Τι είναι τα cookies στο διαδίκτυο και … κατά πόσο πρέπει να πατάμε στο “Συμφωνώ” ή “Αποδέχομαι” στις ιστοσελίδες που επισκεπτόμαστε.
Στην εποχή μας, σχεδόν κάθε ιστότοπος που επισκέπτεστε σας προτρέπει με ένα μήνυμα σχετικά με τα cookies και συχνά ζητά τη συγκατάθεσή σας. Για πολλούς, αυτό έχει γίνει ένα κλικ ρουτίνας του κουμπιού “Αποδοχή” ή “Συμφωνώ” κλπ., χωρίς πολλή σκέψη.
Τι ακριβώς είναι όμως τα cookies, γιατί είναι σημαντικά και γιατί θα πρέπει να είστε πιο προσεκτικοί όσον αφορά τη συγκατάθεσή σας που δίνετε; Αυτό το άρθρο στοχεύει να απομυθοποιήσει αυτές τις έννοιες, ειδικά για τους Ευρωπαίους αναγνώστες, όπου οι κανονισμοί περί απορρήτου δεδομένων είναι ιδιαίτερα αυστηροί.
Να διευκρινίσω ότι δεν μιλάω απλά για αυτήν την ειδοποίηση της μιας πρότασης που πρέπει να έχουν οι ιστοσελίδες ενημερώνοντας ότι χρησιμοποιούν cookies. Ούτε για τις αυτόματες ειδοποιήσεις (push notifications), ξέρετε αυτές με το κόκκινο καμπανάκι με τον χαρακτηριστικό ήχο για να μας ενημερώνει μια ιστοσελίδα όταν δημοσιεύεται κάτι καινούργιο.
Μιλάω για το γνωστό pop-up ή pop-over παράθυρο (όπως λέγεται) που πετάγεται μπροστά στους χρήστες όταν μπαίνουν σε έναν ιστότοπο (ιδίως τη πρώτη φορά), κάνοντας την οθόνη πίσω ημιδιάφανη και περιέχει ένα κείμενο και τα κουμπιά προτροπής (Το “Συμφωνώ” ή “Διαφωνώ” ή “Περισσότερες επιλογές” κλπ.). Αν δεν επιλέξεις, δεν πας παρακάτω. Ελπίζω να καταλαβαινόμαστε.
Ερώτημα: Διαβάζει κανείς τι λέει το κείμενο στο pop-up παράθυρο;
Τι είναι τα cookies;
Τα cookies είναι μικρά αρχεία κειμένου που αποθηκεύουν οι ιστότοποι στη συσκευή σας (υπολογιστής, smartphone ή tablet) όταν τους επισκέπτεστε. Εξυπηρετούν διάφορους σκοπούς, όπως η απομνημόνευση των προτιμήσεών σας, η παρακολούθηση της δραστηριότητάς σας στον ιστότοπο και η ενεργοποίηση ορισμένων λειτουργιών.
Τα cookies δεν είναι εγγενώς επιβλαβή. Στην πραγματικότητα, είναι χρήσιμα, μάλιστα απαραίτητα για την ομαλή λειτουργία πολλών διαδικτυακών υπηρεσιών.
Υπάρχουν διάφοροι τύποι cookies:
- Cookies διάρκειας συνεδρίας (Session Cookies): Αυτά είναι προσωρινά δηλαδή διαγράφονται μόλις κλείσετε το πρόγραμμα περιήγησής σας (Chrome, Edge, Firefox κλπ.). Βοηθούν τους ιστότοπους να θυμούνται τις ενέργειές σας κατά τη διάρκεια μιας μεμονωμένης επίσκεψής σας στον ιστότοπο, όπως π.χ. κάποια προϊόντα που προστίθενται σε ένα καλάθι αγορών.
- Μόνιμα Cookies (Persistent Cookies): Παραμένουν στη συσκευή σας για μια καθορισμένη περίοδο (ημέρες, μήνες ή ακόμα και χρόνια) και χρησιμοποιούνται για να θυμούνται τις προτιμήσεις σας ή τα στοιχεία σύνδεσής σας κ.α. σε πολλές επισκέψεις σε κάποιον συγκεκριμένο ιστότοπο. Το πόσο θα μείνουν ορίζεται συνήθως από τον ιδιοκτήτη του ιστότοπου.
- Cookies πρώτου μέρους (First-Party Cookies): Δημιουργούνται από τον ιστότοπο που επισκέπτεστε κυρίως για λόγους λειτουργικότητας. Αυτά θεωρούνται γενικά ασφαλή και χρησιμοποιούνται για τη βελτίωση της εμπειρίας χρήστη.
- Cookies τρίτων (Third-Party Cookies): Αυτά μπορεί να είναι ένοχα. Τοποθετούνται από ιστότοπους διαφορετικούς από αυτόν που επισκέπτεστε, συχνά για λόγους διαφήμισης ή παρακολούθησης. Αυτά είναι εκείνα που εγείρουν ανησυχίες για το απόρρητο. Την άδεια για την τοποθέτηση αυτών των cookies την δίνει κυρίως ο ιδιοκτήτης του ιστότοπου που επισκέπτεστε.
Γιατί είναι σημαντικά τα cookies;
Τα cookies παίζουν καθοριστικό ρόλο στον τρόπο λειτουργίας του Διαδικτύου σήμερα. Να γιατί έχουν σημασία:
- Εμπειρία χρήστη: Τα cookies επιτρέπουν στους ιστότοπους να θυμούνται τις προτιμήσεις σας, όπως ρυθμίσεις γλώσσας, στοιχεία login και προϊόντα στο καλάθι αγορών σας κ.α. Χωρίς αυτά, η περιήγηση στο internet θα ήταν πολύ λιγότερο βολική.
- Εξατομίκευση: Επιτρέπουν στους ιστότοπους να προσαρμόζουν περιεχόμενο στα ενδιαφέροντά σας, όπως να σας εμφανίζουν π.χ. σχετικά άρθρα ή και σχετικές διαφημίσεις ή να προτείνουν προϊόντα που μπορεί να σας αρέσουν.
- Επισκεψιμότητα: Οι ιδιοκτήτες ιστότοπων χρησιμοποιούν cookies για τη συλλογή δεδομένων σχετικά με τον τρόπο αλληλεπίδρασης των χρηστών με τον ιστότοπό τους. Αυτό τους βοηθά να βελτιώσουν τη λειτουργικότητα και την εμπειρία χρήστη και να αυξήσουν την επισκεψιμότητα του ιστότοπου τους.
- Διαφήμιση: Τα cookies τρίτων (όπως τα αναφέραμε παραπάνω) χρησιμοποιούνται συχνά από τους διαφημιστές για να παρακολουθούν τις συνήθειες περιήγησής σας σε διαφορετικούς ιστότοπους, επιτρέποντάς τους να προβάλλουν στοχευμένες διαφημίσεις (targeted ads).
Ωστόσο, η χρήση cookies, ειδικά τρίτων, έχει εγείρει σημαντικές ανησυχίες για το απόρρητο. Εδώ μπαίνουν στο παιχνίδι οι ευρωπαϊκοί κανονισμοί.
Το κουμπί “Συμφωνώ”: Τι είναι και γιατί έχει σημασία;
Σύμφωνα με τον Γενικό Κανονισμό Προστασίας Δεδομένων (GDPR), ο οποίος διέπει το απόρρητο δεδομένων στην Ευρωπαϊκή Ένωση, οι ιστότοποι πρέπει να λαμβάνουν τη ρητή συγκατάθεσή σας πριν τοποθετήσουν μη απαραίτητα cookies στη συσκευή σας. Αυτός είναι ο λόγος που βλέπετε αυτά τα αναδυόμενα παράθυρα που λέγαμε και που σας ζητούν να κάνετε κλικ στο “Συμφωνώ” ή “Αποδέχομαι” ή “Περισσότερες Επιλογές” ή παρόμοιες προτροπές.
Το κουμπί συναίνεσης είναι η πύλη σας για τον έλεγχο του τρόπου χρήσης των δεδομένων σας. Ας δούμε τι πρέπει να γνωρίζετε:
- Ρητή συναίνεση: Ο GDPR απαιτεί η συγκατάθεση να παρέχεται ελεύθερα, συγκεκριμένα, ενημερωμένα και ξεκάθαρα. Αυτό σημαίνει ότι οι ιστότοποι πρέπει να εξηγούν με σαφήνεια ποια cookies χρησιμοποιούνται και για ποιο σκοπό.
- Επιλογές απορρήτου: Πολλοί ιστότοποι προσφέρουν πλέον το κουμπί “Περισσότερες επιλογές” (ή παρόμοιο), επιτρέποντάς σας να επιλέξετε ποιους τύπους cookies θέλετε να διατηρήσετε. Για παράδειγμα, μπορεί να αποδεχτείτε λειτουργικά cookies αλλά να απορρίψετε τα διαφημιστικά cookies.
- Διαφάνεια: Οι ιστότοποι πρέπει να παρέχουν σαφείς πληροφορίες σχετικά με το πώς θα χρησιμοποιηθούν τα δεδομένα σας και σε ποιους θα κοινοποιηθούν.
Πρέπει απλώς να κάνετε κλικ στο “Αποδέχομαι” χωρίς να σκεφτείτε;
Αν και είναι δελεαστικό να κάνετε κλικ στο “Συμφωνώ” και να προχωρήσετε στον ιστότοπο, αν το κάνετε χωρίς να κατανοήσετε τις συνέπειες μπορεί να θέσετε σε κίνδυνο το απόρρητό σας. Να γιατί πρέπει να σκεφτείτε διπλά:
- Παρακολούθηση δεδομένων: Η αποδοχή όλων των cookies, ειδικά τρίτων, επιτρέπει στις εταιρείες να παρακολουθούν τη διαδικτυακή σας συμπεριφορά σε πολλούς ιστότοπους. Αυτά τα δεδομένα μπορούν να χρησιμοποιηθούν για τη δημιουργία λεπτομερών προφίλ για εσάς, τα οποία μπορεί να είναι ενοχλητικά και τώρα και μελλοντικά. Φυσικά μπορεί να μην σας ενδιαφέρει αυτή η “παρακολούθηση” που συνήθως γίνεται κατά ομάδες ανθρώπων.
- Στοχευμένη διαφήμιση: Ενώ μερικοί άνθρωποι εκτιμούν τις εξατομικευμένες διαφημίσεις, άλλοι τις βρίσκουν επεμβατικές. Η αποδοχή όλων των cookies συχνά σημαίνει ότι συμφωνείτε να στοχεύεστε από διαφημιστές.
- Κίνδυνοι ασφάλειας: Αν και σπάνια, τα cookies μπορεί μερικές φορές να χρησιμοποιηθούν από κακόβουλους παράγοντες για να αποκτήσουν πρόσβαση στα δεδομένα σας.
- Συμμόρφωση με τον GDPR: Ως Ευρωπαίος πολίτης, έχετε το δικαίωμα να ελέγχετε τον τρόπο χρήσης των δεδομένων σας. Με την τυφλή αποδοχή των cookies, μπορεί να δίνετε περισσότερες πληροφορίες από αυτές που θα νιώθατε άνετα να δώσετε.
Τι πρέπει να κάνετε λοιπόν;
Διαβάστε την ειδοποίηση για τα cookies: Αφιερώστε λίγο χρόνο για να διαβάσετε τι ζητά ο ιστότοπος. Πολλοί ιστότοποι παρέχουν μια κοινή, σύντομη περίληψη των τύπων cookies που χρησιμοποιούν.
Διαχείριση των προτιμήσεών σας: Χρησιμοποιήστε το κουμπί “Περισσότερες επιλογές” (ή παρόμοιο) για να προσαρμόσετε τα cookies που επιτρέπετε. Για παράδειγμα, μπορείτε να ενεργοποιήσετε λειτουργικά cookies αλλά να απενεργοποιήσετε τα cookies διαφήμισης ή μέτρησης επισκεψιμότητας.
Χρήση εργαλείων απορρήτου: Εξετάστε το ενδεχόμενο να χρησιμοποιήσετε επεκτάσεις (extensions) στον browser σας ή να τον ρυθμίσετε ώστε να αποκλείει τα cookies τρίτων από προεπιλογή. Πολλοί browsers, όπως ο Firefox και ο Safari, προσφέρουν πλέον βελτιωμένες λειτουργίες απορρήτου. Υπάρχουν οδηγίες στο διαδίκτυο και στα Ελληνικά για αυτές τις ρυθμίσεις. Αναζητήστε…
(ΣΗΜΑΝΤΙΚΟ!) Τακτική εκκαθάριση cookies: Διαγράψτε περιοδικά τα cookies σας (π.χ. σε μηνιαία βάση) για να αφαιρέσετε τα δεδομένα παρακολούθησης που είναι αποθηκευμένα στη συσκευή σας. Αυτή είναι μια ωφέλιμη συνήθεια και πρέπει να μάθετε να την κάνετε στον browser σας (συνήθως από τις “Ρυθμίσεις” και έπειτα “απόρρητο”, ή “cookies” κλπ.)
Τι να κρατήσεις από τα παραπάνω:
Τα cookies αποτελούν αναπόσπαστο μέρος του σύγχρονου διαδικτύου, αλλά συνοδεύονται από πιθανές επιπτώσεις στο απόρρητο που δεν πρέπει να αγνοηθούν. Όπως συμβαίνει με το κάθε τι, το νόμισμα έχει δυο πλευρές.
Όμως, ως Ευρωπαίος αναγνώστης, προστατεύεστε από ισχυρούς νόμους περί απορρήτου δεδομένων, όπως ο GDPR, ο οποίος σας δίνει τον έλεγχο του τρόπου συλλογής και χρήσης των δεδομένων σας.
Την επόμενη φορά που θα συναντήσετε ένα banner συναίνεσης cookie, ή ένα αναδυόενο pop-up ή pop-over παράθυρο, αφιερώστε λίγο χρόνο για να εξετάσετε τις επιλογές σας. Κάνοντας ενημερωμένες επιλογές, μπορείτε να απολαύσετε μια πιο ομαλή εμπειρία περιήγησης στο internet προστατεύοντας παράλληλα το απόρρητό σας.
Να θυμάστε ότι τα δεδομένα σας είναι πολύτιμα. Όσο νωρίτερα το καταλάβετε, τόσο καλύτερα — να τα αντιμετωπίζετε λοιπόν με προσοχή.
Ελπίζω να βρήκες ενδιαφέρον το άρθρο! Αν ναι, κοινοποίησε το! Επίσης, αν σε ενδιαφέρει, δίνω 3 ηλεκτρονικά βιβλία (PDFeBooks) εντελώς δωρεάν… Πρόκειται για πληροφορίες που μπορεί να αλλάξουν τη ζωή σου… ίσως όχι. Πάντως σίγουρα θα προσθέσουν κάτι στις ήδη υπάρχουσες γνώσεις σου!
Με εκτίμηση,
Λάζ. Γεωργούλας,
Μηχανικός Η/Υ, Σύμβουλος Διαδικτύου