Μια ιδιαίτερα σημαντική και τιμητική εκδήλωση Ευρωπαϊκού επιπέδου φιλοξενήθηκε και συντονίστηκε από τον Όμιλο Ενεργών Νέων Δυτικής Μακεδονίας (ΟΕΝΕΦ) – Europe Direct Δυτικής Μακεδονίας, από τις 17 έως και τις 19 Σεπτεμβρίου 2025 στη Φλώρινα. Για πρώτη φορά η συνάντηση των ομάδων εργασίας (Just Transition Working Groups) της Πλατφόρμας Δίκαιης Μετάβασης της Ευρωπαϊκή Επιτροπή – ΓΔ Πολιτικής Συνοχής, πραγματοποιήθηκε εκτός Βρυξελλών, καταδεικνύοντας την υποστήριξη στις δράσεις του φορέα στη Περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας αλλά και στη συμβολή στο διάλογο για την μετάβαση των λιγνιτικών περιοχών σε όλη την Ευρώπη.
Η βασική δράση πραγματοποιήθηκε 18 Σεπτεμβρίου 2025 στο Lithea Mountain Resort, στη Φλώρινα. Στις εργασίες συμμετείχαν Στελέχη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, εκπρόσωποι Δήμων, Περιφερειών, Αναπτυξιακών Οργανισμών, Πανεπιστημίων και Οργανώσεων της Κοινωνίας των Πολιτών από 21 λιγνιτικές περιοχές της ΕΕ. Η συνεδρίαση της Ομάδας Εργασίας της Πλατφόρμας Δίκαιης Μετάβασης αποτέλεσε έναν σημαντικό σταθμό για την παρουσίαση ευρωπαϊκών, εθνικών και περιφερειακών πρωτοβουλιών που στέκονται κριτικά αλλά και προτείνουν λύσεις για ένα βιώσιμο, πράσινο και καινοτόμο αναπτυξιακό μοντέλο.
Η Πλατφόρμα Δίκαιης Μετάβασης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής από το 2021 διοργανώνει Ομάδες εργασίας με στόχο να φέρει σε κοινό τραπέζι διαλόγου διαφορετικά ενδιαφερόμενα μέρη ανά την Ευρώπη που μοιράζονται τη κοινή ανησυχία για τους ανθρώπους και τις περιοχές που επηρεάζονται από τη μετάβαση σε μια κλιματικά ουδέτερη οικονομία. Σε αυτό το πλαίσιο, τον Φεβρουάριο του 2024 συγκρότησε Ομάδα Εργασίας για το μέλλον της Δίκαιης Μετάβασης στην Ευρώπη και τα χρηματοδοτικά μέσα που μπορούν να την υποστηρίξουν.
Η Ομάδα Εργασίας, στην οποία συμμετέχει ενεργά ο ΟΕΝΕΦ και προεδρεύει ο Δρ. Κωνσταντίνος Φιλιππίδης, Πρόεδρος του ΟΕΝΕΦ, αποσκοπεί στο να συμβάλλει στον διάλογο για το μέλλον της Δίκαιης Μετάβασης αφενός στο πλαίσιο της επανεξέτασης της υλοποίησης της εν λόγω πολιτικής στο πλαίσιο της τρέχουσας προγραμματικής περιόδου (2021 – 2027) και αφετέρου διαμορφώνοντας προτάσεις για τη συνέχιση της πολιτικής της Δίκαιης Μετάβασης στον επόμενο προϋπολογισμό της ΕΕ για την περίοδο 2028 – 2034.
Την εκδήλωση τίμησαν με την παρουσία τους και απηύθυναν χαιρετισμό ο Αντιπεριφερειάρχης Π.Ε. Φλώρινας, κ. Αθανάσιος Τάσκας, η Πρόεδρος του Επιμελητηρίου Φλώρινας, κ. Βαλίνα Ρόζα, ο Αναπληρωτής Καθηγητής στο Τμήμα Περιφερειακής Ανάπτυξης και Διασυνοριακών Σπουδών στο Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας, Δρ. Λευτέρης Τοπάλογλου, ο Γενικός Διευθυντής ΑΝΚΟ ΑΕ Δυτικής Μακεδονίας, κ. Αναστάσιος Σιδηρόπουλος και ο Πρόεδρος του Ομίλου Ενεργών Νέων Δυτικής Μακεδονίας (ΟΕΝΕΦ), Δρ. Κωνσταντίνος Φιλιππίδης. Ο Βουλευτής Π.Ε. Φλώρινας, κ. Σταύρος Παπασωτηρίου απέστειλε χαιρετισμό προς όλους τους συμμετέχοντες/ουσες.
Η κ. Balbina Gluza-Czyczerska, Συντονίστρια της Πλατφόρμας Δίκαιης Μετάβασης (DG REGIO), παρουσίασε το νέο πλαίσιο της Πολιτικής Συνοχής 2028–2034, δίνοντας έμφαση στη δίκαιη μετάβαση, την απλοποίηση των κανονισμών και την ενεργή συμμετοχή των περιφερειών. Τόνισε τον στρατηγικό ρόλο των επενδύσεων σε καθαρές μορφές ενέργειας, την αποθήκευση, την κυκλική οικονομία και την ευρύτερη εμπλοκή της κοινωνίας.
Ο κ. Δημήτριος Μαυροματίδης, Διευθυντής του Περιφερειακού Ταμείου Ανάπτυξης Δυτικής Μακεδονίας, ανέλυσε το οικοσύστημα επιχειρηματικότητας, καινοτομίας και απασχόλησης που διαμορφώνεται στην περιοχή και παράλληλα παρουσίασε το “Strategic Hub” με θερμοκοιτίδες, συνεργατικούς χώρους, κέντρα δεξιοτήτων και ζώνες καινοτομίας, αναδεικνύοντας τον κρίσιμο ρόλο των πανεπιστημίων, ερευνητικών φορέων και επιμελητηρίων.
Η κ. Θεοδώρα Ζαχαριά, Επικεφαλής του Παρατηρητηρίου Δίκαιης Μετάβασης, παρουσίασε την πρόσφατη αναθεώρηση του Εθνικού Προγράμματος Δίκαιης Αναπτυξιακής Μετάβασης, που εγκρίθηκε τον Αύγουστο 2025 από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Εξήγησε τις νέες προτεραιότητες και χρηματοδοτικές δυνατότητες, όπως οι ειδικές δράσεις για το Νότιο Αιγαίο και οι δανειακές διευκολύνσεις, καθώς και τον ρόλο του Παρατηρητηρίου Δίκαιης Μετάβασης ως εργαλείου τεκμηρίωσης πολιτικών.
Στη συνέχεια, μέσα από σύντομες, περιεκτικές παρουσιάσεις ανά δράση (“Elevator Pitches”) για τις πέντε δράσεις, οι εισηγητές παρουσίασαν τον πυρήνα της κάθε πρότασης. Ειδικότερα, ο κ. Σταύρος Σπυριδάκος, εμπειρογνώμων σε θέματα ενεργειακής απόδοσης και συμπερίληψης φορέων του Ινστιτούτου για την Ευρωπαϊκή Ενεργειακή και Κλιματική Πολιτική (IEECP) εστίασε στη σύνταξη μιας «Λευκής Βίβλου» (Action 1 – White Paper on strengthening stakeholder engagement in the future funding of a just transition) για την ενίσχυση της συμμετοχής των φορέων στη μελλοντική χρηματοδότηση της δίκαιης μετάβασης.
Η κ. Κωνσταντίνα Τογκαρίδου, που προεδρεύει της Ομάδας εργασίας Εταίρων, Digital Communication Network, Κέντρο Έρευνας και Καινοτομίας, παρουσίασε την ανάγκη συλλογής και διάδοσης καλών πρακτικών επικοινωνίας (Action 2: Collecting and sharing good communication practices) ώστε οι τοπικές κοινωνίες να ενημερώνονται πιο αποτελεσματικά.
Η κ. Adina Vintan, Ιδρύτρια & Πρόεδρος της τοπικής αναπτυξιακής ΜΚΟ Valea Jiului Society, JTPeers Experts, έδωσε έμφαση στην ενίσχυση της συνεργασίας μεταξύ φορέων (Action 3: Boosting stakeholder collaboration), για καλύτερο συντονισμό και αξιοποίηση πόρων.
Η κ. Laura Palencikova, Project Assistant, Habitat for Humanity International, πρότεινε την ανάπτυξη ενός εργαλείου (toolkit) για την εμπλοκή ευάλωτων ή περιθωριοποιημένων ομάδων στη διαδικασία της δίκαιης μετάβασης (Action 4: Toolkit on engaging vulnerable/marginalised groups in the just transition).
Ο Δρ. Κωνσταντίνος Φιλιππίδης, Πρόεδρος του ΟΕΝΕΦ εστίασε στην ανάγκη ευαισθητοποίησης και κινητοποίησης της νεολαίας ώστε να συμμετέχει ενεργά στη διαμόρφωση των κατάλληλων συνθηκών για λύσεις στα ζητήματα εργασίας και κατάρτισης αλλά και την ανάσχεση της φυγής των νέων από τις περιοχές που παρουσιάζουν υψηλά ποσοστά ανεργίας (Action 5: Raise awareness to get youth engaged in a just transition).
Στη συνέχεια ακολούθησε το “World Café” που οργανώθηκε ως μια συμμετοχική διαδικασία με στόχο τη συλλογή ιδεών, προτάσεων και έμπνευσης από όλα τα μέλη των Ομάδων Εργασίας. Ήταν άμεσα συνδεδεμένο με τα elevator pitches των πέντε δράσεων, ώστε όσα παρουσιάστηκαν σύντομα από τους εισηγητές να γίνουν αντικείμενο πιο αναλυτικής και διαδραστικής συζήτησης. Συνολικά, λειτούργησε ως ένα εργαστήριο ανταλλαγής γνώσεων και εμπειριών, δίνοντας φωνή σε όλα τα μέλη και ενισχύοντας τη συλλογική διαμόρφωση της στρατηγικής της Δίκαιης Μετάβασης.
Στο κύριο μέρος της εκδήλωσης παρουσιάστηκαν οι τοποθετήσεις των ομιλητών, με αναλύσεις για τις πολιτικές, τα χρηματοδοτικά εργαλεία και τις περιφερειακές πρωτοβουλίες της Δίκαιης Μετάβασης. Οι παρεμβάσεις τους ανέδειξαν τόσο το ευρωπαϊκό και εθνικό πλαίσιο όσο και τις τοπικές προοπτικές ανάπτυξης.
Ο Δρ. Κωνσταντίνος Φιλιππίδης, Πρόεδρος του ΟΕΝΕΦ ανέλυσε τις κοινωνικές, περιβαλλοντικές και οικονομικές προκλήσεις της μεταλιγνιτικής περιόδου, δίνοντας έμφαση στον ρόλο των νέων ως φορέων αλλαγής και στη σημασία της συμμετοχής της τοπικής κοινωνίας. Περιέγραψε με στοιχεία την ανάγκη να επιταχυνθούν οι επενδύσεις στη Δυτική Μακεδονία αλλά και να ληφθούν άμεσα μέτρα για την κοινωνική προστασία και την αντιμετώπιση της ενεργειακής φτώχειας ειδικά για τα νοικοκυριά της Δυτικής Μακεδονίας ενώ προσέθεσε πως μία περιοχή που έχει υποστεί για δεκαετίες ασύμμετρες περιβαλλοντικές επιπτώσεις πρέπει άμεσα να σχεδιαστεί δράση για την αποκατάσταση των ορυχείων στις περιοχές Αχλάδας – Μελίτης.
Η κ. Κωνσταντίνα Τογκαρίδου παρουσίασε προγράμματα αναβάθμισης και επανακατάρτισης στη Δυτική Μακεδονία, με έμφαση στις πράσινες και ψηφιακές δεξιότητες ενώ τόνισε και τη σημασία της πιστοποίησης και της σύνδεσης των νέων δεξιοτήτων με τις ανάγκες της αγοράς εργασίας.
Ο Δρ. Κωνσταντίνος Στεργίου, Αντιπρόεδρος των Ενεργών Νέων Δυτικής Μακεδονίας, αναφέρθηκε στη συνεχή δράση του οργανισμού από το 2020 έως σήμερα, μέσα από συνεργασίες με θεσμούς της Ελλάδας και της ΕΕ, καθώς και με ευρωπαϊκά δίκτυα. Παρουσίασε ακόμη τον ρόλο της νεολαίας στην τοπική και ευρωπαϊκή ατζέντα της δίκαιης μετάβασης.
Συνολικά, η εκδήλωση ανέδειξε τη δίκαιη μετάβαση ως μια πολυδιάστατη και συλλογική διαδικασία, που στηρίζεται σε πολιτικές, χρηματοδοτικά εργαλεία, κοινωνική συμμετοχή, ενίσχυση δεξιοτήτων και ενεργοποίηση της νέας γενιάς. Η Δυτική Μακεδονία προβάλλει πλέον ως πρότυπο εφαρμογής ενός αναπτυξιακού μοντέλου που βασίζεται στη συνεργασία όλων των θεσμικών και κοινωνικών εταίρων, με στόχο μια πράσινη και βιώσιμη προοπτική για το μέλλον.
Στο κλείσιμο της συνάντησης των ομάδων εργασίας της Πλατφόρμας Δίκαιης Μετάβασης οι συμμετέχοντες/ουσες είχαν την ευκαιρία να επισκεφτούν το Youth Center του Ομίλου Ενεργών Νέων – Europe Direct Δυτικής Μακεδονίας, το υπό κατασκευή Κέντρο Νεολαίας, Εκπαίδευσης & Καινοτομίας του ΟΕΝΕΦ, τα γραφεία του Μηχανισμού Στήριξης Επιχειρήσεων (ΜΣΕ) στη Φλώρινα αλλά και να παρακολουθήσουν μια παρουσίαση μοναδικών συνθέσεων κλασικής, παραδοσιακής και ψηφιακής μουσικής από το μουσικοκινητικό σχήμα παραδοσιακών χορών από το Πολιτιστικό Σωματείο “Λυγκηστές”.
Την επόμενη μέρα, στις 19 Σεπτεμβρίου οι συμμετέχοντες/ουσες είχαν την ευκαιρία να επισκεφτούν και να περιηγηθούν στο Εκπαιδευτικό Κέντρο Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας του ΟΕΝΕΦ στον Φιλώτα και να ενημερωθούν σχετικά με θέματα Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (ΑΠΕ), με τη Δίκαιη Μετάβαση, τις προκλήσεις αυτής και τις ευκαιρίες, αλλά και ευρύτερα περιβαλλοντικά ζητήματα
Τέλος, οι ευρωπαίοι εταίροι επισκέφθηκαν το Ινστιτούτο Χημικών Διεργασιών και Ενεργειακών Πόρων (ΙΧΔΕΠ) του Εθνικού Κέντρου Έρευνας και Τεχνολογικής Ανάπτυξης (ΕΚΕΤΑ), με έδρα την Πτολεμαΐδα, που αποτελεί ένα από τα κορυφαία ερευνητικά κέντρα της Ελλάδας στους τομείς της καθαρής ενέργειας και της βιώσιμης ανάπτυξης. Η επίσκεψη περιελάμβανε σύντομες παρουσιάσεις από τον Δρ. Νικόλαο Μαργαρίτη – Επιστημονικό Συνεργάτη ΕΚΕΤΑ/ΙΔΕΠ, Διευθύνων Σύμβουλο της Clean Energy A.E. (spin-off του ΕΚΕΤΑ) και από τον κ. Χρυσοβαλάντη Κετικίδη, ερευνητή και διαχειριστή έργων στο Ινστιτούτο Χημικών Διεργασιών και Ενεργειακών Πόρων (ΙΔΕΠ) στην Ελλάδα, των δραστηριοτήτων του ΙΧΔΕΠ/ΕΚΕΤΑ στον τομέα των καθαρών ενεργειακών τεχνολογιών και της Δίκαιης Μετάβασης, με ιδιαίτερη αναφορά στην ανάπτυξη του Hydrogen Hub στην Πτολεμαΐδα, ξενάγηση στις βασικές ερευνητικές εγκαταστάσεις και εργαστήρια, μεταξύ των οποίων και η μονάδα δέσμευσης CO₂ καθώς και συνεδρία ερωτήσεων και απαντήσεων με τους ερευνητές, για ανοιχτή συζήτηση και ανταλλαγή απόψεων.
Μετά τις παρουσιάσεις του Δρ. Νικόλαου Μαργαρίτη και του κ. Χρυσοβαλάντη Κετικίδη, οι ερευνητικοί συνεργάτες του ΕΚΕΤΑ/ΙΔΕΠ παρουσίασαν μια συνοπτική εικόνα των εργαστηρίων του παραρτήματος στην Πτολεμαΐδα, αναδεικνύοντας τις ερευνητικές υποδομές και δυνατότητες του Κέντρου.
