Η Δυτική Μακεδονία βιώνει αυτή τη στιγμή ιστορικές αλλαγές που θα επηρεάσουν τη ζωή και το μέλλον των πολιτών της για πολλά χρόνια στο μέλλον. Η απολιγνιτοποίηση η οποία διαφαινόταν χρόνια πριν την επίσημη ανακοίνωση από τα χείλη του πρωθυπουργού, η πολυετής οικονομική κρίση αλλά και η πρωτοφανής υγειονομική κρίση κλόνισαν το μέχρι πρότινος οικονομικό μοντέλο της περιφέρειας. Εδώ και μερικά χρόνια έχει ξεκινήσει η συζήτηση γύρω από το Σχέδιο της Δίκαιης Αναπτυξιακής Μετάβασης (ΣΔΑΜ) και ήδη έχει ξεκινήσει να υλοποιείται το πρώτο στάδιο. Πέρα όμως από τις μεγάλες επενδύσεις και όλα τα μεγαλόπνοα έργα, που θα υλοποιηθούν στην περιοχή μας, θα πρέπει να δούμε πως οι μικρομεσαίοι επιχειρηματίες, οι αγρότες και οι κτηνοτρόφοι, που αποτελούν το μεγαλύτερο μέρος της τοπικής οικονομίας, θα μπορούν να προσαρμοστούν στις νέες προκλήσεις αυτής της αλλαγής.
Ο πρωτογενής τομέας φαίνεται πως είναι αυτός ο οποίος θα επηρεαστεί λιγότερο από αυτές τις αλλαγές, όμως αντιμετωπίζει άλλου είδους προβλήματα που σχετίζονται με την έλλειψη εργατικού δυναμικού, τον ανταγωνισμό στις τιμές των προϊόντων από άλλες χώρες καθώς και τις φυσικές καταστροφές λόγω της κλιματικής αλλαγής. Μέσα σε αυτό το τοπίο οι αγρότες και οι κτηνοτρόφοι της Δυτικής Μακεδονίας έχουν μία μοναδική ευκαιρία μέσω των χρηματοδοτικών εργαλείων που έχουν ήδη παρουσιαστεί. Έτσι, μπορούν να εκσυγχρονίσουν τις εγκαταστάσεις τους, τον εξοπλισμό τους, να χρησιμοποιήσουν νέες καινοτόμες μεθόδους καλλιέργειας ακόμη και να μεταποιήσουν οι ίδιοι τα γεωργικά τους προϊόντα. Όλα αυτά μπορούν να τους θωρακίσουν απέναντι στις παραπάνω προκλήσεις αλλά και απέναντι στις μεταβολές των τιμών.
Η αγροδιατροφή αποτελούσε και θα συνεχίσει να αποτελεί τη βάση κάθε κοινωνίας. Σύμφωνα με έρευνες, είναι ένας από τους κλάδους ο οποίος θα επηρεαστεί ελάχιστα από τους κινδύνους της Τεχνητής Νοημοσύνης και της 4ης Βιομηχανικής Επανάστασης, ενώ παρατηρείται διαρκώς μία στροφή προς τη ποιότητα των πρώτων υλών. Όσο, η τροφή εκτός από απαραίτητη ανάγκη αποτελεί απόλαυση, υπάρχει χώρος για ολοένα και πιο καινοτόμα, εξιδεικευμένα και ποιοτικά προϊόντα. Συμπεραίνουμε λοιπόν, πως η στροφή των αγροτών και των κτηνοτρόφων προς την ποιότητα αποτελεί επιτακτική ανάγκη για ένα βιώσιμο μέλλον.
Στον τομέα της μεταποίησης και των υπηρεσιών τα πράγματα είναι λίγο πιο σύνθετα αρχής γενομένης από την εξειδίκευση του ανθρωπίνου δυναμικού. Ήδη είναι σε εξέλιξη πολλά προγράμματα κατάρτισης προσωπικού καθώς οι δεξιότητες που είχε μέχρι τώρα το εργατικό δυναμικόσχετίζονταν με τις ανάγκες της ΔΕΗ και ότι είχε να κάνει γύρω από αυτή. Επιπλέον, οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις έχουν επηρεαστεί σε πολύ μεγάλο βαθμό από τις αλλεπάλληλες κρίσεις και αυτό φαίνεται από τον τρόπο που κινείται η αγορά σήμερα. Έτσι, καταλαβαίνει κανείς πως θα πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη έμφαση στις επιχειρήσεις που σχετίζονταν άμεσα με τις δραστηριότητες της ΔΕΗ με στόχο την αλλαγή του παραγωγικού τους μοντέλου και στη συνέχεια να δοθεί έμφαση στην ενδυνάμωση του συνόλου των μικρομεσαίων επιχειρήσεων, με απώτερο σκοπό τη δημιουργία περισσότερων και καλύτερα αμειβόμενων θέσεων εργασίας.
Όσων αφορά το εμπόριο και τον τουρισμό η περιφέρεια πρέπει να στραφεί προς την εξωστρέφεια και την συνεργασία μεταξύ των χωρών που συνορεύει. Η στρατηγική θέση της Δυτικής Μακεδονίας, η υψηλής ποιότητας υποδομές και η εξειδίκευση του εργατικού δυναμικού στις μεταφορές μπορούν να κάνουν την περιφέρεια κόμβο στο κομμάτι των μεταφορών και των logistics. Από την άλλη πλευρά, ο τουρισμός θα πρέπει να καινοτομήσει και να κάνει γενναία βήματα προς το μέλλον. Οι σύγχρονες τάσεις στον τουρισμό επιτάσσουν ολοκληρωμένες εμπειρίες, την αποκλειστικότητα και την αυθεντικότητα. Ίσως, η πλούσια σε προϊόντα περιοχή μας που διαθέτει μία ευρεία γκάμα προϊόντων από αρωματικά φυτά και τυριά μέχρι μοναδικά κρασιά και αποστάγματα να ακολουθήσει ένα μοντέλο αντίστοιχο της Τοσκάνης ή του Μπορντό.
Εν κατακλείδι, το νέο παραγωγικό μοντέλο της Δυτικής Μακεδονίας θα πρέπει να είναι καινοτόμο, να βασίζεται στη συνεργασία και στην εξωστρέφεια. Για να επιτευχθεί αυτό θα χρειαστούν σημαντικές αλλαγές σε όλους τους παραγωγικούς κλάδους της τοπικής οικονομίας. Τα εργαλεία που θα ενισχύσουν αυτές τις αλλαγές είναι η επανεκπαίδευση του εργατικού δυναμικού, η κυκλική οικονομία και φυσικά η σωστή διαχείριση των χρηματοδοτικών εργαλείων με κύριο γνώμονα τη μέγιστη δυνατή απορρόφηση κεφαλαίων.
Παντελής Γεώργου,
Σύμβουλος Επιχειρήσεων της Opus Δυτικής Μακεδονίας