Οι τηγανίτες

Γράφει ο Δημήτρης Μεκάσης

Οι παλιές νοικοκυρές, με τις ποδιές από το στήθος και μέχρι τα γόνατα, και με τις σάρπες στα κεφάλια, ήταν πράγματι οι βασίλισσες της κουζίνας. Με απλά υλικά μπορούσαν να φτιάξουν θαυμάσια γλυκίσματα. Άλλες φορές από μεράκι και άλλες φορές τούς το επέβαλλαν τα έθιμα του τόπου. Τηγανίτες λοιπόν για τα γεννητούρια.

Το λάδι μέσα στο τηγάνι έβραζε και γινόταν καυτό. Ο χυλός από αλεύρι, μαγιά, νερό και άλλα ήταν έτοιμος μέσα στην κατσαρόλα. Μια κουτάλα έπαιζε τον ρόλο του διακομιστή. Οι κουταλιές, η μία μετά την άλλη έριχναν το χυλό στο καυτό λάδι. Το χαρακτηριστικό τσίριγμα του χυλού πρόδιδε τα σχέδια της νοικοκυράς. Ο χυλός έσφιγγε και γινόταν σαν μια μεγάλη λουκουμάδα. Ήταν οι τηγανίτες, που η μια μετά την άλλη έβγαιναν από το τηγάνι σε μια πιατέλα. Μοσχομύριζαν και έτσι όπως ήταν ζεστές και τραγανές, έριχναν λίγο μέλι ή τις πασπάλιζαν με ζάχαρη.

Τι ευχάριστη γεύση! Μια γεύση άλλων εποχών, τότε που με ελάχιστα υλικά έφτιαχναν πεντανόστιμα γλυκίσματα. Ήταν και τα χρόνια τέτοια, που δεν υπήρχαν τα σημερινά καλά, ούτε η υπερκατανάλωση της εποχής μας. Ήταν χρόνια φτωχικά, αλλά η καλή νοικοκυρά τα κατάφερνε καλά.

Οι τηγανίτες ήταν συνυφασμένες με τα έθιμά μας. Τις έφτιαχναν όταν γεννιόταν κάποιο παιδί. Μετά την γέννα οι γιαγιάδες έφτιαχναν τηγανίτες για όλη την οικογένεια, αλλά και για τους συγγενείς και τους γείτονες. Ήταν μεγάλη χαρά, καθώς ο ερχομός ένας παιδιού στην οικογένεια έπρεπε να γιορταστεί με γλυκίσματα: τις τηγανίτες. Όλοι έτρωγαν από μια, αλλά τα παιδιά έτρωγαν περισσότερες. Τα παιδιά όμως ζητούσαν επίμονα και άλλες τηγανίτες, όταν η πιατέλα άδειαζε. Η απάντηση της γιαγιάς όμως ήταν: «Στην επόμενη γέννα». Και η επόμενη γέννα δεν θα αργούσε και πολύ, επειδή τότε γεννούσαν πολλά παιδιά, και το συγγενολόι ήταν μεγάλο. Ήταν βέβαια και οι γείτονες, που και αυτοί έφερναν τηγανίτες σε κάθε γέννα.

Στην Φλώρινα όλοι λιγουρευόταν τις τηγανίτες, αλλά αυτές είχαν συνδεθεί με το έθιμο και τις έφτιαχναν μόνο στις γέννες. Όμως ήταν τόσο νόστιμες, και μάλιστα τα χρόνια που υπήρχε αρκετή φτώχεια. Έτσι λοιπόν το έθιμο επεκτάθηκε και σε άλλες γέννες. Όταν γεννούσε η γάτα του σπιτιού γατάκια, συνήθιζαν να κάνουν τηγανίτες. Όχι τόσο για τα γατάκια, αλλά για γευτούν τις τηγανίτες, που λαχταρούσαν. Όσοι στα σπίτια τους είχαν καμιά αγελάδα ή κατσίκα ή προβατίνα, και αυτοί στις γέννες των ζώων αυτών έφτιαχναν τηγανίτες, επειδή τα ζώα αυτά τροφοδοτούσαν όλη την οικογένεια με φρέσκο γάλα, και γι αυτό έδειχναν κάποιο σεβασμό προς αυτά.

Με το πέρασμα του χρόνου η ζωή άλλαξε. Τα αγαθά είναι πάρα πολλά και προσιτά σε όλους. Τα ζαχαροπλαστεία έχουν όλων των ειδών γλυκίσματα. Τα αρτοποιεία αρτοσκευάσματα. Άλλη εποχή συνδεδεμένη με την καλή ζωή και την κατανάλωση. Οι παλιές νοικοκυρές όμως επιμένουν στο έθιμο. Οι τηγανίτες ακόμη και σήμερα σχετίζονται με την γέννα. Βέβαια δεν γίνονται συχνά, καθώς η υπογεννητικότητα έχει χτυπήσει και την Φλώρινα. Το έθιμο όμως υπάρχει και συνεχίζεται.

Τα έθιμα της γέννησης είναι πολλά και πηγάζουν από τους αρχαίους χρόνους. Δεν θα καταγραφούν σε αυτό το άρθρο, όμως όλα φανερώνουν πόσο παλιά είναι, αφού αυτά συνδέονται με την αρχαία θρησκεία, την χριστιανική πίστη, την δεισιδαιμονία και τις προκαταλήψεις. Έθιμα φτιαγμένα από την νοοτροπία, τις αντιλήψεις και τον πολιτισμό αιώνων πριν. Χάθηκαν όλα αυτά τα έθιμα, καθώς δεν συνδέονται με τον πολιτισμό της εποχής μας. Οι τηγανίτες όμως, οι νοστιμότατες τηγανίτες παρέμειναν και διαιωνίζονται, επειδή έχουν σχέση με την γαστρονομία μας, την ευχάριστη γεύση, και συνδέεται με ένα χαρούμενο γεγονός: την γέννα.

Οι περισσότεροι τις ονομάζουν τηγανίτες. Στα χωριά όμως τις ονομάζουν λαγγίτες αλλά και πιτουλίτσες. Είναι το ίδιο γλύκισμα, που διαφέρει λίγο ως προς τα υλικά. Παντού όμως και στην πόλη της Φλώρινας και στα χωριά της το γλύκισμα αυτό συνδέεται με την γέννα.

Δημήτρης Μεκάσης