Σκύλος και χάδι – ποια η σημασία του;
Επιστρατεύοντας το χάδι μπορούμε να προσφέρουμε στοργή στο σκύλο μας, να του δείξουμε ότι μας ευχαριστεί κάποια συμπεριφορά του, ή απλώς και μόνο να αποβάλλουμε το άγχος μιας δύσκολης μέρας. Το χάδι είναι μια υπέροχη πράξη, που προσφέρει στοργή, ηρεμία, ευχαρίστηση και απελευθέρωση του στρες και των αρνητικών συναισθημάτων, τόσο σε εμάς όσο και στο σκύλο. Μέχρι και με το χάδι, όμως, θα πρέπει να υπάρχουν κάποια όρια! Σε συγκεκριμένες περιπτώσεις, υπάρχει πιθανότητα να περάσει λάθος μηνύματα στο σκύλο, με αποτέλεσμα -άθελά μας- να ενισχύσουμε κάποια άσχημη συμπεριφορά του. Πως; Ας δούμε…
Τα σκυλιά βλέπουν το χάδι ως επιβράβευση, δηλαδή επικρότηση της οποιασδήποτε συμπεριφοράς έχουν τη στιγμή που τα χαϊδεύουμε. Επίσης, τα σκυλιά κάνουν άμεσους συσχετισμούς μεταξύ μιας συμπεριφοράς τους, και των αποτελεσμάτων αυτής της συμπεριφοράς. Αυτές οι δύο πληροφορίες μεταφράζονται ως εξής: Ένας σκύλος που παίρνει χάδια (επιβράβευση) κάθε φορά που κάθεται στα πόδια του ιδιοκτήτη του, αργά ή γρήγορα πρόκειται να συσχετίσει αυτή του την πράξη με τα θετικά αποτελέσματά της. Με αυτόν τον τρόπο, ο ιδιοκτήτης αυτός ανατρέφει σταδιακά έναν σκύλο ο οποίος θα πηγαίνει να κάθεται στα πόδια του οποτεδήποτε έχει διάθεση για χάδια. Ένας άλλος σκύλος που παίρνει χάδια ή/και γλυκόλογα (επιβράβευση) από τον ιδιοκτήτη του -σε μια απεγνωσμένη προσπάθεια του ιδιοκτήτη να τον “ηρεμίσει”- κάθε φορά που γρυλίζει ή γαυγίζει σε αγνώστους, αργά ή γρήγορα πρόκειται επίσης να συσχετίσει αυτή του την πράξη με τα θετικά αποτελέσματά της (γρυλίζω = με χαϊδεύουν = καλό) . Με αυτόν τον τρόπο, ο ιδιοκτήτης αυτός ανατρέφει σταδιακά έναν σκύλο ο οποίος θα εκφράζει επιθετικότητα οποτεδήποτε αντικρίζει έναν άγνωστο! Τα παραπάνω παραδείγματα, είτε μας αρέσει, είτε όχι, είναι πραγματικότητα, και βασίζονται στον μηχανισμό της θετικής ενίσχυσης της συμπεριφοριστικής ψυχολογίας. Με απλά λόγια, συμπεριφορές που επιβραβεύονται τείνουν να επαναλαμβάνονται!
Ποιά θα πρέπει λοιπόν να είναι η αντίδρασή μας όταν ο σκύλος μας παρουσιάζει ανεπιθύμητες συμπεριφορές; Δυστυχώς, αυτό είναι άλλο κεφάλαιο, της διόρθωσης, και η απάντηση είναι: εξαρτάται! Εξαρτάται από τη συμπεριφορά, το λόγο που την παρουσιάζει, την ένταση της συμπεριφοράς, τη ράτσα του σκύλου, το ταπεραμέντο του, και πολλούς άλλους παράγοντες που θα δεν θα αναφέρω, για την αποφυγή τενοντίτιδας στα δάχτυλα. Αφού πρώτα έχουμε λάβει υπόψη όλα αυτά, τότε μόνο μπορούμε να αποφασίσουμε πως θα πρέπει να αντιδράσουμε στην εκάστοτε ανεπιθύμητη συμπεριφορά του εκάστοτε σκύλου. Κάθε ον είναι μοναδικό, ξεχωριστό, και δεν υπάρχει ένα ρούχο που να ταιριάζει το ίδιο καλά σε όλους!
Συνεχίζοντας λοιπόν στο θέμα μας, αυτό το άρθρο γράφτηκε για να καταλάβουμε τουλάχιστον ποιά ΔΕΝ θα ‘πρεπε να είναι η αντίδρασή μας όταν ο σκύλος μας παρουσιάζει ανεπιθύμητες συμπεριφορές, ώστε να ΜΗΝ τροφοδοτούμε αυτές. Και η λύση είναι απλή: Σταματάμε να του προσφέρουμε χάδια, γλυκόλογα και ό,τι άλλο ενδέχεται να εκλάβει ως επιβράβευση, όταν παρουσιάζει κάποια άσχημη συμπεριφορά ή/και είναι ανήσυχος, αγχωμένος, ή φοβισμένος. Έτσι, θα ελαχιστοποιήσουμε τις πιθανότητες να αποκτήσει νέες ανεπιθύμητες συμπεριφορές, ή να χειροτερέψουν οι ήδη υπάρχουσες, στο μέλλον.
Μερικά παραδείγματα: Αν δεν επιθυμούμε ο σκύλος να πηδάει πάνω μας, τότε σταματάμε αμέσως να τον χαϊδεύουμε τη στιγμή που ανεβάσει έστω και το ένα του πόδι πάνω μας! Συνεχίζουμε να τον χαϊδεύουμε τη στιγμή που και τα τέσσερα πόδια του βρίσκονται στο έδαφος. Αν ο σκύλος μας είναι αγχωμένος, ανήσυχος ή φοβισμένος, δεν τον χαϊδεύουμε, αλλά περιμένουμε μέχρι να ηρεμίσει! Μόλις έχει ηρεμήσει, μπορούμε να τον χαϊδέψουμε. Αν ο σκύλος μας κλαψουρίζει, γαυγίζει ή γενικά προσφέρει ανήσυχες συμπεριφορές επειδή θέλει να βγει βόλτα, δεν ασχολούμαστε καθόλου μαζί του (δεν μιλάμε, δεν κοιτάμε, δεν ακουμπάμε) μέχρι να ηρεμίσει! Μόλις έχει ηρεμήσει, μπορούμε να τον βγάλουμε βόλτα, χωρίς να το κάνουμε μεγάλο ζήτημα: “Πού θα πάμε εμείς τώρα αγόρι μου; ε; ε; πού;“. Αν ο σκύλος γαυγίζει με το που ακούει πόρτα ή κουδούνι, τότε εννοείται πως δεν τροφοδοτούμε αυτήν τη συμπεριφορά με τα λόγια μας: “Ποιος είναι; Ποιος είναι;“. Τον απομακρύνουμε από την πόρτα, τον βάζουμε για λίγο στο σπιτάκι του, και μόλις έχει ηρεμίσει, τον βγάζουμε απ’ το σπιτάκι σαν να μη συνέβη τίποτα.
Πότε λοιπόν μπορούμε να χαϊδεύουμε το σκύλο μας; Μα φυσικά οποτεδήποτε κάνει κάτι που μας αρέσει (έχει μια επιθυμητή συμπεριφορά), και οποτεδήποτε βρίσκεται σε ήρεμη κατάσταση (κάθεται, ξαπλώνει ή περπατάει χαλαρός)! Με αυτόν τον τρόπο του δείχνουμε ότι αυτές οι συμπεριφορές είναι αποδεκτές και, συνεπώς, άξιες επιβράβευσης. Και πάντοτε να έχουμε στο νου μας ότι συμπεριφορές που επιβραβεύονται, είτε καλές είτε κακές… τείνουν να επαναλαμβάνονται !!
Βασίλης Ιωάννου
Εκπαιδευτής σκύλων
ProDogs
