Λογοθεραπεία κάνουμε μόνο για να “φτιάξουμε” το /σ/ και το /ρ/;

Αγγελική Βέργου

Κλινική Λογοθεραπεύτρια Παιδιατρικού & Ενήλικου Πληθυσμού

Όταν ακούμε για συνεδρίες λογοθεραπείας, συνήθως σκεφτόμαστε ότι υπάρχει πρόβλημα με κάποια φωνούλα, “δεν λέει το σίγμα” ή “δεν λέει το ρο”.

Αντιμετωπίζονται, όμως, μόνο προβλήματα άρθρωσης στη λογοθεραπεία; Και αν όχι, τι άλλο δουλεύουμε όσον αφορά τη γλώσσα;

Η γλώσσα είναι ένα σύστημα και αποτελείται από 3 επίπεδα τα οποία αλληλεπιδρούν μεταξύ τους:

• Τη μορφή (δομή της γλώσσας)
• Το περιεχόμενο (σημασία της γλώσσας)
• Τη χρήση (λειτουργία της γλώσσας)

Το κάθε επίπεδο είναι απαραίτητο για να είναι αποτελεσματική η επικοινωνία μεταξύ των ανθρώπων.

Η ταυτόχρονη ανάπτυξη και αλληλεπίδραση των διαφορετικών επιπέδων της γλώσσας είναι χαρακτηριστικό γνώρισμα της τυπικής γλωσσικής ανάπτυξης των παιδιών.

Περιεχόμενο: Αφορά τη σημασία των λέξεων, τις γνώσεις μας για τα πράγματα τους ανθρώπους και τον κόσμο (σημασιολογία).

Μορφή: Αφορά τον τρόπο με τον οποίο αρθρώνονται οι ήχοι και τον τρόπο με τον οποίο συνδέονται οι φθόγγοι μεταξύ τους (φωνητική – φωνολογία). Την αναγνώριση και την ανάλυση της μορφής των λέξεων, για παράδειγμα την ανάλυση της ρίζας μιας λέξης και τις διαφορετικές καταλήξεις που προσδίδουν διαφορετική σημασία σε αυτή (μορφολογία) και, τέλος, τους γραμματικούς κανόνες βάσει των οποίων μπορούν να συνδυαστούν οι λέξεις μεταξύ τους (σύνταξη).

Χρήση: Αφορά τη λειτουργία της γλώσσας, δηλαδή για ποιους λόγους οι άνθρωποι επικοινωνούν μεταξύ τους, τους κοινωνικούς κανόνες που ισχύουν στις συζητήσεις, αλλά και την επιλογή του κατάλληλου τρόπου για να μεταφέρουν το μήνυμα που θέλουν ανάλογα με το κοινωνικό πλαίσιο (αλλιώς μιλάμε σε έναν φίλο μας και αλλιώς εκφωνώντας έναν αγώνα).

Προβλήματα μπορούν να παρουσιαστούν και στα 3 επίπεδα της γλώσσα, χωρίς, ωστόσο, να είναι όλοι οι άνθρωποι ικανοί να τα αναγνωρίσουν (αν και εφόσον δεν είναι ενημερωμένοι για τα συμπτώματα που παρουσιάζονται).

Τα προβλήματα του “ρο” και του “σίγμα” αποτελούν δυσκολίες μιας υπο-ομάδας και, συνήθως, είναι πιο ευδιάκριτα συγκριτικά με τα υπόλοιπα ζητήματα.

Η πεποίθηση ότι τυχόν προβλήματα θα βελτιωθούν με την πάροδο του χρόνου, όχι μόνο δεν ισχύουν, αλλά επιβαρύνουν επιπλέον την γλωσσική ανάπτυξη καθώς προσθέτουμε συνεχώς “φορτίο” (νέα γνώση και πληροφορίες) σε μια ασταθή βάση.

Κλείνοντας και με βάση τις παραπάνω πληροφορίες, κάποιες επιπλέον δυσκολίες που, επίσης, δουλεύουν οι λογοθεραπευτές είναι (ενδεικτικά) :

• Καθυστέρηση της ομιλίας
• Φτωχό λεξιλόγιο
• Λανθασμένη σύνταξη προτάσεων
• Λάθος χρήση καταλήξεων ή αντιστοιχία άρθρου – ουσιαστικού (τη σακούλες τις σακούλες)
• Δυσκατάληπτη ομιλία (δεν καταλαβαίνουν οι γύρω τι λέει το παιδί)
• Δυσκολίες στη χρήση του λόγου (δεν ακολουθεί εναλλαγή σειράς, χαιρετισμούς, χειρονομίες, δυσκολεύεται να συμμετέχει σε συζήτηση ή να διατηρήσει ένα κοινό θέμα συζήτησης)
• Δυσκολίες στην περιγραφή ή αφήγηση γεγονότων (να περιγράψει μια εικόνα ή να αφηγηθεί μια μέρα στο σχολείο)