Είναι τα ασύρματα δίκτυα (Wi-Fi internet, δίκτυα κινητής τηλεφωνίας, Bluetooth) ασφαλή για την ανθρώπινη υγεία;

Από Λάζαρος Γεωργούλας

Διαλύοντας τους μύθους, αναλύοντας τα ρίσκα και ξεσκεπάζοντας την αλήθεια…

Καθώς οι ασύρματες τεχνολογίες όπως το Wi-Fi, τα δίκτυα κινητής τηλεφωνίας και το Bluetooth έχουν γίνει αναπόσπαστα κομμάτια της σύγχρονης ζωής, οι ανησυχίες για τον πιθανό αντίκτυπό τους στην ανθρώπινη υγεία αυξάνονται ολοένα και περισσότερο.

Πολλοί άνθρωποι ανησυχούν για τους πιθανούς κινδύνους που ενέχουν τα Ηλεκτρομαγνητικά Πεδία (EMF) που εκπέμπονται από τις ασύρματες συσκευές. Κάποιοι ισχυρίζονται ότι αυτά τα δίκτυα θα μπορούσαν να προκαλέσουν προβλήματα υγείας, ενώ άλλοι λένε ότι τα επιστημονικά στοιχεία δεν υποστηρίζουν αυτούς τους φόβους.

Σε αυτό το άρθρο, θα εξετάσουμε αν τα ασύρματα δίκτυα είναι ασφαλή για την ανθρώπινη υγεία και θα διερευνήσουμε τα επιστημονικά στοιχεία που αφορούν αυτό το ζήτημα. Επίσης παραθέτω και συνδέσμους για περαιτέρω έρευνα πάνω στο θέμα.

[1]. Τι είναι τα Ηλεκτρομαγνητικά Πεδία (EMF);

Τα ασύρματα δίκτυα, συμπεριλαμβανομένου του Wi-Fi, των δικτύων κινητής τηλεφωνίας και του Bluetooth, λειτουργούν μεταδίδοντας πληροφορίες μέσω ηλεκτρομαγνητικών πεδίων (EMF). Τα EMF είναι μια μορφή ενέργειας που ταξιδεύει σε κύματα και μπορεί να ταξινομηθεί σε δύο τύπους:

• Μη ιονίζουσα ακτινοβολία: Αυτός είναι ο τύπος που εκπέμπεται από ασύρματα δίκτυα, συμπεριλαμβανομένης της ακτινοβολίας ραδιοσυχνοτήτων (RF). Δεν έχει αρκετή ενέργεια για να αφαιρέσει ηλεκτρόνια από άτομα ή μόρια, που σημαίνει ότι γενικά θεωρείται ασφαλέστερη από την ιονίζουσα ακτινοβολία (όπως οι ακτίνες Χ).
• Ιονίζουσα ακτινοβολία: Περιλαμβάνει ακτινοβολία υψηλότερης συχνότητας (όπως ακτίνες Χ και ακτίνες Γάμμα) που μπορεί να προκαλέσει κυτταρική βλάβη και να αυξήσει τον κίνδυνο ασθενειών όπως ο καρκίνος.

Το Wi-Fi, το Bluetooth και τα κυψελωτά δίκτυα κινητής, εκπέμπουν μη ιονίζουσα ακτινοβολία, η οποία είναι πολύ χαμηλότερη σε ενέργεια σε σύγκριση με την ιονίζουσα ακτινοβολία.

[2]. Ανησυχίες για την υγεία και ισχυρισμοί που κυριαρχούν στην κοινωνία

Οι πιο συνηθισμένες ανησυχίες για την υγεία που έχουν να κάνουν με τα ασύρματα δίκτυα σχετίζονται με την πιθανότητα έκθεσης σε EMF και το αν αυτή μπορεί να προκαλέσει διάφορες ασθένειες, όπως:

• Καρκίνος: Υπάρχουν ανησυχίες ότι η μακροχρόνια έκθεση σε EMFs, ειδικά από κινητά τηλέφωνα και Wi-Fi, μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο καρκίνων όπως οι όγκοι του εγκεφάλου.
• Ηλεκτρομαγνητική Υπερευαισθησία (EHS): Μερικά άτομα αναφέρουν συμπτώματα όπως πονοκεφάλους, ζάλη και κόπωση. Έχει διαμορφωθεί η πεποίθηση ότι τα συμπτώματα μπορεί να προκαλούνται από την έκθεση σε EMF. Ωστόσο, η Ηλεκτρομαγνητική Υπερευαισθησία δεν αναγνωρίζεται επίσημα ως ιατρική κατάσταση και οι μελέτες δεν έχουν συνδέσει οριστικά την έκθεση στην ακτινοβολία EMF με αυτά τα συμπτώματα.
• Ζητήματα γονιμότητας: Υπάρχουν επίσης ανησυχίες για το εάν η έκθεση σε EMF θα μπορούσε να επηρεάσει τη γονιμότητα, ιδιαίτερα η χρήση κινητού τηλεφώνου και το πόσο κοντά βρίσκεται στα αναπαραγωγικά όργανα.
• Νευρολογικά ζητήματα: Ορισμένες μελέτες υποδεικνύουν ότι η παρατεταμένη έκθεση σε EMFs θα μπορούσε να επηρεάσει τη λειτουργία του εγκεφάλου, τη μνήμη ή τη συμπεριφορά.

[3]. Η Επιστημονική Οπτική

[Α]. Wi-Fi και Υγεία:

Τα δίκτυα Wi-Fi που έχουμε οι περισσότεροι σπίτι μας χρησιμοποιούν ραδιοκύματα χαμηλής ισχύος στο φάσμα μικροκυμάτων για τη μετάδοση δεδομένων. Τα επίπεδα ισχύος που εκπέμπουν οι συσκευές Wi-Fi είναι πολύ χαμηλότερα από αυτά που χρησιμοποιούνται στα κινητά τηλέφωνα και ο χρόνος έκθεσης είναι συνήθως μικρός, γεγονός που έχει οδηγήσει στη γενική πεποίθηση ότι το Wi-Fi είναι ασφαλές για την ανθρώπινη υγεία.

Σύμφωνα με διάφορους οργανισμούς υγείας, συμπεριλαμβανομένου του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ) και του Εθνικού Ινστιτούτου Καρκίνου των ΗΠΑ, τα διαθέσιμα επιστημονικά στοιχεία δεν υποστηρίζουν την ιδέα ότι το Wi-Fi προκαλεί προβλήματα υγείας.

Η ακτινοβολία από τους δρομολογητές Wi-Fi (router) είναι πολύ χαμηλότερη από τα επίπεδα που έχουν αποδειχθεί ότι προκαλούν οποιαδήποτε βλάβη. Επιπλέον, η έκθεση στο Wi-Fi είναι συνήθως σύντομη και όχι τόσο έντονη όσο η έκθεση από άλλες πηγές, όπως ένα κινητό τηλέφωνο που κρατιέται κοντά στο σώμα.

[Β]. Δίκτυα κινητής τηλεφωνίας και υγεία:

Τα δίκτυα κινητής τηλεφωνίας, ειδικά τα 4G και 5G, έχουν εγείρει ανησυχίες λόγω των υψηλότερων συχνοτήτων τους και της πιθανότητας για πιο ευρεία έκθεση. Ωστόσο, έχει διεξαχθεί εκτενής έρευνα σχετικά με τους πιθανούς κινδύνους της ακτινοβολίας ραδιοσυχνοτήτων που εκπέμπεται από τα κινητά τηλέφωνα και τους πύργους κινητής τηλεφωνίας.

Το Εθνικό Ινστιτούτο Επιστημών Περιβαλλοντικής Υγείας (NIEHS) των ΗΠΑ δηλώνει ότι ενώ οι μελέτες δεν έχουν δείξει σαφή στοιχεία ότι η ακτινοβολία των κινητών τηλεφώνων προκαλεί καρκίνο, η πιθανότητα μακροπρόθεσμων επιπτώσεων στην υγεία παραμένει τομέας συνεχιζόμενης έρευνας.

Για παράδειγμα, ο Διεθνής Οργανισμός Έρευνας για τον Καρκίνο (IARC), ο οποίος αποτελεί μέρος του ΠΟΥ, ταξινόμησε τα ηλεκτρομαγνητικά πεδία ραδιοσυχνοτήτων (συμπεριλαμβανομένων εκείνων από κινητά τηλέφωνα) ως “πιθανώς καρκινογόνα για τον άνθρωπο” (Ομάδα 2Β) το 2011.

Αυτή η ταξινόμηση σχετίζεται με αυξημένο κίνδυνο γλοιώματος, ενός τύπου καρκίνου του εγκεφάλου, που παρατηρείται σε ορισμένες μελέτες, αλλά δεν επιβεβαιώνει ότι η ίδια η ακτινοβολία προκαλεί αυτόν τον καρκίνο.

Με άλλα λόγια, δεν έχουν προκύψει τρανταχτά ή οριστικά στοιχεία που να αποδεικνύουν την αιτιώδη σχέση μεταξύ της ακτινοβολίας των κινητών τηλεφώνων και του καρκίνου ή άλλων προβλημάτων υγείας.

[Γ]. Bluetooth και υγεία:

Η τεχνολογία Bluetooth λειτουργεί σε πολύ χαμηλότερα επίπεδα ισχύος τόσο από δίκτυα Wi-Fi όσο και από τα δίκτυα κινητής τηλεφωνίας. Η έκθεση σε ακτινοβολία από συσκευές Bluetooth είναι σημαντικά χαμηλότερη και θεωρείται ελάχιστη όσον αφορά τους πιθανούς κινδύνους για την υγεία.

Η Ομοσπονδιακή Επιτροπή Επικοινωνιών των ΗΠΑ (FCC) και άλλες υπηρεσίες υγείας έχουν δηλώσει ότι η ενέργεια ραδιοσυχνοτήτων που εκπέμπεται από συσκευές Bluetooth είναι πολύ κάτω από τα όρια που θα μπορούσαν να βλάψουν την ανθρώπινη υγεία.

[4]. Υπάρχει κάποια απόδειξη βλάβης;

Παρά τη συνεχιζόμενη έρευνα για την έκθεση σε EMF, δεν υπάρχουν πειστικές αποδείξεις ότι η μη ιονίζουσα ακτινοβολία από ασύρματα δίκτυα προκαλεί βλάβη στην ανθρώπινη υγεία. Πολλές από τις μελέτες που πραγματοποιήθηκαν δεν βρήκαν στατιστικά σημαντική αύξηση στους κινδύνους για την υγεία. Για παράδειγμα, μελέτες μεγάλης κλίμακας σχετικά με τη χρήση κινητών τηλεφώνων και τον καρκίνο δεν έχουν δείξει σταθερή σχέση.

Στην πραγματικότητα, η Υπηρεσία Τροφίμων και Φαρμάκων των ΗΠΑ (FDA), τα Κέντρα Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων (CDC) και ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) υποστηρίζουν ότι οι ασύρματες τεχνολογίες, συμπεριλαμβανομένων του Wi-Fi και των κινητών τηλεφώνων, θεωρούνται γενικά ασφαλείς, όταν χρησιμοποιούνται όπως προβλέπεται.

Είναι επίσης σημαντικό να σημειωθεί ότι οι περισσότεροι οργανισμοί υγείας έχουν υιοθετήσει μια προσέγγιση “Αρχής Προφύλαξης” (PrecautionaryPrinciple), συνιστώντας δηλαδή τη διεξαγωγή περαιτέρω έρευνας για την πλήρη κατανόηση των μακροπρόθεσμων επιπτώσεων της έκθεσης σε EMF. Αν και κανένα στοιχείο δεν έχει επιβεβαιώσει ότι τα ασύρματα δίκτυα είναι επιβλαβή, αναγνωρίζεται ότι είναι σημαντικό να συνεχιστεί η μελέτη αυτού του τομέα, ειδικά καθώς προχωρά η τεχνολογία.

[5]. Προληπτικά Μέτρα

Αν και τα επιστημονικά στοιχεία δεν υποδεικνύουν σημαντικούς κινδύνους, ορισμένα άτομα μπορεί να εξακολουθούν να θέλουν να λάβουν πρόσθετες προφυλάξεις, ειδικά εκείνα που ανησυχούν για τη μακροχρόνια έκθεση.

Επίσης υπάρχουν “επαναστάτες” επιστήμονες που θεωρούν επικίνδυνη την ακτινοβολία από τα συγκεκριμένα ασύρματα δίκτυα και ενώ ίσως να έχουν δίκιο θεωρούνται “συνωμοσιολόγοι” από το μεγάλο μέρος της επιστημονικής κοινότητας. Ακολουθούν λοιπόν μερικές συστάσεις κοινής λογικής για όσους θεωρούν ότι κάτι μας κρύβουν(!?):

• Χρησιμοποιήστε συσκευές hands-free για τηλεφωνικές κλήσεις: Χρησιμοποιήστε μεγάφωνο ή ασύρματα ακουστικά για να κρατήσετε το τηλέφωνό σας μακριά από το κεφάλι σας.
• Περιορίστε την παρατεταμένη χρήση ασύρματων συσκευών: Κάντε διαλείμματα εάν χρησιμοποιείτε κινητά τηλέφωνα ή φορητούς υπολογιστές συνδεδεμένους σε Wi-Fi για μεγάλες περιόδους.
• Απενεργοποιήστε τις συσκευές όταν δεν τις χρησιμοποιείτε: Εάν ανησυχείτε για την έκθεση στην ακτινοβολία, απενεργοποιήστε το Wi-Firouter ή το Bluetooth όταν δεν τα χρησιμοποιείτε ενεργά.
• Διατηρήστε απόσταση από ασύρματες συσκευές: Αποφύγετε να κρατάτε τα κινητά τηλέφωνα σε τσέπες ή κοντά στο σώμα για μεγάλες περιόδους.

[6]. Συμπέρασμα: Είναι τα ασύρματα δίκτυα ασφαλή για την υγεία;

Δυστυχώς ή ευτυχώς πρέπει να ακολουθήσουμε αυτά που μας λέει το συντριπτικά μεγάλο μέρος των επιστημόνων. Με βάση λοιπόν τα τρέχοντα επιστημονικά στοιχεία, τα ασύρματα δίκτυα, συμπεριλαμβανομένων των Wi-Fi, δικτύων κινητής τηλεφωνίας και Bluetooth, δεν ενέχουν σημαντικό κίνδυνο για την ανθρώπινη υγεία.

Η ακτινοβολία που εκπέμπουν είναι μη ιονίζουσα και πέφτει πολύ κάτω από τα επίπεδα που θα ήταν επιβλαβή σύμφωνα με τα διεθνή πρότυπα υγείας. Όπως δηλαδή μπορούμε να κάνουμε μια ακτινογραφία όπου η ακτινοβολία είναι αποδεδειγμένα βλαβερή αλλά ελάχιστη, έτσι και με τα ασύρματα δίκτυα καθημερινής χρήσης, η ποσότητα ακτινοβολίας δεν σχετίζεται επιβεβαιωμένα με σοβαρές ασθένειες όπως ο καρκίνος.

Ωστόσο, υπάρχει συνεχιζόμενη έρευνα που παρακολουθεί τις μακροπρόθεσμες επιπτώσεις της έκθεσης σε EMF και οι υγειονομικοί φορείς παραμένουν προσεκτικοί αλλά αισιόδοξοι ότι οι συγκεκριμένες ασύρματες τεχνολογίες, όταν χρησιμοποιούνται κατάλληλα, δεν παρουσιάζουν σοβαρές απειλές για την υγεία στο βάθος χρόνου της ζωής ενός ανθρώπου.

Ενώ ορισμένα άτομα μπορεί να εμφανίσουν συμπτώματα που αποδίδουν στην έκθεση σε EMF, δεν υπάρχουν πειστικά στοιχεία που να συνδέουν τα ασύρματα δίκτυα με συγκεκριμένες συνθήκες υγείας.

Για τους περισσότερους ανθρώπους, η χρήση ασύρματων δικτύων παραμένει ασφαλής και απαραίτητη για την καθημερινή ζωή. Εάν έχετε ανησυχίες σχετικά με την έκθεση σε ηλεκτρομαγνητικά πεδία, η λήψη απλών προληπτικών μέτρων (όπως αυτά που αναφέρθηκαν παραπάνω) μπορεί να βοηθήσει στη μείωση οποιουδήποτε πιθανού κινδύνου, αλλά η επιστημονική συναίνεση επί του παρόντος κλίνει προς το ότι αυτές οι τεχνολογίες είναι ασφαλείς.

Για όσους/ες θέλουν να ερευνήσουν περαιτέρω τα ζητήματα ασφάλειας, παρατίθενται ορισμένες πηγές (μη ζητάτε στα ελληνικά παιδιά… δεν έχουμε κάνει σοβαρές προσπάθειες έρευνας στον τομέα αυτόν στη χώρα μας, περισσότερο πιστεύουμε π.χ. κάποια εναλλακτικά βιντεάκια στο Youtube και εν τέλει, από πότε θεωρούμαστε σοβαρή χώρα(;;;) οπότε… στα αγγλικά):

1. Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) – Ηλεκτρομαγνητικά Πεδία και Δημόσια Υγεία. Ο ΠΟΥ παρέχει μια επισκόπηση των ηλεκτρομαγνητικών πεδίων (EMF) και των πιθανών επιπτώσεών τους στην ανθρώπινη υγεία. Το συμπέρασμά που βγαίνει είναι ότι δεν υπάρχουν σαφείς αποδείξεις που να συνδέουν την έκθεση σε ηλεκτρομαγνητικά πεδία από ασύρματες συσκευές όπως τα κινητά τηλέφωνα και το Wi-Fi με δυσμενείς επιπτώσεις στην υγεία: https://www.who.int/health-topics/electromagnetic-fields#tab=tab_1
2. Εθνικό Ινστιτούτο Καρκίνου (NCI) ΗΠΑ – Κινητά τηλέφωνα και Κίνδυνος Καρκίνου.Το NCI αντιμετωπίζει τις ανησυχίες σχετικά με το εάν η ακτινοβολία από τα κινητά τηλέφωνα μπορεί να προκαλέσει καρκίνο, σημειώνοντας ότι οι μελέτες έχουν βρει μικτά αποτελέσματα, αλλά δεν υπάρχουν οριστικά στοιχεία που να συνδέουν τη χρήση κινητών τηλεφώνων με αυξημένο κίνδυνο καρκίνου: https://www.cancer.gov/about-cancer/causes-prevention/risk/radiation/cell-phones-fact-sheet
3. Διεθνής Οργανισμός Έρευνας για τον Καρκίνο (IARC) – Ηλεκτρομαγνητικά Πεδία Ραδιοσυχνοτήτων. Το 2011, ο IARC ταξινόμησε τα ηλεκτρομαγνητικά πεδία ραδιοσυχνοτήτων ως «πιθανώς καρκινογόνα για τον άνθρωπο» (Ομάδα 2Β), με βάση μια πιθανή συσχέτιση με το γλοίωμα, έναν τύπο καρκίνου του εγκεφάλου. Ωστόσο, δεν συνδέει οριστικά την έκθεση στο EMF με τον καρκίνο: https://www.iarc.who.int/wp-content/uploads/2018/07/pr208_E.pdf
4. Εθνικό Ινστιτούτο Επιστημών Περιβαλλοντικής Υγείας (NIEHS) ΗΠΑ – Ακτινοβολία και Υγεία Ραδιοσυχνοτήτων. Το NIEHS συζητά τους πιθανούς κινδύνους της ακτινοβολίας ραδιοσυχνοτήτων, ειδικά από κινητά τηλέφωνα και ασύρματες συσκευές, και συνοψίζει ευρήματα που δείχνουν ανεπαρκή στοιχεία βλάβης, αν και απαιτείται περαιτέρω έρευνα: https://www.niehs.nih.gov/health/topics/agents/cellphones
5. Έκθεση Bioinitiative (2012). Η Έκθεση Bioinitiative παρουσιάζει τόσο βασικές όσο και εναλλακτικές προοπτικές σχετικά με τις βιολογικές επιπτώσεις της έκθεσης σε ηλεκτρομαγνητικά πεδία, υποδεικνύοντας πιθανούς κινδύνους για την υγεία σε επίπεδα χαμηλότερα από αυτά που εξετάζουν οι ρυθμιστικοί φορείς: https://bioinitiative.org/preface/
6. Health Canada – Κωδικός ασφαλείας 6 (2015). Η Health Canada προσφέρει κατευθυντήριες γραμμές για την ασφάλεια για την έκθεση σε ηλεκτρομαγνητικά πεδία μέσω του “Κώδικα Ασφαλείας 6”, καταλήγοντας στο συμπέρασμα ότι τα τρέχοντα επίπεδα έκθεσης σε ραδιοσυχνότητες από ασύρματες συσκευές δεν αποτελούν σημαντικό κίνδυνο για την υγεία: https://www.canada.ca/en/health-canada/services/health-risks-safety/radiation/occupational-exposure-regulations/safety-code-6-radiofrequency-exposure-guidelines.html

Ελπίζω να βρήκες ενδιαφέρον το άρθρο! Αν ναι, κοινοποίησε το! Επίσης, αν σε ενδιαφέρει, δίνω 3 ηλεκτρονικά βιβλία (PDFeBooks) εντελώς δωρεάν… Πρόκειται για πληροφορίες που μπορεί να αλλάξουν τη ζωή σου… ίσως όχι. Πάντως σίγουρα θα προσθέσουν κάτι στις ήδη υπάρχουσες γνώσεις σου!

Με εκτίμηση,

Λάζ. Γεωργούλας, Μηχανικός Η/Υ, Σύμβουλος Διαδικτύου