Κακό χωριό τα λίγα σπίτια

Του Θεόδωρου Παπαδόπουλου

Το Σάββατο 7 Σεπτεμβρίου το απόγευμα συνέβη κάτι σπάνιο στη Μελίτη. Χτύπησε η καμπάνα και τελέστηκε γάμος. Ήταν ο πρώτος για φέτος και μάλλον και ο τελευταίος. Πάλι καλά όμως. Πέρυσι δεν έγινε ούτε ένας. Και να σκεφτούμε ότι, όχι πολύ παλιά, γινόντουσαν συχνά δύο το ίδιο σαββατοκύριακο. Όταν αυτό συμβαίνει σε ένα από τα μεγαλύτερα χωριά του νομού, στα υπόλοιπα μόνο από συγκυρία μπορεί να υπάρχουν καλύτερες επιδόσεις. Αν αναλογιστούμε ότι στην περιοχή μας η συντριπτική πλειοψηφία των παιδιών γεννιούνται (ακόμα) εντός γάμου, το δημογραφικό μέλλον των χωριών του νομού είναι κατάμαυρο. Σε αυτό συνηγορούν οι ελάχιστοι μαθητές των σχολειών των χωριών στα λιγοστά που πλέον λειτουργούν και οι ελάχιστες οικοδομικές άδειες που εκδίδονται. Ακόμα, ακόμα και ο διαρκώς συρρικνούμενος αριθμός ποδοσφαιρικών ομάδων που συμμετέχουν στο πρωτάθλημα της ΕΠΣ Φλώρινας. Χαρακτηριστικά φέτος δεν συμμετέχει ο Ηρακλής Αρμενοχωρίου.

Ο Καποδίστριας έδωσε μια προοπτική στα χωριά, ο Καλλικράτης όμως σηματοδότησε την εγκατάλειψή τους από την πολιτεία. Οι δημόσιες υπηρεσίες που παρέχονται στους κατοίκους των χωριών έχουν συρρικνωθεί δραματικά ή ακόμα και έχουν καταργηθεί. Θλιβερή εικόνα για τα χωριά, αλλά ανησυχητική για την πόλη που την μεταγγίζουν με προσοντούχα και φιλόδοξη νεολαία.

Η κατάστασή για την πόλη είναι σίγουρα διαφορετική, καλύτερη αλλά επίφοβη. Ο μεγάλος αριθμός φοιτητών και δημοσίων υπαλλήλων (συμπεριλαμβανομένων των υπαλλήλων της ΔΕΗ) κρατούν την πόλη ζωντανή. Όμως η δρομολογημένη συρρίκνωση του δημοσίου τομέα (λιγότερες θέσεις και κατάργηση περιφερειακών υπηρεσιών), οι αλλαγές στην τριτοβάθμια εκπαίδευση (αναγνώριση πτυχίων των κολεγίων και ξένων πανεπιστημίων) και η «πρασινοποίηση» της ΔΕΗ (στροφή σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας) θα ανατρέψουν την παρούσα κατάσταση.

Ο ιδιωτικός τομέας θα είναι η μόνη διέξοδος και σύμφωνα με την προτροπή κυβερνητικού παράγοντα που επισκέφτηκε πρόσφατα την περιοχή «Η κοινωνία πρέπει να έχει περισσότερη κινητικότητα και θα πρέπει ο νέος κόσμος να κοιτάξει καινούργιες δραστηριότητες». Όμως μεγάλο κομμάτι του είναι εξαρτημένο και ταυτισμένο με τις λιγνιτικές εξορυκτικές δραστηριότητες, που μετά τη δέσμευση για κλείσιμο όλων των λιγνιτικών μονάδων της ΔΕΗ εντός της επόμενης δεκαετίας, θα μείνει χωρίς αντικείμενο. Απαιτείται άμεσα σχέδιο μετάβασης στην καινούργια πραγματικότητα, διαφορετικά θα υπάρξει κρανίου τόπος μεταφορικά και κυριολεκτικά.

Ο υπόλοιπος ιδιωτικός τομέας, αν και ποιοτικός, είναι περιορισμένος και δυστυχώς δεν παρουσιάζει δυναμική που θα μπορούσε να δώσει συνολική προοπτική στην περιοχή. Το περιορισμένο όμως τοπικό ιδιωτικό κεφάλαιο, οι σοβαρές ελλείψεις σε υποδομές και η ανυπαρξία επενδυτικών κινήτρων λειτουργούν αρνητικά στην πραγματοποίηση επενδύσεων. Επιπλέον, η διαρκής ενίσχυση της Κοζάνης ως διοικητικό και οικονομικό κέντρο της περιοχής και η αναβάθμιση της Bitola – Μοναστήρι από τη διαφαινόμενη ένταξη της Γείτονος στην Ε.Ε, θα περιορίσουν ακόμα περισσότερο την σημαντικότητα και τις προοπτικές της Φλώρινας. Ποιο είναι αυτό λοιπόν, που θα κρατήσει νεολαία και πολύ περισσότερο θα προσελκύσει νεολαία στην περιοχή μας, σε ένα παγκοσμιοποιημένο περιβάλλον που ο καθένας επιζητεί να εξαντλήσει τις προοπτικές και τις δυνατότητες του; Η φυσική ομορφιά της και η αγάπη για τον τόπο σίγουρα δεν επαρκεί.

Πριν από λίγες μέρες πραγματοποιήθηκε ευρεία σύσκεψη των φορέων για την κατάσταση της περιοχής μας. Ήταν μια εύστοχη πρωτοβουλία. Καταγράφηκαν προβλήματα, προτάθηκαν λύσεις, παρουσιάστηκαν προτάσεις. Το κρίσιμο όμως είναι ο χρόνος αντιμετώπισης των προβλημάτων και της υλοποίησης των λύσεων και των προτάσεων. Αυτό επειδή το μεγαλύτερο πρόβλημα της περιοχής είναι το δημογραφικό. Οι αριθμοί είναι αμείλικτοι: Στις Νομαρχιακές εκλογές του 2006 οι ψηφίσαντες ήταν 43.540, ενώ στις αντίστοιχες φετινές Περιφερειακές εκλογές ήταν 35.929. Δηλαδή 7.611 λιγότεροι ή 17.5% σε μόλις 13 χρόνια. Οι μαθητές των δημοτικών του Νομού φέτος είναι κατά 120 λιγότεροι σε σχέση με πέρυσι. Δηλαδή σε έναν μόλις χρόνο «χάθηκε» ένα μεγάλο δημοτικό σχολείο. Το πολύ πρόσφατο δελτίο τύπου της ΕΛΣΤΑΤ για τη φυσική κίνηση του πληθυσμού για το 2018 δεν αφήνει κανένα περιθώριο αισιοδοξίας. 612 θάνατοι και μόλις 310 γεννήσεις στον Νομό πέρυσι. Ένα χωριό μείον. Βέβαια το δημογραφικό είναι γενικά μέγιστο εθνικό πρόβλημα, αλλά αν επιβεβαιωθούν και οι εκτιμήσεις που αναλύθηκαν παραπάνω η ήδη κακή δημογραφική κατάσταση θα επιδεινωθεί περαιτέρω τοπικά. Αυτό θα σημαίνει λιγότερα σχολεία και γενικά δημόσιες υπηρεσίες, λιγότερα καταστήματα, λιγότερες δημόσιες και ιδιωτικές επενδύσεις, λιγότεροι πόροι για την περιοχή. Η αξία των περιουσιακών στοιχείων κατά κανόνα θα φθίνει, λόγω έλλειψης ζήτησης και αυτός ο φαύλος κύκλος θα αναπαράγεται.

Στην παρούσα πολιτική συγκυρία Κυβέρνηση, Περιφέρεια και Δήμος ταυτίζονται παραταξιακά και όσο και αν αυτό δεν θα έπρεπε να παίζει κάποιο ρόλο, η εμπειρία μαρτυράει το αντίθετο. Περιορίζονται οι σκοπιμότητες και οι κοινές κομματικές γνωριμίες ανοίγουν πόρτες. Έστω και έτσι, ας αναληφθούν άμεσα οι δράσεις που έχουν επισημανθεί (κυρίως ολοκλήρωση υποδομών, μέτρα αντιμετώπισης του δύσκολου και πολυέξοδου χειμώνα, εστίαση στον πρωτογενή και τριτογενή τομέα που η περιοχή έχει να επιδείξει ισχυρά συγκριτικά πλεονεκτήματα) ώστε να απεγκλωβιστούμε από αυτό το πτωτικό σπιράλ και να τεθούν οι βάσεις για ανάκαμψη. Διαφορετικά θα μείνουμε λίγα σπίτια.

Και είναι κακό χωριό τα λίγα σπίτια, από πολλές απόψεις…