Με αφορμή τα πρόσφατα δημοσιεύματα ιστοσελίδων δημόσιων Σχολείων, Πειραματικών και μη σχετικά με τις διακρίσεις μαθητών και μαθητριών σε μαθηματικούς διαγωνισμούς και επειδή υπάρχει μία έλλειψη πληροφόρησης και ίσως παραπληροφόρησης σε αρκετούς γονείς, θα ήθελα να παρουσιάσω κάποια χαρακτηριστικά των διαγωνισμών που συμμετείχαν ή θα συμμετέχουν οι μαθητές και μαθήτριες των Δημοτικών Σχολείων.
Πριν ξεκινήσω να παρουσιάσω τα χαρακτηριστικά κάποιων διαγωνισμών θα ήθελα να επισημάνω ότι οι διαγωνισμοί έχουν εθελοντικό χαρακτήρα και όσα παιδιά δε θέλουν να συμμετέχουν, δεν θα έπρεπε να αισθάνονται ότι «τιμωρούνται», με υπερβολικές αναρτήσεις και εκθειάσεις των παιδιών που «διακρίθηκαν». Αλλά και η διάκριση στο πλαίσιο της ευγενούς άμιλλας είναι ένας όρος που όπως έχει χρησιμοποιηθεί ή τείνει να χρησιμοποιηθεί σε ορισμένες περιπτώσεις, μόνο ευγενή άμιλλα δεν προσδίδει μεταξύ μαθητών-τριών. Ας τα ξεκαθαρίσουμε όμως λίγο τα πράγματα ξεκινώντας από τους διαγωνισμούς των μαθηματικών.
1. Διαγωνισμός μαθηματικών της Ελληνικής Μαθηματικής Εταιρείας
Η Ελληνική Μαθηματική Εταιρεία έχει ιστορία 100 ετών. Ιδρύθηκε το 1918 στην Αθήνα και σήμερα έχει παραρτήματα στους περισσότερους νομούς της χώρας. Μεταξύ των δραστηριοτήτων της είναι η έκδοση περιοδικών εντύπων, η οργάνωση συνεδρίων, η διεξαγωγή διαγωνισμών και άλλων επιστημονικών δραστηριοτήτων αντάξιων προς την ιστορία και το κύρος της ΕΜΕ. Ειδικότερα ο σκοπός των διαγωνισμών της ΕΜΕ είναι η διάδοση και καλλιέργεια της Μαθηματικής σκέψης, η ανάδειξη νέων μαθηματικών ταλέντων και η προώθησή τους στο πλαίσιο των καθιερωμένων Διεθνών Μαθηματικών Διαγωνισμών.
Όσον αφορά το Δημοτικό, η Ελληνική Μαθηματική Εταιρεία διοργανώνει τον διαγωνισμό «Παιχνίδι και Μαθηματικά». Είναι Πανελλήνιος διαγωνισμός. Τα θέματα είναι κοινά σε όλα τα σχολεία της Ελληνικής Επικράτειας και το παιδί που θα πιάσει άριστο σκορ μπορεί να συνεχίσει στη Β’ φάση του διαγωνισμού που ονομάζεται «Μικρός Ευκλείδης». Άρα ο πρώτος και άριστος είναι αδιαμφισβήτητα ένα παιδί που θα έπρεπε να έχει έναν προσανατολισμό σε αυτόν τον τομέα. Επίσης, οι δυνατότητές του μπορούν να εμπλουτιστούν στο Γυμνάσιο και Λύκειο, διότι η Ελληνική Μαθητική Εταιρεία είναι ο μόνος επιστημονικός φορέας που μέσω των διαγωνισμών που διοργανώνει και διεξάγονται στην δευτεροβάθμια βαθμίδα εκπαίδευσης, οδηγεί στις Μαθηματικές Ολυμπιάδες. Μακάρι να μπορούμε να αντιπροσωπεύουμε τη χώρα μας επάξια σε διεθνές επίπεδο με την ύπαρξη παιδιών που διαπνέονται με ταλέντο και προσήλωση στα μαθηματικά. Τέλος οι δύο αυτοί διαγωνισμοί «Παιχνίδι και Μαθηματικά» και «Μικρός Ευκλείδης», οι οποίοι αφορούν το Δημοτικό, είναι υπό την αιγίδα του Υπουργείου Παιδείας από τη στιγμή που διεξάγονται σε σχολικό περιβάλλον και χρειάζεται η έγκριση του Υπουργείου Παιδείας.
2. Τοπικοί διαγωνισμοί μαθηματικών
Για το Δημοτικό υπάρχουν και κάποιοι τοπικοί διαγωνισμοί μαθηματικών, και καλώς υπάρχουν. Κάποιοι από αυτούς φιλοδοξούν να ακολουθήσουν τα χνάρια της Ελληνικής Μαθηματικής Εταιρείας και εγκολπώνουν αποσπασματικά σχολεία από άλλες περιφέρειες εκτός των τοπικών τους ορίων. Ένα παράδειγμα τοπικού διαγωνισμού, είναι ο διαγωνισμός «Τα μαθηματικά της φύσης και της ζωής» στην Φλώρινα. Όμως πρόκειται όπως προανέφερα για τοπικούς διαγωνισμούς που σταματούν εκεί. Τι σημαίνει αυτό; Οι μαθητές διαγωνίζονται μεταξύ ενός συγκεκριμένου πλήθους μαθητών της περιοχής τους ή και κάποιων άλλων σχολείων εκτός νομού και όχι σε πανελλαδικό επίπεδο. Πολλοί μαθητές που συμμετείχαν και διακρίθηκαν στους διαγωνισμούς της Ελληνικής Μαθηματικής Εταιρείας δεν συμμετέχουν σε τοπικούς διαγωνισμούς, οπότε ο ανταγωνισμός είναι μικρός, ευνοώντας έτσι τους πιο αδύναμους μαθητές που αγαπούν τα μαθηματικά. Δεν υπάρχει ένα ελάχιστο όριο βαθμολογικής βάσης και η διάκριση γίνεται με βάση τη σειρά κατάταξης, δηλαδή ποιος ήρθε πρώτος , δεύτερος ή τρίτος, ανεξαρτήτως βαθμού. Έτσι είναι δυνατό ένα παιδί με χαμηλές επιδόσεις να βραβευτεί και να ενθαρρυνθεί να ασχοληθεί με τα μαθηματικά. Συμπληρωματικά δεν υπάρχει Β’ φάση στον διαγωνισμό, στο πλαίσιο της οποίας θα μπορούν οι καλύτεροι σε επιδόσεις, να χαίρουν ένα υψηλότερο επίπεδο διάκρισης σε πανελλαδικό επίπεδο και δεν υπάρχει συνέχεια στο Γυμνάσιο ή Λύκειο.
Από παιδαγωγικής σκοπιάς ο διαγωνισμός της Ελληνικής Μαθηματικής Εταιρείας δεν συγκρούεται με τους τοπικούς διαγωνισμούς, διότι αυτό που επιζητάτε είναι η εκκίνηση του ενδιαφέροντος των παιδιών για τα μαθηματικά, λόγω της ηλικίας παιδιών που απευθύνεται. Όμως δημιουργείται αθέμιτος ανταγωνισμός όταν κάποιοι τοπικοί φορείς ή Πανεπιστημιακοί τέως ή νυν, οι οποίοι έχουν πρόσβαση σε πανεπιστημιακά ιδρύματα, δίνουν μεγαλύτερη έμφαση και αναγνώριση στους τοπικούς αυτούς διαγωνισμούς με το πρόσχημα της ευγενούς άμιλλας. Αναφέρω ανώνυμα, την περίπτωση Πειραματικού Σχολείου που συνεργάζεται με Περιφερειακό Πανεπιστήμιο. Ο Διευθυντής ανήρτησε στην ιστοσελίδα του σχολείου δελτίο τύπου επιβραβεύοντας με στοιχεία υπερβολής μαθητή-τρια που πρώτευσε στον τοπικό διαγωνισμό ενώ παράλληλα παρέλειψε να αναρτήσει διάκριση μαθητή-τριας σε πανελλήνιο διαγωνισμό της Ελληνικής Μαθηματικής Εταιρείας. Τέτοιες επιπόλαιες ενέργειες δημιουργούν αθέμιτο ανταγωνισμό μεταξύ σχολείων, γονέων και μαθητών, παραπληροφορούν διότι επιλεκτικά προβάλλονται ή παραλείπονται αναρτήσεις στην ιστοσελίδα του σχολείου με σκοπό τη δημιουργία εντυπώσεων, γελοιοποιούν μαθητές-τριες και εν τέλει λειτουργούν αντιπαιδαγωγικά και αποθαρρυντικά για μαθητές που έτυχαν μεγαλύτερες διακρίσεις. Πού είναι λοιπόν η ευγενής άμιλλα και από πότε η ευγενής άμιλλα καταργεί την αριστεία;
Ο Θεσμός των Πειραματικών Σχολείων, φιλοδοξεί να γίνει θεσμός αριστείας. θεωρώ ότι κάποιες επιπόλαιες αναρτήσεις διευθυντών ή εκπαιδευτικών ή λανθασμένες πολιτικές σχολείων πλήττουν το κύρος των σχολείων και το όραμα του Υπουργείου Παιδείας.
Τέλος θα ήθελα να εκφράσω, πάνω απ’ όλα, την συμπαράστασή μου σε όλα εκείνα τα παιδιά που για κάποιους δικούς τους λόγους δεν συμμετείχαν στους διαγωνισμούς γιατί η αξία των διαγωνισμών τελικά είναι μικρότερη από τη βαθύτερη παιδεία που διαχέει την ύπαρξη ενός ατόμου.
Το μήνυμα που θα ήθελα να στείλω είναι ότι η συμμετοχή ή μη σε διαγωνισμούς δεν θα πρέπει να επηρεάζει τις προσπάθειες των μαθητών-τριών, οι οποίες θα πρέπει να έχουν σταθερότητα στη μελέτη και όχι υπερβολές. Οι φορείς που διοργανώνουν τους τοπικούς μαθηματικούς διαγωνισμούς, να ανταποκρίνονται σε αυτά που πρεσβεύουν, σεβόμενοι τους μαθητές-τριες και να συμπλέουν αρμονικά με επιστημονικές ενώσεις που έχουν βαθειά ιστορία και έχουν εγκολπώσει ικανούς, αξιοπρεπείς, ηθικούς και ταλαντούχους μαθηματικούς με βαθειά μαθηματική παιδεία. Τότε πιστεύω θα εκλείψουν φαινόμενα ανασφάλειας!
Μαγκίρογλου Μαρία
Εκπαιδευτικός – M.Ed.Leadership, EU, CY