρη διάγνωση είναι κρίσιμης σημασίας στην πρόληψη και την αντιμετώπιση των στοματικών παθολογικών προβλημάτων. Ο τακτικός έλεγχος από τον οδοντίατρο διασφαλίζει ότι προβλήματα όπως η τερηδόνα, η ουλίτιδα και η περιοδοντίτιδα εντοπίζονται όσο το δυνατό ενωρίτερα και αντιμετωπίζονται όπως επιβάλλεται.
Προστατεύουμε τη στοματική μας υγεία σε όλη μας τη ζωή
- Υιοθετούμε έξυπνη στοματική υγιεινή
- Το στόμα μας είναι σημαντικό σε κάθε ηλικία. Το στόμα μπορεί να παραμείνει υγιές και χωρίς παθήσεις αν κάνουμε έξυπνες επιλογές σε ό,τι αφορά τη στοματική μας υγιεινή, τη διατροφή και τις συνήθειες του τρόπου ζωής μας:
- Βουρτσίστε τα δόντια σας για δύο λεπτά, δύο φορές την ημέρα, με μια χειροκίνητη ή ηλεκτρική οδοντόβουρτσα και μια φθοριούχο οδοντόπαστα.
- Μη ξεπλένετε με νερό αμέσως μετά το βούρτσισμα, καλύτερα φτύστε την περίσσεια οδοντόπαστας.
- Ακολουθήστε μια υγιεινή διατροφή και περιορίστε τα σνάκς, τις τροφές και τα ποτά με υψηλή περιεκτικότητα ζάχαρης.
- Περιορίστε την κατανάλωση αλκοόλ.
- Φορέστε προστατευτικό στόματος αν ασχολείστε με αθλήματα επαφής.
- Σταματήστε το κάπνισμα.
- Μην αμελείτε να επισκέπτεστε τον οδοντίατρό σας για τακτικό έλεγχο και καθαρισμό.
- Ξεπλύνετε με ένα φθοριούχο στοματικό διάλυμα ή μασήστε τσίχλα χωρίς ζάχαρη, μετά τα γεύματα ή τα σνάκς, εάν δεν είναι δυνατό το βούρτσισμα των δοντιών.
Έξυπνη στοματική φροντίδα για τα παιδιά
Ως γονέας, θα μάθετε ότι οι συνήθειες της καλής στοματικής υγιεινής ξεκινούν από νωρίς.
Η οδοντική τερηδόνα μπορεί να αρχίσει μόλις ανατείλει το πρώτο δοντάκι στο στόμα του παιδιού σας.
Κατά συνέπεια, συνιστάται να πάτε το παιδί σας στον οδοντίατρο αμέσως μόλις βγει το πρώτο του δοντάκι και όχι αργότερα από τα πρώτα του γενέθλια. Όσο για το σπίτι:
- Αρχίστε να καθαρίζετε το στόμα του μωρού σας από τις πρώτες κιόλας ημέρες μετά τη γέννησή του καθαρίζοντας τα ούλα του με μια καθαρή, υγρή γάζα ή με μια πετσετούλα.
- Βάλτε μόνον πιστοποιημένο ή μητρικό γάλα στα μπιμπερό.
- Mη προσθέτετε κανένα είδος ζάχαρης στο γάλα στο μπιμπερό
- Aποθαρρύνετε το παιδί από το να πιπιλάει τα δάχτυλά του.
- Αποφεύγετε να βάζετε στο μπιμπερό υγρά όπως ζαχαρόνερο, φρουτοχυμό, ή αναψυκτικά.
- Τα παιδιά πρέπει να τελειώνουν το τάισμα με μπιμπερό, προτού πέσουν για ύπνο. Αποφεύγετε να αφήνετε το μωρό να κοιμάται με το μπιμπερό στο στόμα του.
- Μη βάζετε στην πιπίλα του παιδιού ζάχαρη ή μέλι.
- Μόλις το πρώτο δοντάκι αρχίσει να ανατέλλει, ξεκινήστε να καθαρίζετε τα δόντια του παιδιού σας πριν το βραδινό ύπνο.
- Ενθαρρύνετε το παιδί να πίνει από ποτήρι από τα πρώτα του γενέθλια.
- Εάν το παιδί είναι μικρότερο από 3 ετών, στρώστε μια πολύ μικρή ποσότητα φθοριούχου οδοντόπαστας (στο μέγεθος περίπου ενός κόκκου ρυζιού) στην οδοντόβουρτσα τους.
- Εάν το παιδί είναι μεταξύ 3 και 6 ετών, στρώστε φθοριούχο οδοντόπαστα στο μέγεθος ενός μπιζελιού, στην οδοντόβουρτσα τους.
- Mη χρησιμοποιείτε πιπίλα αφού το παιδί σας γίνει 2,5 ετών.
- Καθιερώστε καλές διατροφικές συνήθειες από την παιδική ηλικία, περιορίζοντας την ποσότητα και τη συχνότητα κατανάλωσης ζαχαρούχων τροφών.
Έξυπνη στοματική φροντίδα καθώς μεγαλώνουμε
Καθώς μεγαλώνουμε, γινόμαστε πιο ευάλωτοι στη δημιουργία κάποιων προβλημάτων στοματικής υγείας. Οι ηλικιωμένοι άνθρωποι αντιμετωπίζουν αυξημένο κίνδυνο απώλειας δοντιών, νοσημάτων των ούλων, καρκίνου του στόματος και άλλων ασθενειών όπως και προβλήματα με τις οδοντοστοιχίες (μασέλες) αλλά και κακή διατροφή. Το ξηρό στόμα μπορεί άλλωστε να είναι ένα ακόμη πρόβλημα καθώς μεγαλώνουμε. Μπορεί να προκληθεί από τη χρήση του καπνού και του αλκοόλ, όπως και από κάποια φάρμακα.
Οι συνέπειες του ξηρού στόματος μπορούν να έχουν δραματικές επιπτώσεις στην ποιότητα της ζωής μας, επηρεάζοντας το πόσο άνετα τρώμε, μιλάμε, καταπίνουμε, μασάμε και χαμογελάμε. Η ξηροστομία συμβαίνει όταν δεν έχουμε αρκετό σάλιο για να διατηρείται το στόμα μας υγρό. Το σάλιο μας βοηθά να διεκπεραιώνουμε μια σειρά από λειτουργίες και επιπροσθέτως καθαρίζει το στόμα μας, γεγονός που μειώνει τις συνέπειες των οξέων που μπορούν να προκαλέσουν οδοντική τερηδόνα.
Το στόμα που διατηρείται υγιές μέχρι την προχωρημένη ηλικία διαδραματίζει αποφασιστικό ρόλο για ένα σώμα υγιές. Το μυστικό για γερά δόντια και ούλα στα 85 μας είναι το ίδιο όπως στα 65, στα 45 ή στα 25 μας χρόνια:
- Τηρούμε καλή υγιεινή
- Επισκεπτόμαστε τακτικά τον οδοντίατρό μας
- Αποφεύγουμε τους παράγοντες κινδύνου