Ποιός ήταν ο κάρνος;
Γράφει ο
Αρχιμανδρίτης Κοσμάς Λαμπρινός
Ο «Κάρνος»
Κάπου αλλού λοιπόν θα πρέπει να αναζητήσουμε τη σημασία των δύο συνθετικών “κάρνα” και “βάλι”.
Είναι χαρακτηριστικό ότι σε πάρα πολλά σημεία της Ομήρου Ιλιάδας και Οδύσσειας, συναντούμε την λέξη «Καρ» και τα παράγωγα της. (Θ 306, Π 392, ε 376, θ 92, ι 140, υ 75 κ.α.). Η λέξη αυτή σημαίνει «κεφάλι» και σύγχρονη επιβίωσή της είναι βεβαίως η «κάρα». Εάν τώρα προσθέσουμε και το ευφωνικό «ν» στην ομηρική λέξη «καρ», οδηγούμαστε στη λέξη «κάρνος».
Ποιος ήταν λοιπόν ο Κάρνος;
Από την Ελληνική Μυθολογία μαθαίνουμε ότι ο Κάρνος ήταν κάποιος μάντης του Θεού Απόλλωνα από την Ακαρνανία, τον οποίο σκότωσε ο Ηρακλείδης Ιππότης, ο γιος του Φύλαντος. Οι συγγενείς του Ιππότου μάλιστα αναγκάστηκαν στη συνέχεια να προσφέρουν πλούσιες θυσίες στον Απόλλωνα προκειμένου να εξευμενίσουν την οργή του για τον φόνο του Κάρνου.
Ο περιηγητής Παυσανίας αναφέρει τον Κάρνο και ως Κριό (Λακωνικά 13, 4) γεγονός που δεν αφήνει καμιά αμφιβολία ότι η λέξη «κάρνος» σημαίνει «κριός». Κάρνος ονομαζόταν επίσης κι ένας αρχαιότατος ποιμενικός, με μορφή κριαριού και ιθιφαλλικός Θεός των Πελοποννησίων, προστάτης της γονιμότητας. Αυτός είναι άγνωστος σήμερα, όμως ήταν περίπου αντίστοιχος με τον γνωστότερο Πρίαπο του Ελλησπόντου.
Ουσιαστικά δηλαδή ο Κάρνος ήταν ένας γονιμοποιητικός Θεός, τόσο των Λακώνων όσο και των Μεσσηνίων, πριν από την επικράτηση των Δωριεών στη νότια Πελοπόννησο, ενταγμένος στην χορεία των ζωόμορφων θεοτήτων οι οποίες, σύμφωνα με την ιστορία των θρησκειών, προηγήθηκαν των ανθρωπόμορφων.
Τα «Κάρνεια»
Σε περιοχές της αρχαίας Ελλάδας υπήρχε και γιορτή αφιερωμένη στον Κάρνο, με την ονομασία «τα Κάρνεια», η οποία κατά τους ιστορικούς χρόνους τελείτο σε όλες τις δωρικές πόλεις προς τιμή του Καρνείου Απόλλωνα.
Εορτάζονταν με ιδιαίτερη λαμπρότητα στο Γύθειο, στο Οίτυλο και στα Λεύκτρα της Λακωνίας, στη Καρδαμύλη και στις Φαρές Μεσσηνίας, στην Σικυώνα της Κορινθίας, στο Άργος της Αργολίδος και προπάντων στο Ιερό Άλσος με τα κυπαρίσσια, το λεγόμενο Καρνάσιον ή Καρνειάσιον στη μεσσηνιακή Οιχαλία. Το Άλσος αυτό βρισκόταν δίπλα στην όχθη του ποταμού Χάραδρου και το κοσμούσαν τα περικαλλή αγάλματα του Κριοφόρου Ερμή, της Αγνής (τοπική ονομασία της Περσεφόνης) και του Καρνείου Απόλλωνα (Παυσανία, Μεσσηνικά 2,2).
Οι εορταστές μεταμφιέζονταν όλοι και συμμετείχαν σε μυστήρια παρόμοια με εκείνα της Ελευσίνας, τα οποία κατά την μυθολογική παράδοση ίδρυσε ο Ελευσίνιος Καύκων, ο γιος του Κελαίνου, ενώ κατά το πέρας της γιορτής γινόντουσαν πάνδημα συμπόσια και «πανηγυρισμοί»!
