Πεθαίνοντας στη Φλώρινα: Αντίσταση στον γκρόμπαρ

Γράφει ο Χρήστος Γραμπόβας

Διάβασα το καλό άρθρο του Αριστείδη Μήτκα με τίτλο «Πεθαίνοντας στη Φλώρινα»[1], όπου εφιστά την προσοχή στο θέμα της ατμοσφαιρικής ρύπανσης στη Φλώρινα. Είναι, πράγματι, ένα από τα σημαντικότερα προβλήματα της περιοχής, παρότι τα αιωρούμενα σωματίδια είναι στις περισσότερες περιπτώσεις αόρατα. Εντούτοις, υπάρχει η έντονη αίσθηση πως είναι πολύ ορατά στα αυξημένα ποσοστά σχετικών καρκίνων και πνευμονολογικών παθήσεων. Η επιβαρυμένη ατμόσφαιρα της περιοχής δεν είναι απλά θέμα αίσθησης, αλλά επιβεβαιώνεται από τις ωριαίες καταγραφές του Σταθμού Μέτρησης της Ατμοσφαιρικής Ρύπανσης (υπό την εποπτεία της ΔΕΗ) και παρουσιάζεται ως δείκτης στην ιστοσελίδα του Κέντρου Περιβάλλοντος της Περιφέρειας Δυτικής Μακεδονίας [2]. Η επιστημονική μελέτη αυτών των καταγραφών από το Δημήτρη Ρεπάτση (2013)[3] καταδεικνύει τη σοβαρότητα του προβλήματος ρύπανσης, βασικότερηαιτία του οποίου φαίνεται πως είναι η εκπομπή αιωρούμενων σωματιδίων από τους διάφορους τρόπους θέρμανσης της πόλης. Πολύ σωστά, ο Αριστείδης Μήτκας επικεντρώνει στην άμεση και τεράστια ανάγκη της υλοποίησης του έργου της τηλεθέρμανσης που θα μείωνε κατά πολύ τους ρύπους.Η δεύτερη σε ένταση ρυπογόνος δραστηριότητα είναι αυτή των ατμοηλεκτρικών σταθμών λιγνίτη και των ορυχείων.

Σε αυτό το σημείο θα ήθελα να κάνω δύο επισημάνσεις σε σχέση με το άρθρο του Αριστείδη Μήτκα. Είναι γεγονός πως το εργοστάσιο στην ΠΓΔΜ ρυπαίνει πολύ περισσότερο την ατμόσφαιρα από τον ΑΗΣ Μελίτης, λόγω της παλιάς τεχνολογίας βάση της οποίας έχει κατασκευαστεί και λειτουργεί. Ωστόσο, ακόμα και τα τελευταίας τεχνολογίας εργοστάσια παραγωγής ενέργειας με λιγνίτη, ακόμα και όταν λειτουργούν τα φίλτρα (για αυτό υπάρχει έντονη παραφιλολογία), μολύνουν σε πολύ σημαντικό βαθμό το περιβάλλον. Για παράδειγμα, η υπό-κατασκευή νέα υπερσύγχρονη μονάδα Πτολεμαΐδα 5 αναμένεται να εκπέμπει 4,6 εκατομμύρια τόνους διοξειδίου του άνθρακα (CO2), 2.100 τόνουςδιοξειδίου του θείου (SO2), 2.800 τόνουςνιτρικών οξειδίων (NΟx) και 140 τόνους σωματιδίων (PM10 και PM2.5) το χρόνο.[4] Μάλιστα, η Πτολεμαΐδα 5 θα έχει την ίδια παραγόμενη ισχύ (και άρα παρόμοιες εκπομπές) με την αθροιστική ισχύ των Μελίτη 1 και Μελίτη 2. Έτσι, είναι φανερό πως η κατασκευή του Μελίτη 2 θα επιβαρύνει ακόμα περισσότερο την ατμόσφαιρα της περιοχής με ακόμα βαρύτερες επιπτώσεις στην υγεία των κατοίκων. Πρέπει να υπάρξει αντίδραση σε αυτό, έστω και «στο και πέντε».

Η δεύτερη επισήμανση έχει σχέση με το εργοστάσιο στην άλλη πλευρά των συνόρων. Σίγουρα πρέπει να παρθούν πρωτοβουλίες. Ωστόσο, σε ανάλογες περιπτώσεις διασυνοριακών περιβαλλοντολογικών προβλημάτων η λύση δεν προέρχεται ποτέ από τηνεπιβολή μέτρων προς εξαναγκασμό. Κυρίως, επειδή το πρόβλημα είναι κοινό, καθώς, πράγματι, η ατμοσφαιρική ρύπανση δε σταματά από τη μία πλευρά των συνόρων και είναι δεδομένο πως ούτε οι γείτονές μαςενθουσιάζονται όταν τα παιδιά τους εισπνέουν ρύπους και αντιμετωπίζουν σοβαρές σχετικές ασθένειες. Έτσι, μόνο μέσω της συνεργασίας μπορούν να βρεθούν οι κατάλληλες λύσεις, όπως έχει γίνει σε πολλές ανάλογες περιπτώσεις διεθνώς (ακόμα και σε  πρώην εμπόλεμες ζώνες όπως ανάμεσα στο Σλαβόνσκι Μπροντ της Κροατίας και το Σερβοβοσνιακό Μποσάνσκι Μπροντ [5] ή σε δύσκολα σύνορα όπως μεταξύ Νογκάλες του Μεξικού και Νογκάλες των ΗΠΑ [6]). Ειδικά στη δική μας περίπτωση, υπάρχουν κονδύλια της Ευρωπαϊκής Ένωσης που προωθούν την τοπική διασυνοριακή συνεργασία με τρίτες χώρες, ιδιαίτερα, σε περιβαλλοντολογικά θέματα.[7] Οι τοπικές αρχές, Δήμος και Περιφέρεια, πρέπει άμεσα να δραστηριοποιηθούν προς αυτήν την κατεύθυνση.

Συμπερασματικά, η γοργή ολοκλήρωση του έργου της τηλεθέρμανσης, η αντίδρασή μας στη Μελίτη 2, και οι άμεσες πρωτοβουλίες των τοπικών αρχών για συνεργασία με τους γείτονες, είναι απαραίτητες δράσεις αντίστασης στον γκρόμπαρ που μας περιτριγυρίζει μαζί με τα αιωρούμενα σωματίδια.

[1] http://neaflorina.gr/2017/03/pethenontas-stin-florina/

[2] http://www.kepekozani.gr/

[3] Ρεπάτσης, Δ. (2013), «Σωματιδιακή Ρύπανση στην περιοχή της Φλώρινας», Πτυχιακή Εργασία, Εργαστήριο Φυσικής της Ατμόσφαιρας, Τμήμα Φυσικής, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης.

[4] http://www.wwf.gr/campaigns/ptolemaida5

[5] https://ejatlas.org/conflict/cross-border-air-pollution-in-slavonski-brod-croatia-and-bosnia

[6] http://geo-mexico.com/?p=4205

[7] Υπάρχουν δράσεις διασυνοριακής συνεργασίας σε τοπικό επίπεδο (όχι απαραίτητα μεγάλες Διακρατικές Συμφωνίες όπως με το Πάρκο Πρεσπών). Για παράδειγμα, μεταξύ άλλων, τα προγράμματα Διασυνοριακής Συνεργασίας: https://ec.europa.eu/neighbourhood-enlargement/neighbourhood/cross-border-cooperation_en