Π. Πέρκα: «Η προγραμματική σύμβαση της ΔΕΗ – Μετάβαση ΑΕ. – Δημόσιο εξυπηρετεί απροκάλυπτα τα συμφέροντα της ΔΕΗ εις βάρος των λιγνιτικών περιοχών» (video)
Αποσπάσματα εισήγησης της Π. Πέρκα στο ΝΣΧ του ΥΠΑΝ: Κύρωση της προγραμματικής σύμβασης της παρ.4 του άρθρου 155 του ν.4759/2020 μεταξύ της ΔΕΗ της Μετάβαση Α.Ε. και του Υπουργείου Ανάπτυξης και Επενδύσεων
Η κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ δημιούργησε το πρώτο στην Ε.Ε. Εθνικό Ταμείο Δίκαιης Μετάβασης που μόλις τώρα άρχισε να αξιοποιεί η κυβέρνηση της ΝΔ. Σύμφωνα με το δικό μας σχεδιασμό η απολιγνιτοποίηση είχε ορίζοντα 15ετιας και κάθε λιγνιτική μονάδα που θα έκλεινε, θα αντικαθίστατο με ΑΠΕ. Επίσης είχαμε αναθέσει μελέτη στην Παγκόσμια Τράπεζα, για να ετοιμάσει τον οδικό χάρτη της μετάβασης, κ.τ.λ.
Μιλάτε για απολιγνιτοποίηση των λιγνιτικών περιοχών την στιγμή που στην πράξη δεν έχετε κάνει τίποτα στις λιγνιτικές περιοχές. Βλέπετε μόνο την ανεργία να αυξάνεται και την περιοχή να ερημοποιείται.
Έχει ενδιαφέρον όμως να μας απαντήσετε, τελικά προχωράτε ή μαζέψατε τις εξαγγελλίες περί απολιγνιτοποίησης; Συμβαδίζετε με τις νέες τάσεις του repowerEU ή σχεδιάζετε παράταση της λειτουργίας των λιγνιτικών μονάδων; Ποιο είναι το πλάνο για τις υφιστάμενες μονάδες; Το πλάνο σας για το 2022 πήρε παράταση τουλάχιστον μέχρι το 2023; Πότε θα ξεκινήσει η λειτουργία της Πτολεμαΐδας 5 που μετράει κοντά ένα χρόνο καθυστέρηση σύμφωνα με τα προβλεπόμενα στη σύμβαση; Θα την μετατρέψετε σε μονάδα φυσικού αερίου το 2025 ή το 2028; Πώς τοποθετήστε για την αντικατάσταση του λιγνίτη από φ.α.; είναι γνωστό ότι έχετε αυξήσει την συμμετοχή του φυσικού αερίου στην ηλεκτροπαραγωγή κατά 24%, όταν οι υπόλοιπες Ευρωπαϊκές χώρες το μειώνουν και η Ελλάδα είναι η πρώτη χώρα της ΕΕ σε επενδύσεις φυσικού αερίου (8 δις).
Αυτά να απαντήσετε κ. Υπουργέ και να αφήσετε τους πανηγυρισμούς σχετικά με την έγκριση του ΠΔΑΜ από τη Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Πείτε ταυτόχρονα ότι είμαστε η πρώτη χώρα που προχωράει σε βίαιη και εμπροσθοβαρή απολιγνιτοποίηση, πείτε ότι είμαστε πρώτη σε ανεργία και σε βαθμό εξάρτησης των τοπικών κοινωνιών στον λιγνίτη, και παρόλα αυτά είμαστε 9η χώρα στην κατανομή των πόρων (μόνο από το ΕΤΔΜ χωρίς το ΕΤΠΑ και το ΕΚΤ+).
Μόλις 10% παραπάνω για τις περιοχές των ΕΣΔΙΜ για τις κρατικές ενισχύσεις περιφερειακού χαρακτήρα, με το Βόρειο Αιγαίο να παίρνει παραπάνω από την Δυτική Μακεδονία.
Παραχωρείτε το δικαίωμα στη ΔΕΗ να κάνει χωροταξία πέρα και έξω από τις τοπικές κοινωνίες. Ο όρος «υλοποίηση νέων χρήσεων» είναι αδόκιμος, αφού δεν είναι αποτέλεσμα του χωρικού σχεδιασμού. Μπορεί να εννοηθεί μόνο υπό το πρίσμα της εφαρμογής του χωρικού σχεδιασμού που έχει ακολουθήσει όλες τις νόμιμες διαδικασίες με διαβούλευση κτλ.
Εσείς, τι κάνετε; Πριν εκδοθούν τα ΕΠΣ, τα οποία προϋποθέτουν συμμετοχή της τοπικής κοινωνίας, ΣΜΠΕ, κτλ δίνετε τη δυνατότητα στη ΔΕΗ να υλοποιήσει τις νέες χρήσεις γης και παραβιάζοντας τις ΑΕΠΟ. Λέτε μάλιστα βάσει των υπό έγκριση ΑΕΠΟ.
Αντί λοιπόν της συμμετοχικής και συμπεριληπτικής διαδικασίας με την κοινωνία και όλους τους αρμόδιους φορείς, έχουμε μόνο απόφαση της ΔΕΗ στο πλαίσιο της προγραμματικής σύβασης ΥΠΑΝ – ΔΕΗ – Μετάβαση με εμφαντική απουσία του ΥΠΕΝ.
Η ορθή διαδικασία βάσει της επιστήμης και της διεθνούς πρακτικής θα ήταν πρώτα να εκδοθεί το νέο Περιφερειακό Χωροταξικό Πλαίσιο, που θα έδινε τις κατευθύνσεις και στη συνέχεια για να έχουν εφαρμοστικό χαρακτήρα θα έπρεπε τα ΤΠΣ ή τα ΕΠΣ να προβλέψουν τις ζώνες και τις χρήσεις γης. Τίποτα δεν εφαρμόζετε ορθά και ό,τι κάνετε το κάνετε με μεγάλη καθυστέρηση.
Προβλέπεται η μεταφορά των λιγνιτικών εδαφών από τη ΔΕΗ στο κράτος μέσω εταιρίας ειδικού σκοπού (spv), την Μετάβαση Α.Ε. (Αναφορικά με την Μετάβαση Α.Ε, σας τα είχα πει αναλυτικά όταν τη νομοθετήσατε, ότι δεν ακολουθήσατε τις συστάσεις της παγκόσμιας τράπεζας, στο SPV θα έπρεπε να συμμετέχουν η ΔΕΗ, η περιφέρεια, οι ενεργειακοί δήμοι, επιπλέον ενδιαφερόμενα μέρη από το πεδίο των ΜΚΟ/και της κοινωνίας των πολιτών, τον ακαδημαϊκό κόσμο πανεπιστήμια, εξειδικευμένους οργανισμούς, και ΕΕ / διεθνείς οργανισμούς)
Και συγχρόνως μεταβιβάζεται και η υποχρέωση για την αποκατάσταση αυτών των εδαφών από τη ΔΕΗ στο Κράτος. Χωρίς βεβαίως να υπάρχει καμία μελέτη, καμία εκτίμηση, αν η αξία των εδαφών που θα μεταφερθούν από τη ΔΕΗ στη Μετάβαση Α.Ε και το κόστος αποκατάστασης είναι συγκρίσιμα μεγέθη. Η αξία της συναλλαγής είναι άγνωστη και θα προσδιοριστεί από ανεξάρτητο εκτιμητή. Ρωτάμε εδώ και 2 χρόνια.
Και όμως χωρίς εκτίμηση κόστους αποκαταστάσεων, χωρίς να υπάρχει καμία σχετική μελέτη αποκατάστασης, υπάρχει πρόβλεψη για 242 εκ. (πλέον ΦΠΑ) από το Ταμείο Ανάκαμψης για την αποκατάσταση 60.000 στρεμμάτων λιγνιτικών εδαφών. Είναι προφανές ότι και αυτό γίνεται ανάποδα. Αντί να προσδιοριστεί το κόστος και μετά να ανευρεθούν οι πηγές χρηματοδότησης, μάλλον προσαρμόζετε το κόστος άρα και τις εργασίες στο ποσό που αυθαίρετα αναγράφεται στο σχέδιο για το Ταμείο Ανάκαμψης.
Επίσης προβλέπετε ότι θα καλυφθούν και πόροι από το ΤΔΜ, οι οποίοι είναι περιορισμένοι και πρέπει να διατεθούν για την ανάπτυξη μακροχρόνια βιώσιμων νέων οικονομικών δραστηριοτήτων αντί για τις αποκαταστάσεις που είναι εξ ορισμού περιορισμένης διάρκειας.
Οι διαβεβαιώσεις της ΝΔ για πλήρη αποκατάσταση των εδαφών και επαναπόδοσής τους στην τοπική κοινωνία έχουν ήδη διαψευστεί.
Διαπιστώνεται ότι δεν τηρήθηκαν οι υποσχέσεις της κυβέρνησης, ότι η ΔΕΗ θα κρατήσει το 1/3 και θα επιστρέψει τα 2/3 στο δημόσιο. Τελικά βλέπουμε ότι η ΔΕΗ κρατάει για δικιά της χρήση σχεδόν το 50% των εκτάσεων 85.433 στρεμ. (το 46% για ΦΒ της ΔΕΗ και το 52% επιστρέφεται στο δημόσιο, και 2% σε εκτάσεις που έχουν παραχωρηθεί (δεν διευκρινίζεται πού)
Επιβεβαιώθηκε η κριτική που σας ασκούσαμε ότι η ΔΕΗ κρατάει για δικιά της χρήση, ώστε να υλοποιήσει το επενδυτικό της σχέδιο (μεγάλα πάρκα ΦΒ) τα φιλέτα, δηλαδή οικόπεδα που δεν απαιτούν μεγάλο κόστος αποκατάστασης και ήταν πολύ αποδοτικές για αγροτικές χρήσεις και παραχωρεί τα εδάφη με μεγάλο κόστος αποκατάστασης. Και μάλιστα κρατάει πολύ μεγαλύτερο τμήμα από ότι προβλεπόταν.
Αυτό δεν έχει ξανασυμβεί πουθενά στον κόσμο, τόσο μεγάλες εκτάσεις για ΦΒ. Ίσως στην Κίνα ή σε αχανείς περιοχές χωρίς οικισμούς . Τα εδάφη που αποκαθίστανται, λόγω της λιγνιτικής δραστηριότητας εδαφικά αλλά και ατμοσφαιρικά λειτουργούν σαν λιπάσματα, είναι πιο εύφορα. Ότι και να φυτρώσει σε αυτές τις εκτάσεις πρασινίζει άμεσα. Είναι πιο γόνιμα από ότι ήταν πριν. Επομένως θα έπρεπε να δοθεί στους αγρότες και όχι να κατακρατηθεί για ΦΒ.
Υπάρχουν πολλά παραδείγματα αποκατάστασης λιγνιτικών εδαφών και επαναπόδοσής τους στις τοπικές κοινωνίες: Στην Ισπανία, το Puertollano, όπου 908 εκτάρια δόθηκαν για γεωργική και κτηνοτροφική χρήση μετά την αποκατάστασή τους. Στην Ιρλανδία δόθηκαν εκτάσεις για εναλλακτικές χρήσεις όπως την καλλιέργεια βιομάζας και την υδατοκαλλιέργεια.
Επίσης παρατηρείται μια τάση αύξησης των αγροΦΒ. Αυτό κατέστη εφικτό λόγω κυβερνητικών προγραμμάτων χρηματοδότησης: στην Ιαπωνία (από το 2013), την Κίνα (από το 2014), τη Γαλλία (από το 2017), τις ΗΠΑ (από το 2018) και πιο πρόσφατα στην Κορέα, Ολλανδία, Ισπανία.
Δεδομένου ότι οι χρήσεις γης στις Ζώνες Απολιγνιτοποίησης αποτελούν την καρδιά της μετάβασης, οι χειρισμοί και οι καθυστερήσεις της Κυβέρνησης προκαλούν έντονη ανησυχία. Από την παρουσίαση μεμονωμένων στοιχείων τα οποία προορίζονται να συμπεριληφθούν στα ΕΠΣ, προκύπτει ότι δεν έχει ληφθεί υπόψη η μέθοδος LURA, που ήταν ακόμα μια πρόταση της Παγκόσμιας Τράπεζας η οποία αγνοήθηκε από την Κυβέρνηση.
Η εμπειρία στην Δυτική Μακεδονία δείχνει ότι αρκετά ορυχεία εγκαταλείφθηκαν στην κατάσταση που βρίσκονταν την τελευταία ημέρα της λειτουργίας τους, χωρίς να έχουν αποκατασταθεί και χωρίς καμία μέριμνα. Και δυστυχώς διαπιστώνουμε ότι στην προγραμματική σύμβαση δεν υπάρχει καμία απολύτως πρόβλεψη για τα ορυχεία της Αχλάδας τη Βεύης. Για τους οικισμούς των Βαλτόνερων, της Ακρινής…
Ειδικά η Αχλάδα, η οποία βρίσκεται στο μέσον ενός εργοταξίου. Εκατοντάδες μέτρα βάθος, ανισόπεδο έδαφος, βουνά και τόνοι χώματος, σακατεμένες πλαγιές, αυταναφλέξεις, μόλυνση και στη μέση, ένα χωριό που αναζητά έδαφος για να σταθεί στο χάρτη. Μιλάμε για χωριό περίκλειστο από τα ορυχεία, τα οποία διαρκώς επεκτείνονται και προσεγγίζουν το χωριό.
Είναι τρομερά άδικο να μην συμπεριλαμβάνεται στα σχέδια της Κυβέρνησης για την αποκατάσταση των εδαφών με το επιχείρημα ότι η αποκατάσταση των εδαφών αφορά μόνο εκτάσεις της ΔΕΗ και επειδή τα ορυχεία Αχλάδας είναι ιδιωτικά δεν εντάσσονται στο πλάνο της κυβέρνησης. Αυτό δεν μπορεί να γίνει αποδεκτό. Η Ελληνική Πολιτεία πρέπει σήμερα, στο χείλος της ολικής καταστροφής, να ικανοποιήσει τα δίκαια αιτήματα της κοινότητας και να πράξει τα απαραίτητα για την αποκατάσταση των εδαφών.
Αντίστοιχη περίπτωση η Βεύη. Και εδώ ιδιωτικό ορυχείο που κατά την προσφιλή μέθοδο εταιρειών το ορυχείο έκλεισε λόγω πτώχευσης της εταιρείας ΒΙΟΛΙΓΝΙΤ Α.Ε.. χωρίς να γίνει καμία αποκατάσταση και αποζημίωση. Το λιγνιτωρυχείο, είναι ανενεργό από τις αρχές της δεκαετίας του 2000, σχηματίστηκαν λίμνες, εκδηλώθηκαν και κατολισθήσεις και ο λιγνίτης ακόμα καίγεται Και αυτή η περίπτωση μένει εκτός του σχεδιασμού της Κυβέρνησης. Απαράδεκτο.
Η ένταση της εκμετάλλευσης στις λιγνιτικές περιοχές για πενήντα ολόκληρα χρόνια, άφησε ένα σεληνιακό τοπίο. Κρανίου τόπο. Με αυταναφλέξεις, κατολισθήσεις. Η πολιτεία και η ΔΕΗ το οφείλουν στις λιγνιτικές περιοχές που έσβησαν, προκειμένου να έχει φως όλη η Ελλάδα.
Αυτή η σύμβαση είναι εις βάρος του ελληνικού δημοσίου και προς όφελος της ΔΕΗ Α.Ε. Είναι απαράδεκτο το γεγονός ότι εξυπηρετείτε τα συμφέροντα της ΔΕΗ τόσο απροκάλυπτα εις βάρος των λιγνιτικών περιοχών. Είναι λαχείο για τη ΔΕΗ κυριολεκτικά, όπως είχε δηλώσει και ο κ. Γεωργιάδης
