Με μια σειρά νομοθετικών ρυθμίσεων και διατάξεων, η κυβέρνηση προσπαθεί να βάλει εμπόδια στη ζωή, στη λειτουργία και στη δράση των συνδικάτων. Μία από αυτές είναι και η λεγόμενη ηλεκτρονική ψηφοφορία.
Πριν ακόμα δοθεί στη δημοσιότητα το νομοσχέδιο που αφορά τη λειτουργία των συνδικάτων, η υπουργός Παιδείας ανακοίνωσε ότι οι φετινές εκλογές για την ανάδειξη εκπροσώπων των εργαζομένων στα Υπηρεσιακά Συμβούλια θα γίνουν ηλεκτρονικά στις 7 Νοέμβρη. Η κίνηση αυτή είναι μια «πρόβα τζενεράλε», καθώς αφορά έναν σημαντικό κλάδο, με πάνω από 170.000 εκπαιδευτικούς (δασκάλους και καθηγητές).
Τα δήθεν «επιχειρήματα» της κυβέρνησης
Το πρώτο επιχείρημα της κυβέρνησης είναι ότι με αυτόν τον τρόπο θα αυξηθεί η συμμετοχή. Σκόπιμα όμως αποκρύπτουν ότι στις εκλογές των Υπηρεσιακών Συμβουλίων, όλα τα προηγούμενα χρόνια, συμμετέχει η συντριπτική πλειοψηφία των εκπαιδευτικών (πάνω από το 85%). Η διά ζώσης ψηφοφορία δεν αποτελεί ανασταλτικό παράγοντα για αυτούς που έχουν αποφασίσει ούτως ή άλλως να μη συμμετέχουν. Τι παραπάνω μπορεί να προσφέρει η ηλεκτρονική ψηφοφορία;
Το δεύτερο επιχείρημα που προβάλλεται είναι ότι ηλεκτρονικές ψηφοφορίες έχουν εφαρμοστεί χωρίς προβλήματα στις πρυτανικές εκλογές σε 6 πανεπιστήμια. Καταρχάς, πρέπει να αναφέρουμε ότι η πανεπιστημιακή κοινότητα έχει εκφράσει ενστάσεις και προβληματισμούς γι’ αυτήν τη διαδικασία. Αλλά, ανεξάρτητα από αυτό, είναι πέρα για πέρα άστοχο να συνδέονται δύο διαφορετικές εκλογικές διαδικασίες. Στην περίπτωση των πρυτανικών εκλογών, πρόκειται για μία διαδικασία επιλογής της διοίκησης των πανεπιστημίων, στην οποία συμμετέχουν μερικές εκατοντάδες πανεπιστημιακών καθηγητών.
Στην περίπτωση των Υπηρεσιακών Συμβουλίων, οι εργαζόμενοι εκλέγουν τους δικούς τους εκπροσώπους. Είναι συνδικαλιστικές εκλογές, στις οποίες συμμετέχουν δεκάδες χιλιάδες εργαζόμενοι, σε πολλές περιπτώσεις γίνονται Γενικές Συνελεύσεις, διεξάγεται ζωντανή συζήτηση και επαφή μεταξύ των εργαζομένων, υπάρχει αντιπαράθεση, κριτική και έλεγχος των αιρετών. Οι αιρετοί οφείλουν να δεσμεύονται από τις συλλογικές αποφάσεις και να απολογούνται στους εργαζόμενους. Σε τελική ανάλυση, είναι εκλογές για τους εκπροσώπους των εργαζομένων και τον πρώτο λόγο για τη διαδικασία τον έχουν οι ίδιοι οι εργαζόμενοι. Το υπουργείο, δηλαδή ο εργοδότης μας, πρέπει να παρεμβαίνει και να επιβάλλεται στις διαδικασίες των εργαζομένων.
Ούτε φυσικά μπορεί να σταθεί το επιχείρημα ότι η ηλεκτρονική ψηφοφορία προκρίνεται ως η πιο δημοκρατική λύση, λόγω της πανδημίας. Οι εκλογές είναι η κατάληξη μίας διαδικασίας, που διεξάγεται με διάρκεια, ζωντανή επαφή και συζήτηση, ενεργή και δυναμική παρουσία και συμμετοχή. Οι ειδικές συνθήκες της πανδημίας, αντικειμενικά, τα έχουν δυσχεράνει όλα αυτά. Η ηλεκτρονική ψηφοφορία δεν διασφαλίζει τις δημοκρατικές διαδικασίες. Από την άλλη πλευρά, όλοι αναγνωρίζουν τις δυσκολίες αλλά και την ανάγκη να πραγματοποιηθούν οι εκλογές με ασφάλεια για όλους τους συμμετέχοντες. Έχουμε έγκαιρα διατυπώσει το αίτημα να εξασφαλιστούν οι απαραίτητοι υγειονομικοί όροι για τη διεξαγωγή των εκλογών, όπως έχει γίνει σε άλλους κλάδους του Δημοσίου (π.χ. Περιφέρειες), όπου πραγματοποιούνται αυτές τις μέρες εκλογές για τα αντίστοιχα ΥΣ, διά ζώσης και μάλιστα καθημερινή. Ακόμα και η παράταση της θητείας των αιρετών για ένα μικρό διάστημα έχει προταθεί, κάτι που επίσης έγινε, με απόφαση της κυβέρνησης, για όλα τα σωματεία των εργαζομένων, με Πράξεις Νομοθετικού Περιεχομένου.
Είναι επικίνδυνη στρέβλωση να θεωρείται δημοκρατική διαδικασία η διεξαγωγή εκλογών χωρίς ενημέρωση, χωρίς ζωντανή συζήτηση, χωρίς αντιπαράθεση, χωρίς ανταλλαγή απόψεων. Καμία δημοκρατική διαδικασία δεν διασφαλίζεται με το πάτημα ενός κουμπιού (like/dislike), μπροστά από την οθόνη ενός υπολογιστή ή από τον καναπέ του σπιτιού.
Μόνο με σκοπό την αποδυνάμωση της ενεργής και αποτελεσματικής συλλογικής δράσης, μπορεί να εξηγηθεί αυτή η απόφαση της κυβέρνησης.
Είναι ασφαλείς και αδιάβλητες οι ηλεκτρονικές ψηφοφορίες;
Τόσο στη χώρα μας όσο και σε άλλες χώρες του εξωτερικού υπάρχει σοβαρή αντιπαράθεση για την αξιοπιστία τέτοιων συστημάτων, και μάλιστα από διάφορες πολιτικές πλευρές. Η διασφάλιση του αδιάβλητου της διαδικασίας και του απόρρητου των ψηφοδελτίων, που με κομπασμό ισχυρίζονται το υπουργείο Παιδείας και η κυβέρνηση, δεν είναι δεδομένα.
Τα συστήματα ηλεκτρονικής ψηφοφορίας παρουσιάζουν προβλήματα τόσο σε τεχνικά θέματα όσο και από την πλευρά της διαφάνειας, της μυστικότητας και της προστασίας της ανωνυμίας των ψηφοφόρων και της ψήφου τους.
Ούτε φυσικά είναι διασφαλισμένες η ταυτοποίηση των ψηφοφόρων και η εξασφάλιση της μοναδικότητας της ψήφου.
Πιο συγκεκριμένα, οι κίνδυνοι από την εφαρμογή των ηλεκτρονικών ψηφοφοριών είναι οι εξής:
• Η μυστικότητα της ψήφου δεν είναι εγγυημένη
Στις διά ζώσης εκλογές, η μυστικότητα είναι εξασφαλισμένη και αδιαμφισβήτητη (ελέγχεται από την εφορευτική επιτροπή, τους εκπροσώπους των συνδυασμών, τα παραβάν κ.λπ.). Στην ηλεκτρονική ψηφοφορία, υπάρχουν δύο σοβαρά ζητήματα που δεν μπορούν να αντιμετωπιστούν.
Καταρχάς, από τεχνολογική σκοπιά, τα διαθέσιμα συστήματα δεν μπορούν να προστατεύσουν το απόρρητο των επικοινωνιών. Ο οποιοσδήποτε υπολογιστής (του χρήστη ή και ενδιάμεσος) μπορεί να μολυνθεί από κακόβουλο λογισμικό και ανά πάσα στιγμή να γνωρίζει ένας τρίτος ακόμα και τι πληκτρολογεί ένας χρήστης.
Επίσης, δεν διασφαλίζεται αν αυτός που ψηφίζει πίσω από έναν υπολογιστή ενεργεί αυτοβούλως, αυτοπροσώπως, χωρίς πιέσεις και άλλες παρεμβάσεις. Δηλαδή ότι κατά τη διάρκεια της ηλεκτρονικής ψηφοφορίας ο ψηφοφόρος είναι μόνος του και δεν δέχεται πιέσεις από κανέναν εξωτερικό παράγοντα (σαν να μπαίνεις στο παραβάν για να ψηφίσεις και να έχεις μαζί για παρέα τον διευθυντή, τον προϊστάμενο, τον εργοδότη κ.λπ.).
• Τα εκλογικά αποτελέσματα μπορούν να παραποιηθούν
Καμία εγγύηση δεν μπορεί να δοθεί για την αποφυγή της αλλοίωσης των εκλογικών αποτελεσμάτων, για το ότι οι ψήφοι των εργαζομένων δεν έχουν παραποιηθεί και μάλιστα μαζικά.
Είναι γνωστό ότι υπάρχουν κακόβουλα προγράμματα ή ιοί που μπορούν όχι μόνο να παρακολουθούν αλλά και να παραποιούν τις επιλογές των χρηστών κατά τη διάρκεια της ψηφοφορίας, και μάλιστα σε μαζική κλίμακα. Το ίδιο το Πανελλήνιο Σχολικό Δίκτυο ενημερώνει τους χρήστες του ότι διακινούνται με ηλεκτρονική αλληλογραφία μολυσμένα μηνύματα με επικίνδυνα συνημμένα αρχεία, και μάλιστα οι αποστολείς φαίνεται να είναι σχολεία ή άλλοι φορείς του υπουργείου Παιδείας.
Η εμπειρία από το σύστημα «Ζευς», που χρησιμοποιήθηκε στις πρυτανικές εκλογές και θα χρησιμοποιηθεί και στις εκλογές για τους αιρετούς, είναι αποκαλυπτική. Η ψηφοφορία γινόταν με έναν απλό ηλεκτρονικό σύνδεσμο (link) που θα μπορούσε να διαρρεύσει και να ψηφίσει ξανά και ξανά ο οποιοσδήποτε, αρκεί να γνωρίζει με κάποιον τρόπο τα στοιχεία ταυτοποίησης του ψηφοφόρου.
• Οι εφορευτικές επιτροπές είναι απλά διακοσμητικές
Οι εφορευτικές επιτροπές έχουν απλά διακοσμητικό ρόλο. Δεν μπορούν ούτε να ελέγξουν τη διαδικασία, ούτε να παρέμβουν ουσιαστικά σε αυτήν. Δεν γνωρίζουν τις πληροφορίες που διακινούνται ή τις πιθανές παρεμβάσεις που μπορεί να έχουν γίνει κατά την εκλογική διαδικασία.
• Δίνεται μεγαλύτερη δυνατότητα εξαναγκασμού και εξαγοράς ψήφων
Οι ψηφοφόροι είναι πιο ευάλωτοι στον εξαναγκασμό, ή ακόμα και στην εξαγορά της ψήφου τους, αφού δεν υπάρχει κανένας έλεγχος της κατάστασης στην οποία βρίσκεται ο ψηφοφόρος την ώρα που ψηφίζει μπροστά από τον υπολογιστή του. Επίσης, δεν μπορεί κανείς να αποκλείσει το ενδεχόμενο να ψηφίσει κάποιος για λογαριασμό άλλου. Και πάλι η εμπειρία από το σύστημα «Ζευς» είναι άκρως αποκαλυπτική. Ο ηλεκτρονικός σύνδεσμος ψηφοφορίας μπορούσε να δοθεί από κάποιον ψηφοφόρο σε κάποιον άλλον, που έτσι θα ψήφιζε για δεύτερη φορά. Είναι σαν να δίνεις ή να σου παίρνουν την ταυτότητά σου στις βουλευτικές και να ψηφίζουν αντί για σένα.
Οι εκπαιδευτικοί δεν είναι ούτε τεχνοφοβικοί ούτε «κολλημένοι στο παρελθόν»
Η πολιτική ηγεσία του υπουργείου Παιδείας κάλεσε τους εκπαιδευτικούς να «δείξουν το δρόμο μπροστά για όλο τον δημόσιο τομέα», αφήνοντας να εννοηθεί ότι δεν μπορεί να έχουμε φόβο προς τις νέες τεχνολογίες.
Η αλήθεια, βέβαια, είναι εντελώς διαφορετική. Η πλειοψηφία των εκπαιδευτικών όχι μόνο δεν φοβάται την τεχνολογία, αλλά έδωσε δείγματα γραφής στην αξιοποίησή της. Την περίοδο της καραντίνας, όταν με ευθύνη του υπουργείου Παιδείας τίποτα δεν λειτουργούσε, χρησιμοποιήσαμε κάθε πρόσφορο τεχνολογικό μέσο για να βρεθούμε δίπλα στους μαθητές μας και να τους στηρίξουμε με κάθε τρόπο.
Μείναμε δίπλα στους μαθητές μας με όλα τα μέσα, όταν οι πλατφόρμες του υπουργείου ήταν απλά τίτλοι σε δελτία Τύπου. Ψηφιοποιήσαμε εκπαιδευτικό υλικό σε ελάχιστο χρόνο, όταν τα αποθετήρια του ΙΕΠ ήταν παντελώς κενά και ακατάλληλα. Χρησιμοποιούμε τις νέες τεχνολογίες ανοιχτού κώδικα και ανοιχτού υλικού. Τα εργαστήρια φυσικών επιστημών και νέων τεχνολογιών λειτουργούν χάρη στην εφευρετικότητα και το μεράκι των εκπαιδευτικών, καθώς η τεχνολογική υποδομή στα σχολεία είναι ανύπαρκτη.
Η συζήτηση για τις ηλεκτρονικές ψηφοφορίες δεν είναι καινούργια, είναι παλιά και έχει πάντα τον ίδιο στόχο.
Έχοντας για περιτύλιγμα την «περισσότερη δημοκρατία» (sic) και τη χρήση των νέων τεχνολογιών, η αστική τάξη θέλει να βρει νέες μορφές χειραγώγησης των εργαζομένων.
Στην πραγματικότητα φοβούνται την οργανωμένη δράση και την πάλη των εργαζομένων, θέλουν Σωματεία και Ομοσπονδίες – σφραγίδες, αφυδατωμένα από τις μαζικές διαδικασίες, από τη ζωντανή συζήτηση και διαπάλη.
Θέλουν τους εργαζόμενους απομονωμένους, κλεισμένους στο καβούκι τους, μακριά από την ενεργή δράση του σωματείου. Κάποτε έλεγαν ότι «ψηφίζουν και τα δέντρα», τώρα θα λένε ότι «ψηφίζουν και τα πληκτρολόγια».
Είμαστε αποφασισμένοι να τους χαλάσουμε τα σχέδια, με όπλο μας τη συλλογικότητα οργανώνουμε τη δράση και την αντίδραση στα σχέδιά τους.
Οι εκλεγμένοι και τα μέλη της «Αγωνιστικής Συσπείρωσης Εκπαιδευτικών», τα σωματεία και οι συνδικαλιστές που συσπειρώνονται στο ΠΑΜΕ, αναλάβαμε από την πρώτη στιγμή το βάρος της αναμέτρησης με αυτούς τούς σχεδιασμούς. Δεν μείναμε απλά στην καταγγελία της κυβέρνησης, αλλά προτείναμε και συγκεκριμένα μέτρα ώστε οι εκλογές – παρωδία να ακυρωθούν στην πράξη.
Η θέση μας για απόσυρση όλων των συνδυασμών από τη διαδικασία των εκλογών – παρωδία, για μαζική αποχή και ακύρωσή τους στην πράξη, αποτελεί σήμερα απόφαση των Ομοσπονδιών (ΔΟΕ – ΟΛΜΕ) και της συντριπτικής πλειοψηφίας των Σωματείων (ΣΕΠΕ – ΕΛΜΕ). Είναι κρίσιμο να πάμε μέχρι τέλους και στις 7 του Νοέμβρη η κυβέρνηση και η υπουργός Παιδείας να είναι εντελώς μόνοι. Μπορούμε να ακυρώσουμε τα σχέδιά τους.
Κουρεμπανάς Αλέξανδρος
υποψήφιος με την ‘’Αγωνιστική Συσπείρωση Εκπαιδευτικών’’