Γράφει η Σοφία Μουρτζούκου,
Ψυχολόγος – Ψυχοθεραπεύτρια
Κάθε χρόνο – λίγο πριν ή λίγο μετά την αλλαγή της χρονιάς – πολλοί από εμάς μπαίνουμε σε μια διαδικασία απολογισμού του χρόνου που πέρασε και θέτουμε νέους στόχους για τον επόμενο. Πρόκειται για μια διαδικασία δημιουργική και εξαιρετικά ωφέλιμη, αρκεί να μην στεκόμαστε στ’ αρνητικά, αλλά να κοιτάμε μπροστά.
Ωστόσο, τα αποτελέσματα αυτής της διαδικασίας δεν είναι πάντα ευχάριστα. Και αυτό γιατί μπορεί στο τέλος να διαπιστώσουμε ότι οι στόχοι μας έμειναν ημιτελείς, γιατί κάτι δεν κάναμε σωστά. Ίσως γιατί δεν προσπαθήσαμε, όσο θα έπρεπε. Γιατί συμβαίνει αυτό; Γιατί αδυνατούμε να φέρουμε σε πέρας προκλήσεις που οι ίδιοι θέτουμε στους εαυτούς μας;
Πολλοί είναι οι λόγοι που μας κάνουν να παραστρατούμε και να ξεχνούμε τον τελικό μας στόχο. Αν και δεν είναι το ευκταίο, δεν είναι μη φυσιολογικό να συμβαίνει κάτι τέτοιο. Αρκεί να το συνειδητοποιήσουμε και να δράσουμε καταλλήλως. Τι μπορούμε, λοιπόν, να κάνουμε;
Αρχικά, αξίζει ν’ αναρωτηθούμε: «είναι αυτό που πραγματικά θέλω»; «Μήπως ο στόχος μου αποτελεί περισσότερο επιθυμία κάποιου άλλου παρά δική μου»; Καμιά φορά μοιραία καλούμαστε να ικανοποιήσουμε άρρητες προσδοκίες ή επιθυμίες κάποιων άλλων, κάποιων σημαντικών προσώπων της ζωής μας. Τότε μπερδευόμαστε, ταυτιζόμαστε μαζί τους και νομίζουμε πως τα θέλω τους είναι και δικά μας. Η αναβλητικότητα σε μια τέτοια περίπτωση είναι ένδειξη ότι αυτό που πιστεύουμε ότι θέλουμε, ίσως δεν το θέλουμε και τόσο πολύ τελικά.
Καμιά φορά επιθυμούμε πραγματικά κάτι που όμως μας ξεπερνάει. Είναι η στιγμή να σκεφτούμε: «ο στόχος που έχω θέσει είναι εφικτός; Μπορώ να τον υλοποιήσω»; Είναι ουτοπικό, για παράδειγμα, να πιστεύω ότι μπορώ να γράψω στις πανελλαδικές 18, όταν δε διαβάζω παρά μία ώρα την ημέρα! Σε μια τέτοια περίπτωση, είτε αναθεωρούμε τον στόχο μας είτε κινητοποιούμαστε, για να τον πλησιάσουμε όσο το δυνατό περισσότερο.
Η μη επένδυση στους στόχους μας κάποιες φορές έχει βαθύτερα αίτια. Μπορεί να επιθυμούμε κάτι πολύ και να έχουμε την ικανότητα να τα καταφέρουμε, αλλά να μας λείπει ένα άλλο βασικό συστατικό της επιτυχίας: η αυτοπεποίθηση! Ανεξάρτητα από την αντικειμενική εκτίμηση των ικανοτήτων μας, υπάρχει και η υποκειμενική. Τι κι αν όλοι μας λένε ότι μπορούμε να τα καταφέρουμε; Ή ότι το αξίζουμε; Αν δεν το πιστεύουμε οι ίδιοι, δύσκολα θα επενδύσουμε σε αυτό που έχουμε ορίσει ως στόχο ή στόχους. Ο φόβος της αποτυχίας σε αυτές τις περιπτώσεις μας κρατάει πίσω. Γιατί ποιος θα αναλώσει την ενέργειά του σε κάτι, που εκ των προτέρων πιστεύει ότι δε θα τα καταφέρει;
Η οικογένεια είναι ο βασικότερος ίσως μοχλός δράσης ή στασιμότητας. Μπορεί να παρέχει στήριξη και ενθάρρυνση ή αντίθετα να διατηρεί στάση επικριτική και επιφυλακτική. «Η δική μου οικογένεια, οι δικοί μου άνθρωποι είναι ικανοί να παράσχουν στήριξη και καθοδήγηση»; Η επιθυμητή απάντηση είναι η θετική. Αν όμως είναι αρνητική; Τότε ίσως είναι η στιγμή να διαμορφώσουμε μόνοι μας τις κατάλληλες συνθήκες, τις συνθήκες εκείνες που θα μας βοηθήσουν να κάνουμε ό,τι χρειάζεται, για να τα καταφέρουμε ανεξάρτητα από τις πεποιθήσεις των άλλων. Χρειάζεται όμως να είμαστε δυνατοί, αποφασιστικοί και προσηλωμένοι στον στόχο μας.
Σε ένα πρακτικό επίπεδο, καλό είναι να έχουμε ένα πλάνο που θα μας βοηθήσει στην αυτο-οργάνωσή μας. Τι περιλαμβάνει αυτό;
1. Θέτουμε στόχους συγκεκριμένους και μετρήσιμους: Αυτό μας βοηθάει να προσδιορίζουμε ακριβώς τον στόχο μας, έτσι ώστε να μπορούμε να αξιολογούμε την πορεία μας.
2. Επιμερίζουμε τον στόχο σε συγκεκριμένα βήματα: Αυτή η τακτική αποτελεί έναν μπούσουλα, που θα μας βοηθήσει βήμα βήμα να εξελιχθούμε. Αρκεί να σκεφτώ: «Τι βήματα πρέπει να ακολουθήσω, για να φτάσω στον στόχο μου»;
3. Φτιάχνουμε χρονοδιάγραμμα: Ορίζουμε τι θέλουμε να κάνουμε και σε πόσο διάστημα πρέπει να το πραγματοποιήσουμε. Το χρονοδιάγραμμα μας βοηθά να μένουμε πιστοί στον στόχο μας και να αποφεύγουμε τις αναβολές.
4. Αξιολογούμε την πορεία μας: Ανά τακτά χρονικά διαστήματα γινόμαστε επιτηρητές του εαυτού μας. Τι πρόοδο, λοιπόν, σημειώσαμε σε σχέση με τους στόχους μας; Η αυτο-αξιολόγηση είναι ένας αξιόπιστος δείκτης, που δείχνει τη συνέπειά μας ή μη σε ό,τι ορίσαμε ως στόχο.
5. Αλλαγή πλάνων ή επιβράβευση: Τι έδειξε η αξιολόγηση; Στην περίπτωση που τα πλάνα μας δεν βγήκαν, αντί για αυτομομφές ή/και παραίτηση, ας δούμε τι ακριβώς έφταιξε και λοξοδρομήσαμε. Σε ποιο σημείο δεν καταφέραμε να ανταποκριθούμε; Μήπως ο στόχος δεν ήταν και τόσο σαφής τελικά; Μήπως ο χρόνος που αφιερώσαμε ήταν λίγος; Μήπως έπρεπε να επιμερίσουμε και άλλο κάποιο βήμα μας;
Στην καλύτερη περίπτωση που η αυτοαξιολόγηση φανερώσει τη συνέπειά μας, αξίζει να επιβραβεύσουμε τον εαυτό μας για την προσπάθειά του. Αν και η μεγαλύτερη επιβράβευση είναι η κατάκτηση του τελικού μας στόχου. Γι’ αυτό αξίζει να προσπαθούμε! Κι όπως λέει και το ρητό: Μην αφήνεις γι’ αύριο, αυτός που μπορείς να κάνεις σήμερα!