«Τ’ αστέρι του βοριά
θα φέρει ξαστεριά (…)
Κι εσύ χαμένη μου Πατρίδα μου μακρινή
θα γίνεις χάδι και πληγή
σαν ξημερώσει σ’ άλλη γη».
ΝΙΚΟΣ ΓΚΑΤΣΟΣ «Τ’ αστέρι του βοριά»
«Όμως δεν γίνεται, θα υπάρχει μια μικρή δικαιοσύνη να εξηγεί
με ποιες προθέσεις φεύγει ένας άνθρωπος.
με πόσα θα και πόσα να που ψιθυρίζει ο θάνατος
σβήνει ασυλλόγιστα ολόκληρη ζωή
Αφού, το ξέρεις, ένα μόλις δευτερόλεπτο αρκεί
ν’ αλλάξουν τώρα δυο φτερά τη ρότα τους»
ΑΝΤΩΝΗΣ ΦΩΣΤΙΕΡΗΣ «Τα θα και τα να του θανάτου»
Στο αστρικό σμήνος των Πλειάδων υπάρχει και ένα μικρό αστέρι, η Αλκυόνη, που ωστόσο είναι το πιο φωτεινό από όλα. Μοναχά που μπορεί κανείς να το αντικρύσει από τη γη για πολύ λίγη μόνο ώρα, ακριβώς πριν το ξημέρωμα.
Ένα τέτοιο φωτεινό αστέρι ήταν και η Άννα. Έριξε το λαμπρό φως του στον ορίζοντα της ζωής όσων την γνωρίσαμε και την συναναστραφήκαμε, αλλά – τι κρίμα! – μόνο για πολύ λίγο. Τόσο λίγο όσο κράτησε ο σύντομος επίγειος βίος της.
Δεν ξέρω αν υφίσταται ο όρος, αλλά με ορισμένους ανθρώπους ισχύει η «κεραυνοβόλος συμπάθεια». Τους αγαπάς αμέσως, τους γουστάρεις με την πρώτη ματιά, με την πρώτη χειραψία, με την πρώτη κουβέντα! Αισθάνεσαι μαζί τους την οικειότητα μιας ακαθόριστης ψυχικής συγγένειας ή μια ασφάλεια που σου εγγυάται το καθαρό τους βλέμμα. Μια τέτοια κεραυνοβόλο συμπάθεια αισθάνθηκα και εγώ για την Άννα, όταν την πρωτογνώρισα 15 χρόνια πριν. Και, προϊόντος του χρόνου, η Άννα δεν με απογοήτευσε ποτέ, δεν άσκησε καμία έφεση στην αρχική μου αίσθηση ο τρόπος που έζησε, μίλησε και φέρθηκε στον δημόσιο και στον ιδιωτικό της βίο.
Πλέον, τώρα που η Άννα δραπέτευσε από τον πόνο και τον φόβο της αρρώστιας της και ίπταται στα δροσερά άλση ενός άλλου κόσμου, μπορώ να το πω με βεβαιότητα: την ίδια ακριβώς κεραυνοβόλο συμπάθεια αισθάνθηκαν δεκάδες συμπολίτες στη Φλώρινα για αυτή τη ζωντανή γυναίκα, που έζησε τις δυο τελευταίες δεκαετίες της ζωής της εδώ στα βορειοδυτικά του χάρτη.
Τόπος φωτός υπήρξε η Άννα! Για τη Φλώρινα, που αγάπησε και νοιάστηκε σαν να ήταν ο γενέθλιος τόπος της, η κανονική της πατρίδα (το είχε γράψει χρόνια πριν ο Καραγάτσης «υπήρξε αληθινός πατριώτης, ακριβώς επειδή ήταν ξένος»). Για τους πολυάριθμους που θεωρούσαν τον εαυτό τους φίλο της Άννας και λογάριαζαν την Άννα και για φίλη τους – πλέον ορφανεύουμε. Για το Πανεπιστήμιο και τους φοιτητές που την γνώρισαν και ήξεραν ότι «η Σπύρτου είναι πάντοτε εκεί για αυτούς». Για τους δεκάδες, τους εκατοντάδες Φλωρινιώτες, που το θλιβερό νέο του χαμού της έμπηξε για τα καλά ένα αγκάθι στην αμεριμνησία και στην πλήξη μιας άλλης Κυριακής στην επαρχία και ψιχαλίζει θλίψη.
Τόπος φωτός υπήρξε η Άννα! Μια στιγμή τα είκοσι χρόνια που έζησε στη Φλώρινα αλλά το στίγμα τους ρωγμή στον Χρόνο. Ρωγμή ανεξίτηλη, για αυτό και εσχίσθη το καταπέτασμα της λήθης και είναι ηχηρή η σιωπή που αναβλύζει από αυτήν τη σχισμή, τώρα που μας αφήνει. Μια στιγμή τα είκοσι χρόνια που έζησε στη Φλώρινα αλλά το φορτίο τους υπερπλήρες. Τώρα που μετοικίζει, αισθάνομαι την ανάγκη να σταθώ στο μέσο της Αγοράς και να το φωνάξω σε όλους σας: της χρωστάμε πολλά και δεν μας οφείλει τίποτα! Η μαχητική Άννα, η Σπύρτου που δεν βολεύονταν, «καθάρισε» πολλές φορές, όσο ζούσε, για αυτήν την πόλη και το Πανεπιστήμιο της.
Τόπος φωτός υπήρξε η Άννα! Και για τους δικούς της ανθρώπους, για τη μάνα και την αδερφή της. Αναρωτιέμαι πως να παρηγορηθούν, όχι επειδή έχασαν μια κόρη και μια αδερφή, αλλά επειδή έχασαν μια κόρη και μια αδερφή σαν την Άννα. Φρόντισε, ωστόσο, η Άννα να αντισταθμίσει την απώλεια· τους χάρισε μια δεύτερη πατρίδα, τη Φλώρινα, αφού για τη μάνα και την αδερφή της Σπύρτου οι πόρτες αυτής της πόλης θα είναι πάντα ορθανοιχτές. Εφεξής όπου βάδισε και στάθηκε η Άννα είναι και δική τους γη, αναθρώσκων καπνός θα ανεβαίνει από τζάκια των σπιτιών μας για αυτές.
Τόπος φωτός υπήρξε η Άννα! Και τώρα που τα δυο φτερά της αλλάζουν ρότα, όλοι εμείς, που είχαμε την τύχη να δούμε από κοντά τις λαμπυρίζουσες ακτίνες του, εκείνη τη συννεφιασμένη Κυριακή στις 3 Δεκεμβρίου κοιμηθήκαμε για τελευταία φορά κάτω από το φως ενός αστεριού που δεν υπάρχει πιά.
Νικήτας Π. Κακκαβάς
Καρδιολόγος