Βασίλειο της Λυγκηστίδος (Φλώρινα και όχι μόνον)

ΟΝΟΜΑΤΟΛΟΓΙΑ – ΑΡΧΑΙΕΣ ΠΟΛΕΙΣ – ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΤΗΤΕΣ

Του Σταύρου Π. Καπλάνογλου

Συνεχίζοντας την περιπλάνηση μας στην αρχαία Άνω Μακεδονία πάμε στην Λυγκηστίδα. Στην αρχαιότητα, η περιοχή της Φλώρινας και ένα τμήμα εντός των Σκοπίων και της Αλβανίας ήταν γνωστή με την ονομασία “Λυγκηστίδα’ , όπως αναφέρουν οι αρχαίοι Έλληνες συγγραφείς, Ηρόδοτος και Θουκιδίδης .

Η Λυγκηστίδα (Λυγκηστίς ή Λύγκος) ήταν αρχαία «χώρα» της Άνω Μακεδονίας.

Κατοικούνταν απο Λυγκηστές , ένα από τα Δυτικά (Ηπειρωτικά) ελληνικά φύλα (βλ. N. Hammond: The Macedonian State ).
Βρισκόταν βόρεια της Εορδαίας και της Ορεστίδας, εκτεινόμενη από τις λίμνες Πρέσπες μέχρι και την ανατολική όχθη της Λιχνίτιδας λίμνης (Αχρίδας),συμπεριλαμβάνοντας τις πεδιάδες της Φλωρίνης και του Μοναστηρίου και το μεγαλύτερο μέρος του σημερινού νομού Φλώρινας.
Στα Δυτικά ορια η περιοχή οριοθετούνταν από τις οροσειρές του Βαρνούντα και του Βίτσιου, ανατολικά δε, τον ορεινό όγκο του Βόρα.

Σπουδαιότερες αρχαίες πόλεις
Λύγκος
Πιθανόν να βρισκόταν στην θέση της Φλώρινας, συμπεριλαμβάνεται στην χάρτα του Ρίγα κατά άλλους δε, τοποθετείται κοντά στο Μοναστήρι’.
Κατά τον Στέφανο Βυζάντιο: «Λύγκος, πόλις Ηπείρου, Στράβων εβδόμη. εκλήθη από Λυγκέως. το εθνικόν Λυγκησταί. το θηλυκόν Λυγκηστίς…».
Πρωτεύουσα αυτών ην ο Λύγκος (Θουκυδ. Β, 93 και Δ, 8) ή Λύκος…».
Σύμφωνα με το Λεξικό των Κυρίων Ονομάτων (Ανέστη Κωνσταντινίδου – Κωνσταντινούπολις 1900) ο Λύγκος παλαιότερα ονομαζόταν Πιερία.

Ηράκλεια Λυγκηστίδα
Σπουδαιότερη πόλη της Λυγκηστίδας ήταν η Ηράκλεια[4] που κτίσθηκε από τον Φίλιππο, νοτιότερα του σημερινού Μπίτολα (Μοναστηρίου) το 358 π.Χ.

Κέλλα, σημερινή Κελλη
Η ονομασία οφείλεται στην παρακείμενη αρχαία Ελληνική πόλη Κέλλα (ή Κέλλη στην ελληνιστική κοινή) που κατά τη Ρωμαϊκή εποχή, αποτέλεσε σημαντικό κόμβο της Εγνατίας οδού, καθώς από τα ρωμαϊκά οδοιπορικά αναφέρεται εδώ η ύπαρξη ρωμαϊκού σταθμού (mansio).

Βεύη
Η Βεύη βρίσκεται ανατολικά της πόλης της Φλώρινας, απέχοντας από αυτή γύρω στα 20 χιλιόμετρα, σε μία νοτιοδυτική ορεινή διακλάδωση του βουνού Βόρας ,βρίσκεται δε, επί της αρχαίας Εγνατίας οδού Υπάρχει αρχαία Νεκρόπολη και έχει βρεθεί επιγραφή αναγράφει τα εξής:  “ΑΝΤΙΠΑΤΡΟΝ ΡΥΜΗ ΤΑΛΚΟΥ ΗΡΩΑ ΕΤΩΝ ΚΕ ΑΜΜΙΑ ΑΝΤΙΓΟΝΟΥ Η ΜΗΤΗΡ”

Μελιτώνα
Το χωριό Μελίτη βρίσκεται 18 χλμ. νοτιοανατολικά της πόλης της Φλώρινας. Από τα λιγοστά αρχαιολογικά ευρήματα (τάφοι, αγγεία, επιγραφές και νομίσματα) εικάζεται η ύπαρξη στη Μελίτη ρωμαϊκού οικισμού και λουτρώνα[10]. Η σημερινή ονομασία της οφείλεται στην αρχαία Ελληνική πόλη Μελίτων που κατά τη Ρωμαϊκή περίοδο, αποτέλεσε κόμβο της Εγνατίας οδού.

Κατά τον Πτολεμαίο τον γεωγράφο, περαιτέρω, υφίστανται και οι παρακάτω δύο πόλεις:
Ευρωπός
Σημερινό Σκληθρο. Το Σκλήθρο είναι ένα μικρό γραφικό χωριό χτισμένο στους πρόποδες των ορεινών όγκων του Βιτσίου, σε μια μικρή κοιλάδα όπου ενώνονται 3 ποταμοί. Βρίσκεται στη ΝΔ πλευρά του Ν. Φλώρινας, μόλις λίγα χλμ. απ’ το Αμύνταιο και το Νυμφαίο. Πιθανόν να ανήκε στην αρχαία Εορδαία.
Σκύδρα
Η Άνω Υδρούσσα έχει υψόμετρο 851 μέτρα από την επιφάνεια της θάλασσας.

Προσωπικότητες Λυγκηστίδος
Λυγκέας
Ως Λυγκέας αναφέρεται επίσης ο υιός του Αφαρέα του Τυνδάρεω και της Αρήνης , αδερφός του Ιδα. Ο Όμηρος αναφέρει ότι ο Λυγκέας είχε δυνατή όραση «η οποία τρυπούσε με το βλέμμα τα στερεά σώματα και ολάκερη τη γή». Είχε συγγένεια με τους Διόσκουρους (υιούς του Δία) τον Κάστορα και Πολυδεύκη.

ΒΑΣΙΛΕΙΣ
Αργαίος ο Α΄
625π.Χ. ο Λυγκηστής βασιλέας Αργαίος ο Α΄νίκησε τους Ιλλυριούς στα δυτικά όρια της Λυγκηστίδος κοντά στην σημερινή κοινότητα Βροντερό Πρεσπών και μάλιστα με την βοήθεια μαχητριών γυναικών της περιοχής. Προς τιμήν των γυναικών αυτών ( Μιλλαμόνες) έχτισε έναν ναό του Απόλλωνα .
ΔΥΝΑΣΤΕΙΑ ΑΡΡΑΒΑΙΩΝ
Στο 431 πχ ξέσπασε ο Πελοποννησιακός πόλεμος, η στρατιωτική δηλ. σύγκρουση μεταξύ της Δηλιακής Συμμαχίας (υπό την ηγεσία της Αθήνας) και της Πελοποννησιακής Συμμαχίας (υπό την ηγεσία της Σπάρτης) που έλαβε χώρα την περίοδο 431-404 π.Χ και έληξε με αποφασιστική νίκη των Σπαρτιατών και την καταστροφή της Αθήνας.
Δίνοντας τέλος στον πολιτισμικό ”χρυσό αιώνα” μάλιστα, έγινε το 423 μχ στην περιοχή της Λυγκιστηδαςμια σημαντική μάχη , στην οποία συμμετείχε ο Στρατηγός Βρασίδας για την οποία γίνεται αναφορά στο ΒΙΝΤΕΟ .
Βρομερός
Βασίλευσε περί το 475π.Χ.
Βακχιάδης Αρραβαίος ο Α΄
Ο Βακχιάδης Αρραβαίος ο Α΄ αναφερόμενος από τον Θουκυδίδη ( Δ΄83 Αρραβαίου του Βρομερού Λυγκηστή Μακεδόνων βασιλέα ) βασίλευσε περί το 445π.Χ.
Ουσιαστικά όμως, ιδρυτής του βασιλικού οίκου των Λυγκηστών θεωρείται ο Αρραβαίος Α΄ (μέσα του 5ου αιώνα π.Χ.).
Ο Αρραβαίος Α΄ επωφελήθηκε από τις δυναστικές διαμάχες που είχαν ξεσπάσει στην Μακεδονία μετά την δολοφονία του Αλεξάνδρου Α΄, για να εδραιώσει την θέση του.
ΠΕΛΛΟΠΟΝΗΣΙΑΚΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ-ΒΡΑΣΙΔΑΣ- ΑΡΡΑΒΑΙΟΣ Α’ 424 πχ
Ήττα αιτία αλλαγής στρατοπέδου Μακεδόνων
Το 424 π.Χ.Περδίκκας Β΄ της Μακεδονίας βοήθησε τον Σπαρτιάτη στρατηγό Βρασίδα να καταλάβει την Αμφίπολη. Αυτό ήταν βαρύ πλήγμα για τους Αθηναίους.
Οι Σπαρτιάτες για να ανταμείψουν τους Μακεδόνες,βοήθησαν τον Περδίκκα να διασφαλίσει τα σύνορά του, ηγούμενοι μίας επίθεσης κατά του βασιλιά Αρραβαίου των Λυγκηστών, με την υπόσχεση βοήθειας και από τους Ιλλυριούς. Οι Ιλλυριοί όμως άλλαξαν στρατόπεδο και επιτέθηκαν στον Περδίκκα και τους Σπαρτιάτες. Οι ελλιπώς εκπαιδευμένοι Μακεδόνες τράπηκαν σε φυγή και κατ’ ανάγκη οι Σπαρτιάτες υποχώρησαν, μάλιστα από την αγανάκτησή τους επιτέθηκαν στις αποσκευές των Μακεδόνων. Το τελευταίο περιστατικό ψύχρανε τις σχέσεις Μακεδόνων και Πελοποννησίων και έκαναν τον Περδίκκα να προσεγγίσει ξανά την Αθήνα.
Αρραβαίος Β΄
Αρραβαίο Βασιλέα αναφέρει ο Αριστοτέλης ( Πολιτικά 1311b) ,ο οποίος θα πρέπει να ήταν εγγονός του Βακχιάδη Αρραβαίου Α΄ .Τον επιτρόπευε ο Σίρρας Λυγκηστής πατέρας της Ευρυδίκης ( μάλλον θείος του) αφού οι Βακχιάδες συνήθιζαν την ενδογαμία. Ο μέν Αρραβαίος ή Αραβαίος ( Β΄) παντρεύτηκε την κόρη του Αρχελάου (413-399μ.Χ.) και ανέλαβε την εξουσία το 385 π.Χ.
Αργαίος Β΄ 392/1
Μετά τον θάνατο του Αρχελάου της Μακεδονιας θα προκληθεί χάος.
Ο Αργαίος Β΄ 392/1 θα ανέλθει στον μακεδονικό θρόνο με την βοήθεια των Ιλλυριών και των Λυγκηστών, απομακρύνοντας τον νόμιμο βασιλέα Αμύντα Γ΄.
Ο Αμύντας Γ΄ θα υποχρεωθεί να συνδιαλαγεί με τους Λυγκηστές και θα πάρει ως σύζυγο την εγγονή του Αρραβαίου Α΄ και κόρη του Σίρρα, την δυναμική Ευριδίκη, την μητέρα του Φιλίππου Β΄. Έτσι θα ανακτήσει τον θρόνο (το 391 π.Χ.) και θα λήξει η μακρόχρονη εχθρότητα στις σχέσεις μεταξύ Λυγκηστών και Αργεαδών.
Όταν αργότερα θα ανέβει στον θρόνο ο Φίλιππος Β΄, ο γιος της Ευρυδίκης, θα συντρίψει την δύναμη των Ιλλυριών και θα προσαρτήσει οριστικά την Λυγκηστίδα στο μακεδονικό κράτος.
Αερόπος ο Λυγκηστής
Αερόπος ο Λυγκηστής. Βασίλευσε το 355 π.Χ. την ίδια χρονική περίοδο που ο Φίλιππος ο Β΄στέφθηκε βασιλιάς της αρχ. Μακεδονίας. Ο Αερόπος έχασε την εξουσία όταν η Λυγκηστίδα ενσωματώθηκε στο μεγάλο βασίλειο της αρχ.Μακεδονίας.
Ευρυδίκη η Λυγκηστίς πριγκήπισσα θυγάτηρ Σιρρα Λυγκηστού
Γέννηση 407 π.Χ. Σύζυγος Αμύντας Γ΄ της Μακεδονίας
Τέκνα Αλέξανδρος Β’ της Μακεδονίας,
Φίλιππος Β΄ της Μακεδονίας,
Περδίκκας Γ’ της Μακεδονίας και
Ευρινόη Γονείς Sirras
Η Ευρυδίκη σε επιγραφές που χρονολογούνται το 350-340 π.Χ. αναφέρεται ως κόρη του Σίρρα Λυγκηστού ( Ανδρόνικος Βεργίνα αρχαιολογικές ανασκαφές 1992) .
Η Ευρυδίκη παντρεύτηκε τον Αμύντα γύρω στο 393 ή 391 π.Χ.
Η Ευρυδίκη κατείχε εξέχουσα και άκρως τιμητική θέση ως βασίλισσα μητέρα τριών βασιλέων και μάλιστα ένα μέρος στην αγορά των Αιγών ήταν καθορισμένη για τις αφιερώσεις της προς τους αρχαίους θεούς.
Ο βασιλικός τάφος της Ευρυδίκης ήρθε στο φώς χάριν στις ανασκαφικές έρευνες του αρχαιολόγου Μανώλη Ανδρόνικου.
Αλέξανδρος Β’ της Μακεδονίας
Αλέξανδρος Β΄ ήταν Βασιλιάς της Μακεδονίας, γιος του Αμύντα Γ και της Ευρυδικης.
Ανήλθε στο θρόνο μετά το θάνατο του πατέρα του το 369 π.Χ..
Περδίκκας Γ’ της Μακεδονίας
Ο Περδίκκας ο Γ’ ήταν βασιλιάς της Μακεδονίας από το 365 έως το 359 π.Χ. και διαδέχτηκε τον αδελφό του Αλέξανδρο Β’.
Φίλιππος ο Β΄
352 π.Χ. ο Φίλιππος ο Β΄ανοικοδομεί την Ηράκλεια Λυγκηστίδα στα ΒΔ όρια του μακεδονικού βασιλείου προς αποτροπή εισβολής γειτονικών εισβολέων αποδίδοντας στην οχυρωματική πόλη το όνομα του γενάρχου των Ηρακλειδών Μακεδόνων .
ο Αρραβαίος Α΄ και ο Ηρομένης
Ο Αρραβαίος Α΄ και ο Ηρομένης συμμετέχουν στην συνομωσία δολοφονίας του Φιλίππου Β΄.
Αλέξανδρος ο Λυγκηστής υιός του Αερόπου
Αλέξανδρος ο Λυγκηστής υιός του Αερόπου . Μνημονεύεται από τον Διόδωρο Σικελιώτη, γιός του Αερόπου, αδερφός Αρραβαίου και Ηρομένη.
Ο Λεοννάτος ή Λεόναττος ο Λυγκηστής
Ο Λεοννάτος ή Λεόναττος ο Λυγκηστής συγγενής της Ευρυδίκης και πιστότατος φίλος του Μεγάλου Αλεξάνδρου της επιτελικής ομάδας των εταίρων τον ακολούθησε μέχρι τα βάθη της Ασίας .
Ο Λεονάττος ο Λυγκηστής ήταν αυτός που τόλμησε να πάρει το δόρυ απ το χέρι του Αλεξάνδρου, όταν ο δεύτερος μετανιωμένος πικρά για τον φόνο του Κλείτου αποπειράθηκε να αυτοκτονήσει . Ο Λεοννάτος ο Λυγκηστής ήταν αυτός που τραυματίσθηκε σοβαρά, προκειμένου να σώσει τον Μέγα Αλέξανδρο από βέβαιο θάνατο στην μάχη με τον Πόρο στον Υδάσπη ποταμό.
Μετά τον θάνατο του Μεγάλου Αλεξάνδου ο Λεόναττος ο Λυγκηστής ανέλαβε την διοίκηση της Φρυγίας και του Ελλησπόντου.
Ο Αμύντας (4ος αιώνας π.Χ.),
Γέννηση 4ος αιώνας π.Χ. -θάνατος 333 π.Χ.
Ο Αμύντας (4ος αιώνας π.Χ.), γιος του Αρραβαίου, ήταν ίππαρχος στο εκστρατευτικό σώμα του Αλεξάνδρου του Μέγα. Τέθηκε επικεφαλής των προδρόμων ιππέων, όταν η στρατιά πλησίαζε την Πρίαπο και το Γρανικό. Στη μάχη του Γρανικού (334 π.Χ.) διοικούσε τους σαρισσοφόρους, τους Παίονες και την ίλη του Σωκράτη, περνώντας πρώτος τον ποταμό επικεφαλής των προδρόμων ιππέων συμμετέχοντας στο πλευρό του Αλεξάνδρου Γ΄σε όλες τις μάχες στην Ασία , στέφθηκε βασιλιάς της Βακτιριανής.
Νεοπτόλεμος
Γιος του ΑΡΡΑΒΑΙΟΥ ΤΟΥ Γ’, πιθανόν μετά τον θάνατο του πατέρα του να πήγε στην Περσία και να πολέμησε με το μέρος των Περσών.