Ο Αλέξης Τσίπρας, ο Ζάεφ, η Συμφωνία των Πρεσπών, το Μακεδονικό και… ο Καβάφης

Σ. Ηλιάδου – Τάχου,

Καθηγήτρια Νέας Ελληνικής Ιστορίας Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας

Στη σημερινή «επίσκεψή»  του στα Σκόπια, ο Αλέξης Τσίπρας, παραφράζοντας το ποίημα «Τα τείχη» του Καβάφη και παραποιώντας εννοιολογικά τη σημασία των «τειχών»είπε:«εδώ χτίζουμε γέφυρες και γκρεμίζουμε τα τείχη, όσοι χτίζουν τείχη στο τέλος εγκλωβίζονται σε αυτά».

Οι στίχοι του ποιήματος του Καβάφη «Τα τείχη»  είναι οι εξής;«Χωρίς περίσκεψιν, χωρίς λύπην, χωρίς αιδώ, μεγάλα κ’ υψηλά τριγύρω μου έκτισαν τείχη..A όταν έκτιζαν τα τείχη πώς να μην προσέξω.Aλλά δεν άκουσα ποτέ κρότον κτιστών ή ήχον.Aνεπαισθήτως μ’ έκλεισαν από τον κόσμον έξω..»

Οι διαφορές είναι εύληπτες. Ο  Καβάφης ομολογεί με ρεαλιστικό αυτοσαρκασμό πως εγκλωβίστηκε από τα «τείχη» που έκτισαν άλλοι, ενώ ο ίδιος δεν το αντιλήφθηκε. Ο Αλέξης Τσίπρας ισχυρίζεται ότι είναι περίπου  ο «άγγελος της καθάρσεως» που θα γκρεμίσει μαζί με τον Ζάεφτα σύγχρονα «τείχη», με την σημειολογία που εμπεριέχεται στον λόγο του και τα οποία είναι  ανάλογα με τα καβαφικά, για να αποκλείσει φαινόμενα εγκλωβισμού και να απελευθερώσει τους κάθε εποχής «Καβάφηδες»,  για τους οποίους αφήνει το υπαινικτικό υπονοούμενο ότι «συνέβαλαν ασυνείδητα ίσως στην οικοδόμησή τους».

Στο σημείο αυτό οφείλω να ομολογήσω ότι μου είναι πολύ πιο συμπαθείς, ως άνθρωποι, οι «Καβάφηδες»,οι οποίοι ομολογούν,χωρίς έπαρση,την «αβελτηρία τους» και χτίζουν, μέσα από την τραγική ουσία της ζωής, μια αθάνατη ποίηση. Σε αντίθεση με αυτούς,οι κατά καιρούς πολιτικοί εκφράζονταν στο παρελθόν και τώρα με  βερμπαλιστική αυταρέσκεια, σχετικά με την άλωση στόχων που δεν καθόριζαν οι ίδιοι, αλλά τους επιβάλλονταν από τις διεθνείς συγκυρίες. Όλοι αυτοί πειθαρχώντας πολλές φορές σεισχυρούς πάτρωνες που υπαγόρευαν στρατηγικές επιλογές,  προσπαθούσαν να τις επιβάλλουν στο εκλογικό κοινό τους, με απόλυτη αυτοπεποίθηση. Και τις πιο πολλές φορές αρκούνταν σε «εφήμερες πολιτικές νίκες» ή κατασκεύαζαν τέτοιες.

Οφείλω επομένως να εστιάσω στο πλαίσιο μέσα στο οποίο πραγματώθηκε «η «γεφύρωση των διαφορών» μεταξύ των δύο χωρών κατά την ρήση του Πρωθυπουργού, και σύμφωνα πάντα με την δική μου «ανάγνωση». Φρονώ λοιπόν ότι οι της «Βόρειας Μακεδονίας» έλαβαν, πολύπριν από την σημερινή«γεφύρωση των διαφορών», την αναγνώριση της γλώσσας τους ως «μακεδονικής» και της ταυτότητάς τους επίσης ως «μακεδονικής».

Σήμερα, με την επίσκεψη Τσίπρακαι εις αντάλλαγμα της «γέφυρας» και των «γκρεμισμένων τειχών»,αναλήφθηκαν δεσμεύσεις από την χώρα μας,για την κάλυψη του εναέριου χώρου της «Βόρειας Μακεδονίας» από ελληνικά μαχητικά. Αποφασίστηκε επίσης να μην φύγουν τα αγάλματα-σύμβολα της ιστορικής ελληνικής παρουσίας από την πόλη των Σκοπίων, όπου έχουν τοποθετηθεί σε δεσπόζουσα θέση, αλλά να  τοποθετηθούν σε αυτά «ευμετακίνητες πινακίδες» που θα αποσαφηνίζουν τα «αδιευκρίνιστα».

Στη συνέχεια λήφθηκε πρόνοια για την γρήγορη σύσταση Επιτροπών Διαιτησίας για τα εμπορικά σήματα και την πιστοποίηση των προϊόντων που φέρουν την επωνυμία «Μακεδονικός»,  με αβέβαιη έκβαση για τα ελληνικά συμφέροντα. Πουθενά δεν καταγράφηκε έκφραση διαμαρτυρίας για τα τεκταινόμενα στην Έκθεση του Βερολίνου, όπου οι παραγωγοί  της «Βόρειας Μακεδονίας» δήλωναν ότι παρήγαγαν Μακεδονικό οίνο, ο οποίος θα απολάμβανε τα ίδια προνόμια με τον ελληνικό Μακεδονικό οίνο. Ομοίως δεν εκφράστηκε καμία εύλογη καταγγελία της ελληνικής πλευράς,για το γεγονός ότι ο ελληνικός Μακεδονικός οίνος στην Κίνα θεωρήθηκε μη πιστοποιημένος.

Επιπλέον υπογράφηκαν συμφωνίες για παροχή στη «Βόρεια Μακεδονία τεχνογνωσίας, διευκολύνσεων συγκοινωνιακών, κλπ., παραχωρήσεις τις διαστάσεις των οποίων αγνοούμε προς το παρόν και για τις οποίες εικάζουμε πως θα είναι μονομερείς.. Αν δεν ήταν, η ελληνική πλευρά που εκπροσωπήθηκε δεόντως με πληθώρα Υπουργών, θα θριαμβολογούσε, όπως είθισται.

Και το κυριότερο: ο Έλληνας Πρωθυπουργός , σε μια ατυχή ή συνειδητή αποστροφή του λόγου του έκανε αναφορά στο «αεροδρόμιο της Μίκραςστη Θεσσαλονίκη» και όχι στο αεροδρόμιο «Μακεδονία» στη Θεσσαλονίκη,  δείχνοντας ίσως  τον δρόμο προς το εγγύς μέλλον,  όταν οι Επιτροπές ένθεν κακείθεν  θα έχουν τελεσιδικήσει και θα έχουν επιβάλει τις μετονομασίες οδών, αεροδρομίων, πανεπιστημίων..κλπ

Κατά συνέπεια, μετά από μια τέτοια πολιτική στο Μακεδονικό Ζήτημα,  ο Πρωθυπουργός θα έπρεπε να έχει υπόψη του για το μέλλον, ένα άλλο ποίημα του Καβάφη που φέρει τον τίτλο «η πόλις».Αν το σύμβολο «πόλις» διαβαστεί με το εννοιολογικό περιεχόμενο που αποδίδεται από τους ευάριθμους διαφωνούντες σχετικά με τη Συνθήκη των Πρεσπών,στον όρο «Μακεδονία/σύμβολο του ελληνικού πολιτισμού»,    οι στίχοι του ποιήματος απευθυνόμενοι στον Τσίπρα προσλαμβάνουν διαστάσεις μιας «Κασσάνδρειας» προφητείας…

…………………………………………………
«Καινούριους τόπους δεν θα βρεις, δεν θάβρεις άλλες θάλασσες.

Η πόλις θα σε ακολουθεί. Στους δρόμους θα γυρνάς

τους ίδιους. Και στες γειτονιές τες ίδιες θα γερνάς·

και μες στα ίδια σπίτια αυτά θ’ ασπρίζεις.

Πάντα στην πόλι αυτή θα φθάνεις. Για τα αλλού — μη ελπίζεις—

δεν έχει πλοίο για σε, δεν έχει οδό….» (Καβάφης, Η Πόλις)