Βιβλιοκριτική: “Γειτονιές της παλιάς Φλώρινας” του Δημήτρη Μιχ. Μεκάση
Γράφει ο Σπύρος Παπουτσής
Α. Φλώρινα!!!
Η πόλη των καλλιτεχνών. Των χάλκινων και της ομίχλης…
Η πόλη της μυστηριώδους ατμόσφαιρας, της βαλκανικής αύρας.
Σε καίει σαν το μπούκοβο και τις χριστουγεννιάτικες φωτιές της.
Σε ξεγυμνώνει, όπως τα βλέμματα των ανθρώπων της…
Ειλικρινείς, ανήσυχοι και άμεσοι… με όλες τις αλήθειες στο βλέμμα!
Και το καλοκαίρι;
…Σε σαγηνεύει σαν… προκυμαία, με τον φιλότιμο Σακουλέβα, ακούραστα να φροντίζει την ψυχική γαλήνη των ανθρώπων!!!
Κι αν τύχει και ζήσεις στη Φλώρινα, θα την κουβαλάς αιώνια μαζί σου…
ΚΑΙ Ο ΕΞΑΙΡΕΤΟΣ ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΜΕΚΑΣΗΣ, ΕΙΝΑΙ ΦΥΛΑΚΑΣ ΑΓΓΕΛΟΣ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΤΗΣ ΦΛΩΡΙΝΑΣ…
ΜΕ ΑΥΤΗΝ ΖΕΙ, ΜΕ ΑΥΤΗΝ ΑΝΑΠΝΕΕΙ…
Στις προσωπικές μου αποσκευές, το βιβλίο του αποτελεί πολύτιμο είδος ανεκτίμητης αξίας!!!
Πρωτίστως τον Δημήτρη Μεκάση, εκλεκτό συνάδελφο και συγγραφέα και τον Θανάση Βογιατζή, ευγενικό συλλέκτη των ιερών κειμηλίων της Φλώρινας, που προνόησε για την αποστολή του βιβλίου, τους ευχαριστώ εγκάρδια.
Β. Γραφή με το γνωστό του δωρικό ύφος, με λόγο αδρό και μεστό, γεμάτο κύρος, μα απέριττη μορφολογία, με σιγουριά και πίστη στην αποστολή και το σοβαρό του σκοπό, χωρίς ποτέ να υποκύψει στις δελεαστικές προκλήσεις του εντυπωσιασμού, ο Δημήτρης Μεκάσης, μας παρουσιάζει τη μαγευτική Φλώρινα…
Νομίζω, πως μόνο μετά τη μελέτη του βιβλίου, εμείς οι Φλωρινιώτες, βαθιά ρομαντικοί και επηρμένοι για την όμορφη πατρίδα μας, μπορούμε να αντιληφθούμε τη μαγεία και την ενδιαφέρουσα ιστορία της γενέθλιας μας γης.
Γιατί, οι αποκαλύψεις που κάνει ο συγγραφέας είναι ένας σοβαρός ιστορικός και λαογραφικός θησαυρός.
Η Κωνσταντίνα Καραμπατάκη – Τζιάτζιου, έγκριτη φιλόλογος, μας προϊδεάζει για το τί πρόκειται να συναντήσουμε στις εκπληκτικές διαδρομές των σελίδων του βιβλίου. Και παρότι τολμά να υπερβεί τα τυπικά όρια σε πολλά σημεία, αυτό δεν αρκεί. Μόνο η τελική ανάγνωση, αποκαλύπτει την αλήθεια.
Θα δούμε άπειρα θέματα ιστορικά, λαογραφικά, κοινωνικά, ειλικρινείς ανθρώπινες σχέσεις που δύσκολα μπορεί να φανταστεί κανείς σε μια μικρή πόλη, όπου ζουν άνθρωποι απ’ όλα τα σημεία του ορίζοντα. Γηγενείς, πρόσφυγες και κοντά σ’ αυτούς και Εβραίοι και Οθωμανοί μέχρι το 1923.
Η ανάλυση λεπτομερής και με τάξη. Ο σκοπός είναι ιερός. Ο συγγραφέας παρουσιάζει την ιστορία της αγαπημένης του πόλης.
Αρχίζει μ’ ένα ποίημα, απόλυτα συμπυκνωμένο, για τη Φλώρινα, που συμπλέει αναπόσπαστα με την πολυκύμαντη και πολυσήμαντη ιστορία της χώρας μας. Μια αρχή επώδυνη, όπου αναδύεται η μεγάλη του αγάπη, η στοργή, μα και ο πόνος του, με κρυφό σπαραγμό για τη Φλώρινα και κυρίως για τις άτυχες στιγμές της, αλλά και για τις ιστορικές αστοχίες, που στοίχισαν ανελέητα και άδικα.
Εμπεριστατωμένη και κοπιώδης συγγραφή, που με την πρόοδο της ανάγνωσης σε καταπλήσσει, γιατί τα ευρήματα που μας παρουσιάζει δεν τα χωράει ανθρώπινος νους.
Η Κων. Καραμπατάκη χαρακτηρίζει τον συγγραφέα ακτινολόγο της Φλώρινας, επειδή η προσπάθεια του είναι λεπτομερής και διεισδυτική, ενώ ο ίδιος αναφέρεται “Σε παλιές γειτονιές”, όπως και ο τίτλος του βιβλίου του.
Μα τα ευρήματα, η ανάλυση της κοινωνικής συμπεριφοράς των ανθρώπων, η ονοματολογία των ατέλειωτων επαγγελμάτων τους, οι ειδικότερες απασχολήσεις και τα εξεζητημένα ενδιαφέροντα πολλών από αυτούς, που δίνουν ενδιαφέροντα κοινωνικά στίγματα στην πόλη της Φλώρινας και τόσα άλλα, με εντυπωσιακή συνεκτικότητα γραμμένα, δείχνουν πως κάτι άλλο έχει συμβεί.
Με πραγματική ψυχραιμία χαρακτηρίζοντας το δημιούργημα του φίλου μας Τάκη, νομίζω πως έχουμε μια ανασκαφή όλων των δεδομένων της περιοχής και μια ιερή εκσκαφή, με στοργή και σεβασμό, όλων των στοιχείων που σχετίζονται με τον άνθρωπο και την παντοειδή του διαδρομή.
ΚΑΙ ΤΩΡΑ ΟΙ ΓΕΙΤΟΝΙΕΣ!!!
Ο άνθρωπος δίνει υπόσταση σε έναν τόπο κι έτσι θυμόμαστε τη γειτονιά στο πέρασμα του χρόνου. Αλλιώς, χωρίς ανθρώπους, τί θα λέγαμε για μια γειτονιά και τί χρώμα θα είχε αφήσει, αυτή, στην ιστορία;
Και σ’ αυτό το καταπληκτικό βιβλίο… πολλοί άνθρωποι!!!
Όλοι, όσοι είδαν το φως του Ήλιου της Φλώρινας είναι καταχωρημένοι…. Ατέλειωτοι και με τη σειρά, στρατιές ολόκληρες, με τις προσωπικές τους αποσκευές, το επάγγελμά και τις συνήθειες, όσοι διακρίνονταν για κάποιο χαρακτηριστικό, μα και όσοι διαδραμάτισαν σημαίνοντα ρόλο στην ιστορία της Φλώρινας.
Κι έτσι, όλοι ενωμένοι και συνεργοί, ο καθένας με τον ρόλο του, παίρνουν την προσήκουσα τιμή κι αυτό είναι πολύ ανθρώπινο… Γιατί και η συνολική τους συμπεριφορά είναι συμμετοχική στα δρώμενα της πόλης και ειδικότερα την περίοδο του μεσοπολέμου, για την οποία κάνει ειδική αναφορά ο συγγραφέας, επειδή εκείνο το διάστημα, όπως είναι ιστορικά αποδεδειγμένο, η Φλώρινα διακρίθηκε και ξεχώρισε για τον πολιτισμό και τις καλές τέχνες!
Οι συμπατριώτες μας, σε διάταξη αριστερά και δεξιά του δρόμου, αναφέρονται χωρίς διάκριση και ο αναγνώστης απορεί πόσο έχει κοπιάσει ο Δημήτρης Μεκάσης για να ανακαλύψει αυτόν τον ανθρώπινο ιστορικό πλούτο…
Η περιήγηση έχει “αρχιτεκτονικά” χαρακτηριστικά… όπως, άλλωστε και η ευρύτερη θεώρηση αυτής της εργασίας, που διακρίνεται για το οικιστικό και τοπογραφικό ενδιαφέρον.
Ανεβαίνει από τα δεξιά, μέχρι το τέλος του δρόμου και ύστερα από τα αριστερά, με ονομαστική αναφορά των πέριξ της οδού κατοίκων.
Και κάποιες φορές ανεβαίνει από τα δεξιά και κατεβαίνει από τα αριστερά μέχρι την αφετηρία, για να συνεχίσει στα δεξιά, χωρίς χάσματα και εδαφικές …υπερπηδήσεις, διότι προέκυψε συμβολή δύο οδών!!!
Και προτού σας φανεί μια τέτοια διαδρομή αδιάφορη, μπορεί να συναντήσετε, ανάμεσα στους ιδιοκτήτες των σπιτιών, έναν δικό σας άνθρωπο, πρόσωπο συγγενικό ή φιλικό και να θυμηθείτε στιγμές που θα σας φέρουν χαρά και συγκίνηση….
Και ύστερα, παρασυρμένοι από τη συναισθηματική ευφορία, θα θυμηθείτε σπίτια παλιών σας φίλων και θα διερωτάσθε, αν ο συγγραφέας γνωρίζει τους ιδιοκτήτες ή έχει παραλείψει ….κάποιον δικό σας γνώριμο.
Μα κι εσείς θα ξαφνιαστείτε ευχάριστα, όταν διαβάσετε κάποιο όνομα που είχε καταχωνιαστεί στο χώρο της προσωπικής σας λήθης. Έτσι, η περιήγηση, λουσμένη στο συναίσθημα, αποκτάει ρυθμό και τόσα ονόματα, σαν σε κανονική απογραφή αραδιασμένα, αποκτούν μια ανέλπιστη αρμονία και δίνουν χάρη αναπάντεχη στην προσωπική σας έρευνα. Γιατί όλοι είμαστε μαζί, συνοδοιπόροι και συμπρωταγωνιστές στην αναζήτηση. Μαζί κι ο συγγραφέας που δεν επιδιώκει τη διάκριση, αλλά κατέχεται από το πάθος του προσδοκώμενου.
Κάποιοι συμπατριώτες μας είναι προνομιούχοι, γιατί “αναγράφονται” δυο και τρεις και τέσσερις φορές!!!
Ο Δημήτρης Μεκάσης τίποτα δεν αφήνει χωρίς διευκρίνιση. Δεν γράφει μόνο για τα σπίτια, μα και για τα μαγαζιά, αφού υπάρχουν οι επαγγελματίες κι αυτοί κάπου…στεγάζονται.
Και τα γωνιακά οικήματα… ανήκουν σε δύο δρόμους.
Κι αν τύχει, οικία και μαγαζί να έχουν αυτό το χαρακτηριστικό, τότε ο ιδιοκτήτης είναι προνομιούχος!!!
Έναν παλιό μου φίλο, ώρα του καλή όπου κι αν βρίσκεται, τον διάβασα τέσσερις φορές.
Η περιήγηση φέρνει στη συνείδησή μας και σκέψεις πολύ σοβαρές, καθώς και προβληματισμούς, γιατί το βιβλίο έχει γραφεί για να εξετάσει τα πάντα και να περιγράψει τη Φλώρινα και την ιστορία της από τις ρίζες της και χωρίς καμιά παράλειψη.
Διαβάζουμε για κάποιο συρματόπλεγμα, εκεί που είναι σήμερα η Αγροτική (Πειραιώς) Τράπεζα, όπως και για το ιστορικό του κτιρίου Ρετζί και μας έρχονται θύμησες του εμφυλίου, θλιβερές και ολέθριες. Οι παλιοί γνωρίζουν και οι νέοι οφείλουν να μάθουν
Ο Τάκης, έχει συναίσθηση και της τοπικής ευθύνης, παρότι το θέμα ανάγεται σε πανελλήνιο ορίζοντα. Γι’ αυτό παρατήρησα στην αρχή, πως σε κάποια σημεία η εξιστόρηση των γεγονότων είναι επώδυνη….
Δεν με συνεπήρε κάποιος οίστρος και ασυνείδητα δεν έχω επεκταθεί. Τα θέματα είναι ατέλειωτα, γιατί σε κάθε πτυχή υπάρχουν μύρια επακόλουθα. Κι ο συγγραφέας επιδιώκει όλα να τα παρουσιάσει. Αυτή η εργασία — γιατί δεν είναι απλά ένα βιβλίο — έχει ανεκτίμητο κόπο και ανυπολόγιστη προσπάθεια. Δεν ξέρω αν και ο ίδιος μπορεί να την υπολογίσει…..
Μα ο ίδιος γνωρίζει έναν προς ένα τους ανθρώπους του “επιτελείου του”, καθώς και τις γραπτές μαρτυρίες.
Τους αναφέρει με μεγάλη συμπάθεια και εκτίμηση και τους ευχαριστεί με περισσή ευγένεια!!!
Με την έκρηξη των μέσων κοινωνικής δικτύωσης τα βιβλία που εκδίδονται είναι … αμέτρητα.
Αρκετά από αυτά είναι πολύ καλά. Μα καλύτερο είναι το χρήσιμο βιβλίο. Και είχα την ευκαιρία να σχολιάσω — και με χαρά μεγάλη — ένα από τα πιο χρήσιμα!!!
Υ.Γ. Πιστεύω πως η ΔΗΜΟΣΙΑ ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΦΛΩΡΙΝΑΣ ” Βασιλικής Πιτόσκα”, με το σοβαρό και με βαθιά συναίσθηση της ευθύνης, Εφορευτικό Συμβούλιο, θα έχει προβληματιστεί για τον μικρό αριθμό αντιτύπων…
