Πώς αντιμετωπίζουν οι χώρες της Ευρώπης τις ζημιές αρκούδων στο ζωικό και φυτικό κεφάλαιο
Οι ζημιές που προκαλούνται από αρκούδες στο ζωικό και φυτικό κεφάλαιο, σε συνάρτηση με τον τρόπο αντιμετώπισης των αρνητικών αυτών αλληλεπιδράσεων τέθηκε στο επίκεντρο της πρώτης σχετικής πανευρωπαϊκής μελέτης στην οποία συμμετείχε και ο ΑΡΚΤΟΥΡΟΣ. Επιστήμονες ανέλυσαν δεδομένα από 26 χώρες της Ευρώπης στο διάστημα 2005-2012, ώστε να εξετάσουν τους παράγοντες που επηρεάζουν και αυξάνουν ή μειώνουν τα περιστατικά.
Το πιο σημαντικό εύρημα στο οποίο κατέληξαν είναι ότι ο αριθμός των ζημιών δεν σχετίζεται με το μέγεθος του πληθυσμού της αρκούδας σε μία περιοχή, αλλά πολύ περισσότερο με τους τρόπους αντιμετώπισης των προβλημάτων αυτών, όπως π.χ. με το σύστημα αποζημιώσεων, τις πρακτικές διαχείρισης και τη χρήση γης. Μάλιστα διαπιστώθηκε ότι οι ζημιές ελαττώνονται όταν το σύστημα αποζημιώσεων θέτει ως προϋπόθεση να έχουν λάβει οι γεωργοί και κτηνοτρόφοι προστατευτικά μέτρα (πχ. Ηλεκτροφόρα περίφραξη, ποιμενικός σκύλος, κ.α.).
Κάθε χρόνο υπολογίζεται ότι στην Ευρώπη υποβάλλονται αιτήσεις για αποζημιώσεις για 12.000 αιγοπρόβατα που σκοτώνονται και 2.000 μελίσσια που καταστρέφονται από επιθέσεις αρκούδων. Οι ζημιές αυτές εκτός από την οικονομική τους διάσταση έχουν και συναισθηματικές επιπτώσεις στους αγρότες και κτηνοτρόφους με αποτέλεσμα συχνά να προκαλούνται επιθετικές συμπεριφορές απέναντι στην άγρια πανίδα. Η προστασία μέσω νομοθεσίας όμως των άγριων ζώων ενισχύθηκε με την ανάπτυξη συστημάτων αποζημιώσεων για τις απώλειες που υφίστανται γεωργοί, κτηνοτρόφοι και μελισσοκόμοι.
Η έρευνα αποκάλυψε επίσης ότι ο αριθμός των αποζημιώσεων για ζημιές από αρκούδες διαφέρουν κατά πολύ σε κάθε χώρα. Για παράδειγμα στη Νορβηγία περίπου 900 αιτήσεις αποζημιώνονται κάθε χρόνο, ενώ στην Εσθονία μόνο 30, αριθμός αντιστρόφως ανάλογος με τον πληθυσμό αρκούδων στις δύο χώρες (η Εσθονία έχει τετραπλάσιο αριθμό αρκούδων από τη Νορβηγία).Η έρευνα αποκαλύπτει ότι οι ανθρώπινες ενέργειες είναι αυτές που παίζουν μεγαλύτερο ρόλο παρά το μέγεθος του πληθυσμού των αρκούδων. Παράγοντες που μπορούν να επηρεάσουν τον τελικό αριθμό των ζημιών είναι ο τρόπος και τα κριτήρια καταβολής των αποζημιώσεων, οι πρακτικές διαχείρισης των αρκούδων που ακολουθούνται, όπως ο εμπλουτισμός των βιοτόπων της, κ.α. Σε κάθε περίπτωση όμως αποδεικνύεται ότι ο αριθμός των αρκούδων δεν επηρεάζει καθόλου τον αριθμό των αιτήσεων που κατατίθενται.
Όπως δηλώνει ο επιστημονικός συντονιστής του ΑΡΚΤΟΥΡΟΥ και εκ των συγγραφέων τις μελέτης, Δρ. Αλέξανδρος Καραμανλίδης, στην Ελλάδα υπάρχει σύστημα αποζημιώσεων από τον ΕΛΓΑ για ζημιές από αρκούδες στο ζωικό και φυτικό κεφάλαιο, το οποίο όμως από μόνο του δεν φτάνει για την αποτελεσματική αντιμετώπιση των αλληλεπιδράσεων αυτών. «Είναι απαραίτητο, αποτελεσματικά μέτρα αντιμετώπισης των ζημιών από αρκούδες στο ζωικό και φυτικό κεφάλαιο, όπως η χρήση ποιμενικών σκύλων και ηλεκτροφόρων περιφράξεων να ενταχθούν στην εθνική στρατηγική για την αντιμετώπιση των αρνητικών αλληλεπιδράσεων, για το καλό των ανθρώπων της υπαίθρου και της αρκούδας».
Η έρευνα δημοσιεύθηκε στο επιστημονικό περιοδικό Journal of Applied Ecology.
