Η Διακυβερνητική Επιτροπή για την Κλιματική Αλλαγή του ΟΗΕ

^{Δρ. ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΠΟΥΛΟΣ Π. ΣΥΜΕΩΝ}

Η ανθρωπότητα και η φύση βρίσκονται αντιμέτωπες με τεράστιο κίνδυνο. Κάθε μέρα όλο και περισσότερο ωθούνται στα όριά τους, ακόμη και πέραν από αυτά, εξαιτίας των όλο και πιο καταστροφικών, γενικευμένων και στο εξής συχνά μη αναστρέψιμων επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής, που προκαλείται από τον άνθρωπο. Οι επιπτώσεις αυτές, που ήδη επηρεάζουν τις ζωές δισεκατομμυρίων ανθρώπων, πρόκειται να επιταχυνθούν, ανεξάρτητα από το ρυθμό των μειώσεων των αερίων του θερμοκηπίου. «Οι επιπτώσεις αυτές θα πλήττουν επίσης τις κοινωνίες μας με ανυπόφορο τρόπο, πολλαπλασιάζοντας τους κινδύνους για την παραγωγή προϊόντων, για τον εφοδιασμό νερού-αποθεμάτων, για την υγεία των ανθρώπων, για τις παράκτιες υποδομές, για τις εθνικές οικονομίες και για την επιβίωση ενός μεγάλου τμήματος του φυσικού κόσμου»¹.

Το αποτέλεσμα των επιπτώσεων αυτών είναι, ότι θα έχουμε περισσότερη φτώχεια, περισσότερους λιμούς ή συγκρούσεις. Χωρίς επείγοντα μέτρα για τον περιορισμό της αύξησης της θερμοκρασίας στους 1,5⁰C σε σύγκριση με την προβιομηχανική εποχή, η προσαρμογή στην κλιματική απορρύθμιση θα καταστεί πιο δαπανηρή, περιορισμένη και, σε ορισμένες περιπτώσεις, απλώς αδύνατη.

Μια υπέρβαση της καθοριζόμενης από τη συμφωνία για το κλίμα του Παρισιού των 1,5⁰C θα πολλαπλασιάσει τις ζημιές σε παγκόσμιο επίπεδο στις πόλεις, στη γεωργία και στη φύση. «Η έκθεση επικεντρώνεται ιδιαίτερα στις πόλεις του κόσμου, διότι περίπου ο μισός πληθυσμός της υφηλίου ζει στις πόλεις και ως εκ τούτου οι επιπτώσεις θα είναι τεράστιες και οι κίνδυνοι πολύ μεγάλοι»².

Τα αποτελέσματα της υπερθέρμανσης είναι πλέον γενικευμένα και συχνά μη αναστρέψιμα, προειδοποιούν οι ερευνητές. Η προσαρμογή στις νέες προϋποθέσεις ζωής είναι αναγκαία, ωστόσο, ο κόσμος έρχεται αντιμέτωπος όλο και περισσότερο με ζημιές, που του είναι αδύνατο να τις αποκαταστήσει.

Ακραία ζέστη, ξηρασίες, πυρκαγιές, κυκλώνες, άνοδος της στάθμης της θάλασσας είναι μερικές συνέπειες από την απορρύθμιση του κλίματος. Η κλιματική αλλαγή, που προκαλείται από τον άνθρωπο, κυρίως όμως η αύξηση της συχνότητας και της έντασης των ακραίων φαινομένων, έχει ως αποτέλεσμα εκτεταμένες αρνητικές επιπτώσεις, απώλειες και ζημιές στη φύση και στους ανθρώπους, που ξεπερνούν της φυσική μεταβλητότητα του κλίματος³.Η φτώχεια, οι στερήσεις, οι λιμοί και οι εξαναγκαστικές μετακινήσεις – μεταναστεύσεις, που προκαλούνται από την απορρύθμιση του κλίματος, δεν μπορούν παρά να προκαλούν εντάσεις ακόμη και να δημιουργούν συγκρούσεις. Το επείγον των μέτρων στον αγώνα κατά της υπερθέρμανσης είναι επομένως και ζήτημα ειρήνης.

Με την κλιματική κρίση υποφέρουν οι άνθρωποι και η φύση. Η επιστήμη τον πόνο αυτόν μπορεί μόνο να τον ποσοτικοποιήσει: Από τα 7,9 δισεκατομμύρια των ανθρώπων που κατοικούν στη Γη, σύμφωνα με την GIEC, μεταξύ 3,3 και 3,6 δισεκατομμύρια ζουν μέσα σε πλαίσια (…) υψηλά ευάλωτα από την κλιματική αλλαγή. Δισεκατομμύρια ανθρώπων ζουν σε περιοχές, που πλήττονται ιδιαίτερα από τις συνέπειες της κλιματικής αλλαγής, και αυτό αφορά περίπου στο ήμισυ του παγκόσμιου πληθυσμού⁴.«Ο επείγον χαρακτήρας των μέτρων για την καταπολέμηση της υπερθέρμανσης του πλανήτη είναι ζήτημα επιβίωσης, όπως υπενθύμισε ο Antonio Gutteres  Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ»⁵.

Στη χώρα μας ακόμη δεν έχουμε συνειδητοποιήσει καλά, ότι ζούμε σε μια νέα εποχή, στην οποία υποτιμούμε την κλιματική κρίση παρά τις έντονες προειδοποιήσεις (Μάτι, Εύβοια, Ηλεία). Η κλιματική αλλαγή είναι μπροστά μας, ζούμε μέσα της. Δε μιλάμε πλέον μόνο για εκτιμήσεις ή προβλέψεις, καθώς η τάση της ανόδου της θερμοκρασίας διαφαίνεται ήδη. Σύμφωνα με έρευνα επεξεργασίας στοιχείων του μετεωρολογικού σταθμού του ΕΕΑ στο Θησείο, η δεκαετία 2011-2020 είναι η θερμότερη όλων των εποχών για την Αθήνα. Οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής εμφανίζονται πιο νωρίς και είναι πιο ισχυρές από ότι αναμενόταν. Τα οικοσυστήματα αντιδρούν ταυτόχρονα με μεγαλύτερη ευαισθησία από ότι αναμενόταν. Κατά συνέπεια η διαχείριση των συνεπειών της κλιματικής αλλαγής θα είναι πιο δύσκολη. Ως εκ τούτου επιβάλλεται και σε επαρχιακό επίπεδο να γίνουν έγκαιρα μελέτες πάνω στους κινδύνους της κλιματικής αλλαγής κυρίως σε ότι αφοράστη γεωργία,στα αστικά κέντρα καιστα οικοσυστήματα της περιοχής. Ιδιαίτερα για την πόλη μας θα πρέπει να μελετηθεί η γεωμορφολογία της και η επικινδυνότητα σε σχέση με ακραία φαινόμενα (π.χ. καταρρακτώδεις βροχοπτώσεις κ.λπ.).

Τέλος, αυτός είναι ο ζοφερός απολογισμός, που  δημοσιεύτηκε από την GIEC τη Δευτέρα 28 Φεβρουαρίου. Η νέα έκθεση, που συντάχθηκε από 270 επιστήμονες από ολόκληρο τον κόσμο με βάσει την ανάλυση 34.000 μελετών, είναι πολύ πιο ανησυχητική από την προηγούμενη, που δημοσιεύθηκε το 2014. Αν η έκθεση αυτή συνιστά έναν συναγερμό μεγάλης κλίμακας για τις κυβερνήσεις, ωστόσο, είναι πιθανόν η εμβέλειά της να είναι περιορισμένη, καθώς τα μάτια του κόσμου στις ημέρες μας είναι στραμμένα στον πόλεμο, που μαίνεται στην Ουκρανία. Κατά συνέπειακινδυνεύει αυτή να επισκιασθεί στο πλαίσιο της αγωνιώδους κατάπληξης και αποτροπιασμού, που προκαλείται από το ξέσπασμα στην Ευρώπη ενός πολέμου, μιας άλλης καταστροφής, που  επινοήθηκε από τον άνθρωπο. Ευχόμαστε ολόψυχα και γρήγορα να επικρατήσει η ειρήνη.

1. Garric, Audrey: Climat: le GIEC s’ alarme des conséquences vertigineuses d’ un monde toujours plus chaud. LeMonde, 28/2/2022.
2. Götze, Susanne: Neuer Bericht des Weltklimarats „Wir haben nur ein kleines Zeitfenster“. InderSpiegel-28-2-.2022.
3. Fremont Anne-Laure : Réchauffementnclimatique : Près de la moitié de l’ humanité vit dans une zone de danger : Le Figaro, 28/2/2022.
4. Μüller-Jung, Joachim: IPCC – Klimabericht: Staaten unternehmen viel zu venig bei Klimaanpassung. In Frankfurter Allgemeine Zeitung, 28/2/2022.
5. Le Monde:Lutter contre le réchauffement, une question de survie. 1/3/2022.