Άρθρο του Ριζοσπάστη για την μεγάλη κατολίσθηση που σημειώθηκε στο ορυχείο Αμυνταίου
Η μεγάλη κατολίσθηση που σημειώθηκε στο Ορυχείο Αμυνταίου, της ΔΕΗ ΑΕ, στη Φλώρινα, στις 10 Ιούνη, ήρθε να επιβεβαιώσει ότι όταν η παραγωγή γίνεται με βάση το κέρδος, θυσιάζονται τα δικαιώματα των εργαζομένων και του λαού, μπαίνει σε κίνδυνο η ζωή εργαζομένων και κατοίκων και καταστρέφεται ο εξοπλισμός που με ιδρώτα και αίμα πλήρωσε ο ελληνικός λαός.
Ο ολοένα και αυξανόμενος ανταγωνισμός μεταξύ των ενεργειακών ομίλων, η λειτουργία της ΔΕΗ ΑΕ με ιδιωτικοοικονομικά κριτήρια και η προώθηση της παραπέρα ιδιωτικοποίησής της οδηγούν σε υποχώρηση των μέτρων ασφαλείας, σε μείωση των δαπανών για τις μετεγκαταστάσεις και τις απαλλοτριώσεις των οικισμών που καταστρέφονται ή απειλούνται με καταστροφή, σε επιλογή του ενεργειακού μείγματος με βάση το κέρδος, σε δραστικές αυξήσεις των τιμολογίων και επιβαρύνσεις των λαϊκών καταναλωτών, σε επιδείνωση των εργασιακών σχέσεων.
Η κατάσταση θα επιδεινωθεί ακόμα περισσότερο με το νέο βήμα στην ιδιωτικοποίηση (πώληση 40% της ΔΕΗ ΑΕ), αφού το κυνήγι του κέρδους λόγω της όξυνσης του ανταγωνισμού θα γίνει πιο έντονο, η προσπάθεια μείωσης του κόστους θα φέρει πολλαπλάσιες αρνητικές συνέπειες.
Προδιαγεγραμμένο έγκλημα
Η μεγάλη κατολίσθηση εδαφικών μαζών (περίπου 80 εκατ. κυβικά) προκάλεσε ζημιές σε σπίτια (από τους έως τώρα ελέγχους, τουλάχιστον 30 σπίτια έχουν κριθεί εντελώς ακατάλληλα) και υποδομές (δρόμοι, παιδικές χαρές, δίκτυο ύδρευσης και αποχέτευσης), στο δίκτυο ηλεκτροδότησης αλλά και στις καλλιέργειες, στη μελισσοκομία. Επίσης, καταστράφηκαν 4 μεγάλοι εκσκαφείς που λειτουργούσαν στο ορυχείο, αξίας δεκάδων εκατομμυρίων ευρώ, και άλλα έργα υποδομής εντός του ορυχείου, όπως ταινιόδρομοι μεταφοράς υλικού. Το αν θα καταστεί δυνατόν κάποιοι από τους κατοίκους να ξαναμπούν στα σπίτια τους, μέχρι και την τελική μετεγκατάσταση, θα κριθεί μετά την ολοκλήρωση των ελέγχων σε όλα τα σπίτια του οικισμού. Προς το παρόν ο οικισμός εκκενώθηκε και οι κάτοικοι μεταφέρθηκαν σε ξενοδοχεία της ευρύτερης περιοχής, με ευθύνη του δήμου και της ΔΕΗ.
Το πρόβλημα ήταν γνωστό εδώ και μήνες στη διεύθυνση του Λιγνιτικού Κέντρου Δυτικής Μακεδονίας (ΛΚΔΜ) και είχαν σταματήσει οι εργασίες από τις 3/6/2017. Η ΔΕΗ ΑΕ σε επίσημη ανακοίνωσή της εμφανίζεται δήθεν να αιφνιδιάζεται, αναφέροντας ότι η κατολίσθηση «ήταν πολύ μεγαλύτερης έκτασης, χωρίς να έχει δοθεί καμία ένδειξη προς τούτο».
Σύμφωνα με τα στοιχεία, στις 3/3/2017 έγινε αυτοψία από υπαλλήλους της Αναπτυξιακής Κοζάνης (ΑΝΚΟ) από κοινού με υπαλλήλους της Περιφέρειας και υπάλληλο του Τομέα Αποκατάστασης Σεισμοπλήκτων (ΤΑΣ), μετά από τις έντονες ανησυχίες που εξέφρασαν οι κάτοικοι του οικισμού, οι οποίοι περιέγραφαν ότι τη νύχτα της 26ης προς 27 Φλεβάρη άκουσαν ισχυρό θόρυβο σε όλη την έκταση του οικισμού, που θεώρησαν ότι συνδέεται με πιθανή εκδήλωση γεωλογικών φαινομένων αστάθειας. Ο έλεγχος κατέγραψε εφελκυστικές τοξοειδείς ρωγματώσεις 40 εκατοστών και διέγνωσε ότι πρόκειται για πρόδρομες ενδείξεις μιας ενδεχόμενης μεγαλύτερης κατολίσθησης.
Ο δεύτερος έλεγχος έγινε στις 7/6/2017 και έδειξε ραγδαία επιδείνωση του φαινομένου, με τις ρωγματώσεις να έχουν φτάσει τα 145 εκατοστά. Οι επιστήμονες προειδοποίησαν για επικίνδυνη και άμεση επιδείνωση του φαινομένου και συνέστησαν μέτρα για την προστασία των κατοίκων.
Το περίγραμμα των εφελκυστικών ρωγματώσεων συμπίπτει, σχεδόν απόλυτα, με το εύρος του κατολισθητικού φαινομένου.
Σύμφωνα με τους επιστήμονες, στους παράγοντες που συνετέλεσαν στην επιδείνωση του φαινομένου περιλαμβάνονται οι εκσκαφές από τη ΔΕΗ ΑΕ, οι παλαιότερες αποθέσεις της ΔΕΗ, οι έντονες και συνεχείς βροχοπτώσεις, αλλά και η ποιότητα του εδάφους.
Επιπλέον, σε όλα αυτά συνέβαλε και η αποστράγγιση του υπόγειου υδροφορέα, προκειμένου να διευκολυνθούν οι εργασίες αποκάλυψης και εκμετάλλευσης του λιγνίτη, που είχε ως αποτέλεσμα τη δημιουργία μικρών καθιζήσεων στην περίμετρο του ορυχείου καθώς και ρωγμές σε υποδομές και σπίτια, όπως στα χωριά Φανός και Βαλτόνερα.
Ο κύριος δηλαδή παράγοντας είναι η ληστρική εκμετάλλευση του ορυχείου για την παραγωγή λιγνίτη.
Την ίδια ώρα, η ΔΕΗ ΑΕ επιχειρεί να διώξει τις ευθύνες από πάνω της και να αποδώσει τα αίτια σε ένα δεύτερο ρήγμα που ενεργοποιήθηκε στην περιοχή, δίχως να έχει εντοπιστεί. Στο πλευρό της βρίσκεται και ο εργοδοτικός συνδικαλισμός, που δείχνει ως υπεύθυνο τις αρχαιολογικές εργασίες.
Με 6 χρόνια καθυστέρηση…
Οι ρωγματώσεις και οι επιπτώσεις τους στον οικισμό Αναργύρων ήταν γνωστές εδώ και πολλά χρόνια, γι’ αυτό και οι κάτοικοι διεκδικούσαν να προχωρήσει η μετεγκατάσταση. Τελικά το 2011 αποφασίστηκε η μετεγκατάσταση του οικισμού. Ο νόμος Ν.3927/2011, άρθρο 28, προέβλεπε ότι σε μία 10ετία θα πρέπει να έχουν ολοκληρωθεί οι διαδικασίες μετεγκατάστασης με δαπάνη κατά 50% της ΔΕΗ ΑΕ και κατά 50% του κρατικού προϋπολογισμού. Στη δαπάνη που βαρύνει τον κρατικό προϋπολογισμό μπορεί να συμμετέχει και το καταβαλλόμενο από τη ΔΕΗ ΑΕ «Τέλος Ανάπτυξης Βιομηχανικών Περιοχών Παραγωγής Ρεύματος» (τοπικός πόρος).
Τα επόμενα χρόνια ετοιμάστηκε, από αρμόδια επιτροπή που απαρτιζόταν από τοπικά στελέχη της ΔΕΗ ΑΕ και τοπικούς φορείς, το σχέδιο του Προεδρικού Διατάγματος, εγκρίθηκε από τη νομική υπηρεσία της ΔΕΗ ΑΕ και έχει κατατεθεί στο αρμόδιο υπουργείο (ΥΠΕΝ) από το φθινόπωρο του 2013. Εκτοτε δεν έχουν προχωρήσει τα συναρμόδια υπουργεία στον έλεγχο του σχεδίου του Προεδρικού Διατάγματος ώστε να συνυπογραφεί από τους αρμόδιους υπουργούς και να προωθηθεί στο Συμβούλιο της Επικρατείας.
Στο μεταξύ, μέχρι και σήμερα, το κόστος των ενεργειών και των μελετών που ακόμη είναι σε εξέλιξη, καλύπτεται από το λεγόμενο «τοπικό πόρο».
Μετά την κατολίσθηση και έπειτα από καθυστερήσεις 6 ετών, ο υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Γ. Σταθάκης, ανακοίνωσε ότι τις επόμενες μέρες θα υπάρξει νομοθετική πρωτοβουλία της κυβέρνησης για την τροποποίηση του νομοθετικού πλαισίου που διέπει τις απαλλοτριώσεις και τις μετεγκαταστάσεις οικισμών, ώστε να προχωρήσουν άμεσα η αναγκαστική απαλλοτρίωση των Αγίων Αναργύρων και στη συνέχεια η μετεγκατάσταση του οικισμού, που έχει αποφασιστεί να γίνει στη θέση Κουρί Πτολεμαΐδας.
Οι κάτοικοι ακούν με επιφύλαξη τις κυβερνητικές ανακοινώσεις και απαιτούν εδώ και τώρα να τρέξουν οι διαδικασίες. Η εμπειρία των προηγούμενων χρόνων έχει αποδείξει ότι, με ευθύνη των κυβερνήσεων και της ΔΕΗ ΑΕ, ακολουθείται πρακτική πολύχρονων καθυστερήσεων στις μετεγκαταστάσεις, προκειμένου να διαλύονται τελικά οι οικισμοί και αστικό κράτος και ΔΕΗ να γλιτώνουν τα έξοδα δημιουργίας των νέων οικισμών, αφού στο μεταξύ οι κάτοικοι αναγκάζονται να εγκαταλείψουν σπίτια και χωράφια.
Ανησυχία για τους εργαζόμενους
Ανησυχία υπάρχει και για το μέλλον των περίπου 800 εργαζομένων (μόνιμων, συμβασιούχων και εργολαβικών) που εργάζονταν στο ορυχείο, καθώς η επαναλειτουργία του θεωρείται αβέβαιη. Η ΔΕΗ ΑΕ μιλάει για απορρόφηση των εργαζομένων σε άλλες εργασίες της επιχείρησης, όμως οι εργαζόμενοι κρατούν «μικρό καλάθι». Σε απόγνωση βρίσκονται και περίπου 450 – 500 εργαζόμενοι που απασχολούνταν στις αρχαιολογικές εργασίες, έστω για ένα 5μηνο το χρόνο.
Στο ορυχείο υπήρχαν επαρκείς ποσότητες λιγνίτη (30 εκατ. τόνοι) για να συνεχίσουν να λειτουργούν οι δύο μονάδες του ΑΗΣ Αμυνταίου (συνολικής ισχύος 600 μεγαβάτ), μέσω των οποίων τουλάχιστον για τα επόμενα δύο χρόνια, το χειμώνα, θα εξασφαλιζόταν η τηλεθέρμανση της πόλης του Αμυνταίου και των γύρω χωριών. Οι δύο μονάδες το τελευταίο διάστημα βρίσκονταν σε συντήρηση και επρόκειτο να επαναλειτουργήσουν τον Οκτώβρη, ενώ περιλαμβάνονται στις μονάδες που θα έπρεπε να σταματήσουν να λειτουργούν το 2019.
Συνολικά, τα τελευταία χρόνια, μόνιμοι και εργολαβικοί εργαζόμενοι έχουν δεχτεί άγρια επίθεση στους μισθούς και τα δικαιώματά τους. Οι μισθοί τους έχουν μειωθεί κατά 50%, ενώ την ίδια ώρα η εντατικοποίηση αυξάνεται. Στις εργολαβίες της ΔΕΗ το «δουλεμπόριο» διατηρείται, με τους εργολάβους να κλέβουν τις προσαυξήσεις από υπερωρίες και Σαββατοκύριακα, ενώ οι εργαζόμενοι παραμένουν για μήνες απλήρωτοι και δεν λαμβάνονται τα απαραίτητα μέτρα προστασίας.
Με τη συρρίκνωση των δραστηριοτήτων της ΔΕΗ ΑΕ τα τελευταία χρόνια, εκατοντάδες εργαζόμενοι από τις εργολαβίες, κυρίως από τις χωματουργικές εργασίες, έχασαν τη δουλειά τους.
Κάλεσμα στο λαό της περιοχής για οργάνωση του αγώνα
Η Επιτροπή Περιοχής Δυτικής Μακεδονίας του ΚΚΕ καλεί τους εργαζόμενους, τους αγρότες, συνολικά το λαό της περιοχής, έχοντας την πείρα από τη μέχρι τώρα δράση της ΔΕΗ ΑΕ και τη στάση των κυβερνήσεων αλλά και της Τοπικής Διοίκησης, να οργανώσουν την πάλη τους και να διεκδικήσουν:
— Την άμεση μετεγκατάστασή τους σε σύντομο χρονικό διάστημα, σε σύγχρονο οικισμό που να καλύπτει τις ανάγκες της λαϊκής οικογένειας. Την ολοκλήρωση το συντομότερο των αναγκαίων μελετών και της χρηματοδότησης για τη δημιουργία όλων των απαραίτητων υποδομών του νέου οικισμού.
— Να επωμιστεί άμεσα η ΔΕΗ ΑΕ το κόστος των ενεργειών, της εκπόνησης μελετών, της ενεργοποίησης γενικότερα της διαδικασίας αναγκαστικής απαλλοτρίωσης.
— Να μη χάσει κανένας εργαζόμενος στο ορυχείο τη δουλειά του. Αμεσα οι αρμόδιες υπηρεσίες να μεριμνήσουν για την ασφαλή επαναλειτουργία του ορυχείου.
Τους καλεί να παλέψουν ενάντια στην «απελευθέρωση» – ιδιωτικοποίηση της Ενέργειας. Να παλέψουν για να ανοίξει ο μοναδικός δρόμος ανάπτυξης που μπορεί ουσιαστικά να διασφαλίσει την ικανοποίηση των λαϊκών αναγκών. Ο δρόμος της εργατικής – λαϊκής εξουσίας και οικονομίας, στο πλαίσιο της οποίας θα λειτουργεί ενιαίος, αποκλειστικά κρατικός φορέας Ενέργειας, που θα μπορεί να επεξεργάζεται την ενεργειακή πολιτική με άξονες: Την αξιοποίηση όλων των εγχώριων πηγών Ενέργειας (λιγνίτη, υδροηλεκτρική, αιολική, ηλιακή, πετρέλαιο και φυσικό αέριο κ.λπ.), τη συστηματική έρευνα και εξεύρεση νέων πηγών (πιθανά κοιτάσματα σε Ιόνιο – Αιγαίο κ.λπ.) και αξιοποίηση των τεχνολογιών, με στόχο την εξοικονόμηση Ενέργειας και την προστασία του περιβάλλοντος, την επιδίωξη διακρατικής αμοιβαία επωφελούς συνεργασίας.
