«Αδήριτος αναγκαιότης»: έκθεση ζωγραφικής του Χρόνη Καραχάλιου στον «Αριστοτέλη»

Την πρώτη ατομική έκθεση ζωγραφικής του Χρόνη Καραχάλιου με τίτλο «Αδήριτος αναγκαιότης» φιλοξενεί η «Πινακοθήκη Φλωρινιτωτών Ζωγράφων Αριστοτέλη» στην αίθουσα εκθέσεων «Στεφάνου και Βασιλικής Γώγου» του Φ.Σ.Φ. «Ο Αριστοτέλης» από τις 1 έως και 14 Νοεμβρίου 2017.

Τα εγκαίνια της έκθεσης θα πραγματοποιηθούν την Τετάρτη 1 Νοεμβρίου στις 8.00 μ.μ.

Επιμελητής της έκθεσης είναι ο Θωμάς Ζωγράφος, εικαστικός, Ε.Ε.Π. Ζωγραφικής στο Τμήμα Εικαστικών και Εφαρμοσμένων Τεχνών του Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας.

Ημέρες και ώρες λειτουργίας: Δευτέρα – Παρασκευή: 18.00 – 21.00

www.fsfa.gr/pfz

Για το έργο «Αδήριτος αναγκαιότης» του Χρόνη Καραχάλιου ο επιμελητής της έκθεσης σημειώνει:

«…Όλα αυτά αφού τα ερευνήσωμεν καλώς, να προσθέτωμεν επιστημονικώς έκαστον στοιχείον αναλόγως της ομοιότητος, είτε έν μόνον στοιχείον εις έν ον, είτε και αναμιγνύοντες πολλά στοιχεία εις έν ον. Καθώς και οι ζωγράφοι θέλοντες να κατασκευάσουν εικόνα, κάποτε θέτουν μόνον το κόκκινον, και κάποτε άλλο οποιονδήποτε χρώμα, πολλάκις όμως αναμιγνύουν πολλά χρώματα, καθώς παραδείγματος χάριν όταν κατασκευάζουν προσωπογραφίαν ή άλλο τίποτε παρόμοιον, αναλόγως, νομίζω, της ανάγκης την οποίαν έχει η εικών από έκαστον χρώμα. Ομοίως λοιπόν και ημείς θα επιθέσωμεν τα στοιχεία εις τα πράγματα, είτε έν εις έν, ό,τι νομίσωμεν ότι χρειάζεται, είτε πολλά ομού και θα κατασκευάσωμεν αυτά τα οποία λέγονται συλλαβαί, και πάλιν θα ενώσωμεν τας συλλαβάς, από τας οποίας σχηματίζονται και τα ονόματα και τα ρήματα. Και πάλιν από τα ονόματα και τα ρήματα θα αποτελέσωμεν πλέον κάτι τι μ έ γ α και ω ρ α ίο ν και α κ έ ρ α ι ο ν, καθώς εκεί διά της ζ ω γ ρ α φ ι κ ή ς το ζ ω ν τ α ν ό ν, ο μ ο ί ω ς εδώ τον λ ό γ ον διά της ονομαστικής, ή ρητορικής, ή οποιαδήποτε είναι αυτή η τέχνη… »

Πλάτωνος Κρατύλος ή περί ορθότητος ονομάτων.

Ο «γραφικός» μας χαρακτήρας, η γραφή μας, παραμένει πάντα αναγνωρίσιμη είτε χαράσσοντας τις λέξεις πάνω σε ένα χαρτί για να γεννηθεί ο ποιητικός λόγος, είτε, χαράσσοντας γραμμές, σχήματα, χρώματα πάνω στην επιφάνεια που γεννούν μορφές. Ο Χρόνης Καραχάλιος ως ποιητής και ζωγράφος χαράσσει γραφές, στον αντιληπτό «Χώρο», καθώς γνωρίζει ότι τα αποτελέσματα της γραφής μας είναι -μόνον εξ’ αιτίας του «χώρου»- ομοειδή και θεωρούνται ανά «λογα», καθώς οι διαφορές των μέσων που μετέχουμε κάθε φορά για την πραγμάτωσή της, αγνοούνται σε αυτό το επίπεδο, για να ταυτιστούν άμεσα εκεί που ο «Χώρος» ουσιώνεται, δηλαδή, στον Λ ό γ ο. Σαν να επρόκειτο για μια μουσική μελωδία στην οποία, οι διαφορές κλίμακας αγνοούνται, καθώς η νόηση και οι αισθήσεις μας αναγνωρίζουν πάντα αυτή την ίδια μελωδία, ακόμα και αν είναι ερμηνευμένη σε διαφορετικά ύψη.

Στον Πλατωνικό διάλογο, Κρατύλος, ο Σωκράτης δεν διαφοροποιεί τον πλαστουργό-ποιητή των ονομάτων, από το ζωγράφο, καθώς σκέφτεται τις ενέργειες του καθενός όμοιες και ανά- «λ ογ ε ς» και εντοπίζει τις βαθύτερές τους συγγένειες σε σχέση με το αποβλεπόμενο, που είναι ο Λ ό γ ο ς. Η διττή αλλά παράλληλα ενωτική αυτή υπόσταση του έργου, του δημιουργού Χρόνη Καραχάλιου, όταν χαράσσεται στον ουσιωμένο «Χώρο», το στίγμα της, προτάσσει και ταυτόχρονα προεκτείνει το μυστήριο ως μια μορφή «παιχνιδιού», κάτι σαν το «Εφηύρα των φωνηέντων το χρωματολόγιο!», του Ρεμπώ, που γονιμοποιείται, μεταμορφωμένο σε Λόγο, εικαστικό και ταυτόχρονα ποιητικό, (αν και ουσιαστικά ο διαχωρισμός τους είναι ψευδής, καθότι και τα δύο παρευρίσκονται ενωτικά εντός του Κόσμου).

Το μυστήριο της ύπαρξης του ύφους -που εκδηλώνεται πάντα στα μη «ορατά» στοιχεία του έργου- φανερώνει πως ο δημιουργός Χρόνης Καραχάλιος, εργαζόμενος στο ανθρώπινο μέτρο και τον κόσμο των αντιληπτών πραγμάτων, εντυπώνει – χαράσσει σε αυτά το στίγμα του, και αυτό το ύφος, αποτελεί την εκφραστική δύναμη του έργου του, που αναλαμβάνει να ερμηνεύσει το αποβλεπόμενο, παραμένοντας πάντα σταθερά μέσα στην αυστηρότητα των εννοιών που προηγούμενα εντοπίσαμε για να φανερώσει τον κόσμο του. Η διαφαινόμενη αμηχανία μας απέναντι σε μια τέτοια θέαση του Κόσμου καθίσταται γόνιμη εκ των πραγμάτων. «Γόνιμη αμηχανία», είναι και ο πολύ εύστοχος τίτλος της πρώτης ποιητικής του συλλογής. Αυτή η «αμηχανία» και η γονιμοποίησή της είναι η πρόταση του Χρόνη και η ουσία του «παιχνιδιού» που μας προσκαλεί να μετέχουμε.

Υπάρχει κάτι πολύτιμο και αναντικατάστατο στο ποιητικό – εικαστικό έργο του Χρόνη, που απορρέει από την αφοπλιστική απλότητα των μέσων του. Διευρύνει έννοιες χωρίς να τις καταστρέφει. Η αυστηρότητα της ουσίωσης των εννοιών έγκειται στην προσπάθεια του εννοείν, και το πολύτιμο διακρίνεται από τον υψηλό βαθμό της διαφάνειας, καθώς και από τη συνείδηση του εαυτού του όπως αυτή ξεδιπλώνεται σε κάθε καμπή – πτύχωση του έργου του. Στο αερόστατο της «ποίησης» του, για τον Χρόνη Καραχάλιο, -«(δεν φτάνει η αερόσκαλα να πατήσει στη γη)», και ο Κ ό σ μ ο ς,- αυτόματα η λέξη «γη» τον εντάσσει και τον διαφοροποιεί από αυτήν-, από αυτό ακριβώς το σημείο- στιγμή, αρχίζει να αποκαλύπτει την αναπόδραστη ενότητά του στην οποία περιέχεται η «γη» και τα όντα, τα οποία διατρέχουν το έργο του στο σύνολό του. Καθώς δεν φτάνει ο χρόνος -(η αερόσκαλα)- και δεν υπάρχει η δυνατότητα επιστροφής, το ταξίδι και τα ερωτήματά του, προβάλλουν αμείλικτα. Αυτό ακριβώς το «ερώτημα» είναι και το δημιουργικό αίτιο για τον Χρόνη, καθώς, σ’ αυτό το ταξίδι φεύγει πάντα κανείς, και για πάντα διερωτώμενος. Στο ποίημα του « Αποχαιρετισμός» εστιάζει σε αυτό το σημείο, όταν συνειδητοποιεί πως δεν είμαστε στον ορίζοντα του Κόσμου αλλά ταυτόχρονα μας ομολογεί πως πηγαίνει, όπου πηγαίνει ο Κόσμος. Έτσι ίσως πρέπει να γίνει!

Αυτή η διαμάχη Κόσμου – Γης θεμελιώνεται με μέτρο και κέντρο τα όντα και ιδιαίτερα τον άνθρωπο, στο έργο του. Ο Χρόνης Καραχάλιος προσανατολίζεται σε αυτήν την οδό. Και ταξιδεύει προς το απύθμενο και αδιάστατο του Κόσμου που περιέχει τις αποσπασματικότητες όλων των άλλων κόσμων. Όλα αυτά τεκταίνονται με μορφή του «παιχνιδιού» που φανερώνει και ταυτόχρονα γεννά άλλα παιχνίδια. Αξεχώριστος από αυτά, με λέξεις, εικόνες, χρώματα ακόμα και ισο-«λογισμούς», (τέως οικονομολόγος), -που διαμορφώνει η ανθρώπινη σκέψη για την ερμηνεία του Κόσμου- , γνωρίζει από το ξεκίνημα ακόμα πως, στο ξετύλιγμα ( ταξίδι- περιπλάνηση του αερόστατου) ο Κόσμος παραμένει ο ίδιος, όπου εντός του υπάρχουν και εντός του αφανίζονται όλες οι αλήθειες.

Το ελάχιστο αισθητηριακό ερέθισμα – αντίληψη, για τον Χρόνη είναι μια μορφή αποκάλυψης. Εδώ θεμελιώνεται η δημιουργική υπόσταση του έργου του και το σημείο αυτό χρήζει ιδιαίτερης προσοχής. Οι προσωπογραφίες των όντων που χαράσσει -ανθρώπων ή ζώων χωρίς διάκριση- γεννώνται με αυτόν τον τρόπο. Ο ίδιος γνωρίζει, πως στην πραγματικότητα δεν είμαστε ικανοί να δούμε τον Κόσμο παρά μόνο μέσα από α π ο κ α λ ύ ψ ε ι ς. Η επίφαση αυτή, (ομολογούμενη από τον ίδιο στην ποίηση και το σύντομο βιογραφικό του), είναι και παραμένει, άγνοια του εαυτού και της ψυχής μας. Υπάρχει η επίγνωση της ψυχής, αλλά απουσιάζει η ιδέα της, που ο δημιουργός Χρόνης Καραχάλιος κατορθώνει και την ανακτά παρά μόνο με το σκοτεινό άγγιγμα του συναισθήματος. Αυτή όμως η επίγνωση είναι και η κορύφωση του έργου του. Με τη σκέψη αυτή και στο κρίσιμο αυτό σημείο, ο Χρόνης, αυτήν τη σκοτεινή επαφή του συναισθήματος αγωνιά και μάχεται να την επικοινωνήσει, γνωρίζοντας όμως πολύ καλά πως, όπως στη σφαίρα της σκέψης έτσι και σε αυτήν του συναισθήματος μια ασαφής επικοινωνία δεν είναι ουσιαστική και γόνιμη επικοινωνία.

Το επικοινωνιακό ερμηνευτικό εργαλείο του έργου του – η έξοδος από την προαναφερθείσα αγωνία και τη διαμάχη – βρίσκεται ακριβώς εδώ, αλλά και, στη συνειδητοποίηση αυτή. Ξεκινώντας από το εικαστικό του έργο, αναγνωρίζει ο θεατής τη δύναμη της απλότητας της μορφοπλαστικής διαδικασίας που ακολουθεί, καθώς η απλότητα αυτή γίνεται η κυρίαρχη εικαστική του γλώσσα. Ιεραρχεί κάθε πλαστικό μέσο, με ακρίβεια, διαφάνεια και καθαρότητα, είτε πρόκειται για ένα σημείο, μια γραμμή, ένα σχήμα ή ένα χρώμα. Αυτή η ιεράρχηση και ταυτόχρονα το «παιχνίδι» της, είναι που του επιτρέπει μια σαφή και ξεκάθαρη μορφή επικοινωνίας, εμποτισμένη παράλληλα με το μυστηριακό άγγιγμα του συναισθήματος. Ο Χρόνης δημιουργεί κρατώντας πάντα σταθερά και αδήριτα αυτόν τον διττό ιδιάζοντα ρυθμό, στην ποίησή του αλλά και στη ζωγραφική του. Το σκοτεινό άγγιγμα των συναισθημάτων, το μεταπλάθει σε επι-«κοινωνία» φωτεινή και κρυστάλλινη, -αρμονία των αντιθέτων-, όπως μια ενδελεχώς επεξεργασμένη σκέψη ή μια έννοια, αλλά ακόμα και οι ιδέες που τις υλοποιούν, παραμένουν το ίδιο διάφανες και κρυστάλλινες.

Θωμάς Ζωγράφος

Εικαστικός. Μέλος Ε.Ε.Π. Ζωγραφικής στο Τ.Ε.Ε.Τ. του Π.Δ.Μ.