Απρίλιος 1944 – Πυρπολισμός της Δροσοπηγής

Δροσοπηγή Απρίλιος 1944 – 74 Χρόνια Πριν

Η αρχή ενός μεγάλου Συνεδρίου, η Συνδιάσκεψη του ΕΑΜ που ξεκίνησε και δεν ολοκληρώθηκε ποτέ. Οι πρωταγωνιστές, οι διοργανωτές και οι συμμετέχοντες. Οι Σύνεδροι, οι Επίτροποι, τα Πολιτικά Πρόσωπα, οι Φορείς και οι Καπεταναίοι, που προσκλήθηκαν από όλα τα σημεία της Περιφέρειας, αν και δεν κατάφεραν….. όλοι τους να προβάλουν τις θέσεις, προτάσεις με άξονα τον σχεδιασμό και τη διαδικασία διαμόρφωσης του νέου κόσμου που θα προκύψει μετά την αποχώρηση των κατακτητών. Η θέση των διοργανωτών αφορούσε και τις ένοπλες Μετασχηματισμένες ομάδες, τον τρόπο ενσωμάτωσης και προσχώρησης τους στις ανάγκες του Αγώνα. Όλοι τους φιλοξενήθηκαν στα καταλύματα – σπίτια των κατοίκων του ορεινού οικισμού. Στο πατρικό μας είχαμε τον Καπετάν…ο Θείος μου είχε τον Αμύντα …..ο Κεραυνός από τη Ζιάκα έμενε στη Θεία……., ο …. φιλοξένησε τον Καπετάνιο από τη Σιάτιστα, ο Γκότσε έμεινε στον ……, ο Αρριανός, ο …..,ο …….,ο…….,ο…….,ο….. Υπήρχαν ξένοι που έκαναν την εμφάνισή τους για πρώτη φορά στα σοκάκια του οικισμού. Ένοπλες αντιστασιακές ομάδες είχαν αναπτυχθεί περιμετρικά εντός του οικισμού με φόντο τον κάμπο της Φλώρινας και της ορεινής περιοχής στο νότιο μέτωπο του Νυμφαίου. Τα Καζάνια έβραζαν, οι φούρνοι άναψαν, ζωντανά μεταφέρθηκαν και σφάχτηκαν ως πρόσφορα μαζί με τα αμέτρητα ταψιά με ζυμωτές πίτες του χωριού για τις ανάγκες του συνεδρίου. Το αποθηκευμένο καλαμπόκι που απόστειλε ο Ηπειρώτης Μενέλαος Γ από τον Πολυπόταμο ήταν στιγμή να χρησιμοποιηθεί για αυτό τον σκοπό. Οι Κάτοικοι, μέλη των Επιτροπών και Καπεταναίοι αντέδρασαν στην παρουσία και εμφάνιση εκπροσώπων και μελών από αντίπαλες εθνικιστικές ομάδες. Μια άνευ προηγουμένων κινητοποίηση των Γερμανικών Κατοχικών Δυνάμεων και ο ασφυκτικός κλοιός – αποκλεισμός όλων των κεντρικών οδικών αρτηριών από και προς τον οικισμό. Η μόνο ανοικτή είσοδος- δίοδος για την προσέλευση των Συνέδρων. Οι διεργασίες του συνεδρίου στις μεγάλες αίθουσες του Δημοτικού Σχολείου. Ο «μυστικός εκπρόσωπος» της Γερμανικής Διοίκησης στο συνέδριο. Η κορυφαία στιγμή της Αντίστασης κατά των Γερμανικών Δυνάμεων. Η συμπλοκή και η μάχη. Η ένταση ανάμεσα στον Γκότσε και τον Αμύντα μετά το αποτέλεσμα της μάχης. Η καταλυτική παρουσία του Δάσκαλου από τη Ζιάκα. Ο θάνατος – εκτέλεση των πέντε στρατιωτών. Η διαφυγή των πολιτικών εκπροσώπων και των Φορέων από τη μοναδική έξοδο. Ο τρόπος που επέλεξαν να μεταμφιεστούν- καλυφθούν για να μη γίνουν αντιληπτοί, η μετέπειτα πρόσκληση – εμφάνιση τους στο γραφείο της Γερμανικής διοίκησης, η παρέμβαση του Νομάρχη, τα ντοκουμέντα που προκάλεσαν τη σύλληψη τους, η φυλάκιση και τέλος η επιλεκτική εκτέλεση για κάποιους από τους σύνεδρους.

Η αναγκαστική φυγή των αντιστασιακών ομάδων προς όλες τις κατευθύνσεις, η διαδρομή που ακολούθησαν. Η δυναμική παρουσία, παρέμβαση των γυναικών της Δροσοπηγής στη διαχείριση της μεγάλης κρίσης μέσα στα χιόνια του Απρίλη. Η παρέμβαση των ανδρών – μαστόρων του χωριού μετά τη φυγή των Αντιστασιακών ένοπλων ομάδων που αφορούσαν στη απόκρυψη των στοιχείων. Η άμεση κινητοποίηση όλων των κατοίκων και η μεταξύ τους Αλληλεγγύη. Η διαφυγή – μετακίνηση των οικογενειών με τα λιγοστά υπάρχοντα στο απέναντι δάσος. Η παρουσία – παραμονή της Ειδικής Επιτροπής υπεύθυνη για την υποδοχή των Γερμανικών Στρατευμάτων. Η είσοδος των SS στον οικισμό, η συγκέντρωση των λιγοστών κατοίκων στην πλατεία του χωριού. Η διαχείριση των γεγονότων, η συνομιλία των εκπροσώπων με τους Γερμανούς αξιωματικούς των SS και η αποφυγή των μαζικών εκτελέσεων κατά τη διάρκεια της ανάκρισης. Τα δραματικά παράλληλα γεγονότα εντός και εκτός της Δροσοπηγής. Η ανάκριση και τα φρικτά βασανιστήρια του ΕΠΟΝιτη από τη Δροσοπηγή. Η παρουσία των τοπικών ομάδων λαφυραγωγίας, το ξελάφρωμα – άδειασμα των αρχοντικών, η τεράστια και σημαντική απώλεια των μαστορικών εργαλείων, των πολυτίμων αγαθών – υλικών, των αναμνηστικών δώρων, των κοσμημάτων και των ενθυμίων, από τα ταξίδια των μαστόρων σε Αμερική και Ρουμανία. Ο μετέπειτα εντοπισμός των αγαθών και των μελών – ομάδων που έλαβαν μέρος στη συλλογή των πολύτιμων υλικών. Η μετέπειτα γλυκιά εκδίκηση μας ως κρύο πιάτο. Οι παράλληλες έρευνες – ενέργειες των Γερμανών στρατιωτών στον εντοπισμό αποδεικτικού υλικού, πολεμικό υλικό εφόδια, σύνδεση γεγονότων με τη παρουσία – δράση αντιστασιακών ομάδων για την τιμωρία του χωριού. Η θανάτωση δύο κατοίκων εντός του οικισμού, ο πυρπολισμός των κτηρίων, η σκόρπια σκόνη στα ξύλινα πατώματα, η φωτιά με τον καπνό που έβγαζε χρώμα, το κλάμα του ηλικιωμένου, η επόμενη μέρα. Τα καπνισμένα αρχοντικά, τα διαλυμένα νοικοκυριά….τα ερείπεια ενός πολιτισμού μολις 100 ετών. Τα γεγονότα που μεταφέρθηκαν στην τραγική κατάληξη με τη συμπλοκή στη θέση Νταούλι. Η Μεγάλη Εβδομάδα, ο Γολγοθάς, ο θρήνος, η προσμονή της Ανάστασης, το Μέγα Πάσχα. Η διαταγή – εντολή του Γερμανού διοικητή και η σιωπηρή παρέμβαση του Νομάρχη με αναφορά την τραγική κατάσταση των κατοίκων στην ορεινή Δροσοπηγή στην προσπάθεια του να μεταφερθεί βοήθεια. Η ανταποδοτική πράξη των Δροσοπηγιωτών απέναντι στους κατοίκους της Άνω Υδρούσα. Δύο άγνωστα γεγονότα που συνδέονται μεταξύ τους.

Μικρά και Μεγάλα Κεφάλαια μιας ιστορίας, που σε λίγο θα κλειδώσει τις τελευταίες σειρές.

Τέλος……… μόνο τυχαίοι δεν είναι οι πυρπολισμοί και οι καταστροφές των οικισμών, οι σφαγές και οι εκτελέσεις των κατοίκων, αρχικά του Λεχόβου, των Πύργων, της Δροσοπηγής και της Κλεισούρας. Τι είναι αυτό που συνδέει τις τέσσερις περιπτώσεις. Υπάρχει ένα λεπτό σημείο σύνδεσης, ένα ασήμαντο στοιχείο ανάμεσα στα γενικά γεγονότα στην αρχή της σύγκρουσης των τοπικών πολιτισμών που κάνει όμως τη μεγάλη διαφορά. Μια αμελητέα διάσταση στην πορεία των γεγονότων, που ακόμα και σήμερα κάνει όλους αυτούς που την στήριξαν και την προκάλεσαν να μη μπορούν να βρουν ξανά τη Δροσερή πηγή που τροφοδοτούσε και στήριζε ανελλιπώς τις πολιτιστικές τους εκφράσεις και θέλουν, επιζητούν να πιούν, για να ξεδιψάσουν……… γιατί το νερό πλέον το μαζέψαμε, το φυλάμε και το κρατάμε καλά κρυμμένο.

Ταμουτσέλης Νικόλαος

Ζωγράφος

(Μεταδιδάκτωρ, Μελετητής – Ερευνητής)

Καθηγητής ΕΔΙΠ. ΠΔΜ