Της Αναστασίας Δόλιου
«Γιορτάστε τη Βιοποικιλότητα», είναι το θέμα της Παγκόσμιας Ημέρας Περιβάλλοντος 2020.
«Με 1 εκατομμύριο είδη που απειλούνται με εξαφάνιση, δεν υπήρξε ποτέ πιο σημαντική στιγμή να επικεντρωθούμε στη βιοποικιλότητα»
Φετινός οικοδεσπότης των δράσεων για την Παγκόσμια Ημέρα Περιβάλλοντος είναι η Κολομβία σε συνεργασία με τη Γερμανία.Η Κολομβία είναι μια από τις χώρες με τη μεγαλύτερη βιοποικιλότητα στη Γη, που φιλοξενεί πάνω από 51.000 είδη. Φιλοξενεί τη μεγαλύτερη ποικιλία πουλιών και ορχιδεών στον κόσμο και κατατάσσεται δεύτερη στη ποικιλία φυτών, πεταλούδων, ψαριών γλυκού νερού και αμφιβίων. Αυτή η αφθονία ζωής ευδοκιμεί σε περισσότερους από 300 τύπους οικοσυστημάτων, μερικά από τα οποία παραμένουν ανενόχλητα σε προστατευμένες περιοχές.
Βιοποικιλότητα
- Η βιοποικιλότητα περιγράφει την ποικιλία της ζωής στη Γη. Περιλαμβάνει τα 8 εκατομμύρια είδη στον πλανήτη, από φυτά και ζώα έως μύκητες και βακτήρια, τα οικοσυστήματα που τα στεγάζουν, και τη γενετική ποικιλομορφία μεταξύ τους.
- Η βιοποικιλότητα μπορεί να θεωρηθεί ως ένας περίπλοκος ιστός, στον οποίο κάθε μέρος αλληλεξαρτάται. Όταν ένα στοιχείο αλλάξει ή αφαιρεθεί επηρεάζεται ολόκληρο το σύστημα και αυτό έχει κυρίως αρνητικές συνέπειες.
- Η βιοποικιλότητα παρέχει την απαραίτητη υποδομή που υποστηρίζει τη ζωή στη Γη και την ανθρώπινη ανάπτυξη. Είναι το θεμέλιο που υποστηρίζει όλη τη ζωή στην ξηρά και κάτω από το νερό. Επηρεάζει κάθε πτυχή της ανθρώπινης ζωής, παρέχοντας καθαρό αέρα και νερό, θρεπτικά τρόφιμα, επιστημονική κατανόηση και πηγές φαρμάκων.
- Η Βιοποικιλότητα, ως αποτέλεσμα εξελικτικής διαδικασίας, είναι αναγκαία για τη διατήρηση της ζωής πάνω στη Γη. Στο πλαίσιο αυτό, κάθε είδος έχει εγγενή αξία, σε άλλα είδη ή στο οικοσύστημα στο οποίο ανήκει, ανεξάρτητη της χρησιμότητάς του στον άνθρωπο. Ο όρος ‘εγγενής αξία’ συνδέεται με την ηθική παραδοχή ότι δικαίωμα στη ζωή έχουν όλοι οι οργανισμοί ανεξάρτητα από τη σχέση τους με το βιολογικό μας είδος. Επομένως, ο άνθρωπος έχει την ηθική υποχρέωση να προστατεύσει τη Βιοποικιλότητα, μιας και οι δραστηριότητές του είναι εκείνες που κυρίως ευθύνονται για την απώλειά της, σήμερα, αλλά και κατά τη διάρκεια των ιστορικών χρόνων, τουλάχιστον.
Είμαστε στενά συνδεδεμένοι με τη φύση.
Εάν δεν φροντίζουμε τη φύση, δεν μπορούμε να φροντίσουμε τον εαυτό μας.
Ήρθε η ώρα για τη φύση
Οι ανθρώπινες δραστηριότητες έχουν αλλάξει σημαντικά τα 3/4 της επιφάνειας της γης και τα 2/3 του ωκεανού. Μόνο μεταξύ 2010 και 2015, 32 εκατομμύρια εκτάρια δάσους εξαφανίστηκαν, οι παγετώνες λιώνουν με εκπληκτικούς ρυθμούς ενώ αυξάνεται η οξύτητα των ωκεανών, απειλώντας την παραγωγικότητα του ωκεανού. Τα είδη άγριας ζωής εξαφανίζονται δεκάδες έως εκατοντάδες φορές πιο γρήγορα τώρα, από ό,τι τα τελευταία 10 εκατομμύρια χρόνια. Είμαστε στα πρόθυρα μιας μαζικής εξαφάνισης και αν συνεχίσουμε σε αυτό το μονοπάτι, η απώλεια βιοποικιλότητας θα έχει σοβαρές επιπτώσεις στην ανθρωπότητα, συμπεριλαμβανομένης της κατάρρευσης των συστημάτων τροφίμων και υγείας.
Η Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για τη Βιοποικιλότητα αναγνωρίζει ότι η βιολογική ποικιλομορφία είναι κρίσιμη για έναν υγιή πλανήτη. Για το σκοπό αυτό, το Περιβαλλοντικό Πρόγραμμα των Ηνωμένων Εθνών (UNEP) και οι εταίροι του βοηθούν τις χώρες να αναπτύξουν τα δικά τους εθνικά στρατηγικά σχέδια δράσης για τη βιοποικιλότητα.
Η Στρατηγική και το Σχέδιο Δράσης για την Βιοποικιλότητα της Δυτικής Μακεδονίας, που εκδόθηκε το Νοέμβρη του 2017, είναι ευθυγραμμισμένη με τους γενικούς και ειδικούς στόχους της στρατηγικής «Ευρώπη 2020» και συνάδει με τη γενικότερη στρατηγική της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τη Βιοποικιλότητα, με στόχο την ανάσχεση της απώλειας βιοποικιλότητας και της συμβολής της ΕΕ στην αποτροπή της απώλειας Βιοποικιλότητας παγκοσμίως, σύμφωνα με το Πρωτόκολλο της Ναγκόγια (2010).
Στο Σχέδιο Δράσης για τη Βιοποικιλότητα της Δυτικής Μακεδονίας γίνεται αναφορά, μεταξύ άλλων, στη πλούσια χλωρίδα και πανίδα της περιοχής.
Όσον αφορά στη χλωρίδα, στις προστατευόμενες περιοχές του Δικτύου NATURA 2000 της Περιφέρειας ΔυτικήςΜακεδονίας, έχουν καταγραφεί 313 σημαντικά χλωριδικά είδη και υποείδη.
Οι σημαντικότερες καλλιεργούμενες τοπικές ποικιλίες που ευδοκιμούν στη περιοχή μας είναι:
- Οι ποικιλίες φασολιών (Πρεσπών και Καστοριάς).
- Οι ποικιλίες πιπεριάς Φλώρινας.
- Το σταφύλι «Ξινόμαυρο» Αμυνταίου με την παραγωγή χαρακτηριστικών κρασιών.
- Ο κρόκος Κοζάνης
Όσον αφορά στην πανίδα, στις προστατευόμενες περιοχές του Δικτύου NATURA 2000 της Περιφέρειας Δυτικής Μακεδονίαςαπαντούν επίσης σημαντικά είδη πανίδας, εκ των οποίων:
- 15 είδη θηλαστικών ( 1 είδος προτεραιότητας: Αρκούδα)
- 9 είδη αμφιβίων – ερπετών
- 16 είδη ψαριών
- 4 είδη εντόμων
- 1 είδος μαλάκιου
Στη Δυτική Μακεδονία υπάρχουν και έχουν καταγραφεί τέσσερις φυλές ζώων:
- Η βραχυκερατική φυλή αγελάδας στις Πρέσπες και κυρίως στους Ψαράδες.
- Το πρόβατο Φλώρινας/Πελαγονίας με πολύ μικρό εναπομείναντα πληθυσμό.
- Ο ελληνικός ποιμενικός σκύλος με μεγάλη σημασία στη διατήρηση της παραδοσιακής συμβίωσης του ανθρώπου με τη φύση και τη συνύπαρξη φυσικής και πολιτιστικής κληρονομιάς.
- Το βουβάλι με ένα μικρό πληθυσμό στις Πρέσπες, αλλά μεγάλη σημασία για τη διαχείριση των υγρότοπων και τη διατήρηση των υγρολίβαδων, των πιο σημαντικών σημείων των λιμνών για την αναπαραγωγή των ψαριών και των αμφιβίων, αλλά και των υδρόβιων πτηνών κατ’ επέκταση.
Χαρακτηριστικά είδη τα οποία έχουν εξαφανιστεί από τη Δυτική Μακεδονία είναι, από τα θηλαστικά, ο Λύγκας, ενώ από τα πουλιά ο Θαλασσαετός.
Με βάση τα δεδομένα από το Κόκκινο Βιβλίο των απειλούμενων ζώων της Ελλάδας, 3 είδη απειλούμενων πουλιών αναπαράγονται μόνο στη Δυτική Μακεδονία.
Ήρθε η ώρα για τη φύση
Η αναστροφή της απώλειας βιοποικιλότητας είναι ο μόνος τρόπος για την αποκατάσταση και διατήρηση ενός υγιούς πλανήτη και της ζωής που υποστηρίζει.
Αυτό θα είναι εφικτό μόνο όταν κατανοήσουμε τον ιστό της ζωής στον οποίο ζούμε και αντιληφθούμε ότι λειτουργεί ως ένα ολόκληρο σύστημα.
Είναι καιρός να επαναπροσδιορίσουμε τη σχέση μας με τη φύση.
#TimeforNature
Αναστασία Δόλιου
Χημικός Μηχανικός Α.Π.Θ
Μεταπτυχιακή φοιτήτρια του ΔΠΜΣ «Ενεργειακές Επενδύσεις & Περιβάλλον» του Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας