Εκκλησιολογικός όρος των διαλλαγών προς ενότητα (κεφάλαιο Η’)

Νέα Φλώρινα

Ιούνιος 4, 2019 10:00

ΑΡΘΡΑ

Δεν επιτρέπεται σχολιασμός

Εκκλησιολογικός όρος των διαλλαγών προς ενότητα (κεφάλαιο Η’)

ΠΩΣ ΣΤΗΝ ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΣΥΝΔΕΕΤΑΙ Η ΠΙΣΤΙΣ ΩΣ ΚΑΝΟΝΑΣ ΑΛΗΘΕΙΑΣ ΜΕ ΤΗΝ ΕΝ ΧΡΙΣΤΩ ΖΩΗ

ΑΡΧΙΜ. ΠΑΪΣΙΟΥ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΥ

ΗΓΟΥΜΕΝΟΥ ΤΗΣ ΙΕΡΑΣ ΜΟΝΗΣ ΑΓΙΟΥ ΓΡΗΓΟΡΙΟΥ ΤΟΥ ΠΑΛΑΜΑ ΦΙΛΩΤΑ

1. ΤΟ ΚΡΙΤΗΡΙΟ ΓΙΑ ΝΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΘΕΙ Η ΑΙΡΕΣΙΣ

Υπάρχει ορισμένο κριτήριο για να διακρίνουμε την αίρεση με βάση την Ορθόδοξη διδασκαλία. Έγραφε ο αείμνηστος π. Ιωάννης Ρωμανίδης ότι: «Όταν η Εκκλησία αντιμετωπίζει μία αίρεση, το κριτήριο ότι είναι αίρεση, είναι ότι ανατρέπει την εμπειρία της Πεντηκοστής που απεκαλύφθη η πάσα αλήθεια και ανακόπτει την πορεία των ανθρώπων προς την θέωση. Γι’ αυτό είναι η αίρεση επικίνδυνη». Η ανατροπή της εμπειρίας της Πεντηκοστής γίνεται γιατί οι αιρετικοί αρνούνται την διδασκαλία των θεουμένων Πατέρων της Εκκλησίας, εγκαταλείποντας, δηλαδή, την αποκαλυπτική αλήθεια στηρίζονται, κυρίως, στην λογική τους, τον στοχασμό τους. «Αλλάζουν την παράδοση εξ αιτίας λογικών σχημάτων που κάνουν, έχουν πιο πολλή εμπιστοσύνη στην λογική τους, παρά στην εμπειρία των θεουμένων, γι’ αυτό συλλαμβάνουν κάτι με την λογική τους και ταυτίζουν αυτό με την πραγματικότητα περί Θεού. Όλες οι αιρέσεις προέρχονται από τέτοια εσφαλμένη βάση». Αυτό σημαίνει ότι οι αιρετικοί στηρίζονται περισσότερο στην φιλοσοφία που είναι γεμάτη από λογισμούς, στοχασμούς και φαντασίες και δεν στηρίζονται στις αποκαλύψεις του Θεού. Επειδή στηρίζονται σε φιλοσοφικές αρχές, στην πραγματικότητα αρνούνται και την διδασκαλία που οδηγεί στην Θεοπτία.

2. ΠΟΙΑ ΕΙΝΑΙ Η ΡΙΖΑ ΤΗΣ ΑΙΡΕΣΕΩΣ ΚΑΙ ΠΩΣ ΞΕΚΙΝΗΣΕ ΤΟ ΚΑΚΟ

Πως ο άνθρωπος άφησε την Θεοπτία και έπιασε την φαντασία το περιγράφει με τον καλύτερο τρόπο ο Μέγας Αθανάσιος:

“Ἐξ ἀρχῆς μὲν οὐκ ἦν κακία· οὐδὲ γὰρ οὐδὲ νῦν ἐν τοῖς ἁγίοις ἐστίν, οὐδ᾿ ὅλως κατ᾿ αὐτοὺς ὑπάρχει αὕτη·ἄνθρωποι δὲ ταύτην ὕστερον ἐπινοεῖν ἤρξαντο, καὶ καθ᾿ ἑαυτῶν ἀνατυποῦσθαι· ὅθεν δὴ καὶ τὴν τῶν εἰδώλων ἐπίνοιαν ἑαυτοῖς ἀνεπλάσαντο, τὰ οὐκ ὄντα ὡς ὄντα λογιζόμενοι. ὁ μὲν γὰρ τοῦ παντὸς δημιουργὸς καὶ παμβασιλεὺς Θεός, ὁ ὑπερέκεινα πάσης οὐσίας καὶ ἀνθρωπίνης ἐπινοίας ὑπάρχων, ἅτε δὴ ἀγαθὸς καὶ ὑπέρκαλος ὤν, διὰ τοῦ ἰδίου Λόγου τοῦ Σωτῆρος ἡμῶν ἸησοῦΧριστοῦ τὸ ἀνθρώπινον γένος κατ᾿ ἰδίαν εἰκόνα πεποίηκε· καὶ τῶν ὄντων αὐτὸν θεωρητὴν καὶ ἐπιστήμονα διὰ τῆς πρὸς αὐτὸν ὁμοιώσεως κατεσκεύασε, δοὺς αὐτῷ καὶ τῆς ἰδίας ἀϊδιότητος ἔννοιαν καὶ γνῶσιν, ἵνα, τὴν ταυτότητα σώζων, μήτε τῆς περὶ Θεοῦ φαντασίας ποτὲ ἀποστῇ, μήτε τῆς τῶν ἁγίων συζήσεως ἀποπηδήσῃ, ἀλλ᾿, ἔχων τὴν τοῦ δεδωκότος χάριν, ἔχων καὶ τὴν ἰδίαν ἐκ τοῦ πατρικοῦ Λόγου δύναμιν, ἀγάλληται καὶ συνομιλῇ τῷ Θείῳ, ζῶν τὸν ἀπήμονα καὶ μακάριον ὄντως ἀθάνατον βίον. οὐδὲν γὰρ ἔχων ἐμπόδιον εἰς τὴν περὶ τοῦ Θείου γνῶσιν, θεωρεῖ μὲν ἀεὶ διὰ τῆς αὐτοῦ καθαρότητος τὴν τοῦ Πατρὸς εἰκόνα, τὸν Θεὸν Λόγον, οὗ καὶ κατ᾿ εἰκόνα γέγονεν· ὑπερεκπλήττεται δὲ κατανοῶν τὴν δι᾿ αὐτοῦ εἰς τὸ πᾶν πρόνοιαν,ὑπεράνω μὲν τῶν αἰσθητῶν καὶ πάσης σωματικῆς φαντασίας γινόμενος, πρὸς δὲ τὰ ἐν οὐρανοῖς θεῖα νοητὰ τῇ δυνάμει τοῦ νοῦ συναπτόμενος. ὅτε γὰρ οὐ συνομιλεῖ τοῖς σώμασιν ὁ νοῦς ὁ τῶνἀνθρώπων, οὐδέ τι τῆς ἐκ τούτων ἐπιθυμίας μεμιγμένον ἔξωθεν ἔχει,ἀλλ᾿ ὅλος ἐστὶν ἄνω ἑαυτῷ συνὼν ὡς γέγονεν ἐξ ἀρχῆς· τότε δή, τὰαἰσθητὰ καὶ πάντα τὰ ἀνθρώπινα διαβάς, ἄνω μετάρσιος γίνεται, καὶτὸν Λόγον ἰδών, ὁρᾷ ἐν αὐτῷ καὶ τὸν τοῦ Λόγου Πατέρα, ἡδόμενος ἐπὶ τῇ τούτου θεωρίᾳ, καὶ ἀνακαινούμενος ἐπὶ τῷ πρὸς τοῦτον πόθῳ. ὥσπερ οὖν τὸν πρῶτον τῶν ἀνθρώπων γενόμενον, ὃς καὶ κατὰ τὴν Ἑβραίων γλῶτταν Ἀδὰμ ὠνομάσθη, λέγουσιν αἱ ἱεραὶ γραφαὶ κατὰ τὴν ἀρχὴν ἀνεπαισχύντῳ παρρησίᾳ τὸν νοῦν ἐσχηκέναι πρὸς τὸν Θεόν, καὶ συνδιαιτᾶσθαι τοῖς ἁγίοις ἐν τῇ τῶν νοητῶν θεωρίᾳ, ἣν εἶχεν ἐν ἐκείνῳ τῷ τόπῳ, ὃν καὶ ὁ ἅγιος Μωϋσῆς τροπικῶς παράδεισον ὠνόμασεν. ἱκανὴ δὲ ἡ τῆς ψυχῆς καθαρότης ἐστὶ καὶ τὸν Θεὸν δι᾿ ἑαυτῆς κατοπτρίζεσθαι, καθάπερ καὶ ὁ Κύριός φησι· «Μακάριοι οἱ καθαροὶ τῇ καρδίᾳ, ὅτι αὐτοὶ τὸν Θεὸν ὄψονται».

ΑΦΗΣΑΝ ΤΑ ΝΟΗΤΑ ΚΑΙ ΕΠΙΑΣΑΝ ΤΑ ΑΙΣΘΗΤΑ ΚΑΙ ΑΠΟ ΕΚΕΙ ΑΡΧΙΣΑΝ ΝΑ ΦΑΝΤΑΖΟΝΤΑΙ

Οὕτω μὲν οὖν ὁ Δημιουργός, ὥσπερ εἴρηται, τὸ τῶν ἀνθρώπων γένος κατεσκεύασε, καὶ μένειν ἠθέλησεν· οἱ δὲ ἄνθρωποι, κατολιγωρήσαντες τῶν κρειττόνων, καὶ ὀκνήσαντες περὶ τὴν τούτων κατάληψιν, τὰ ἐγγυτέρω μᾶλλον ἑαυτῶν ἐζήτησαν, ἐγγύτερα δὲ τούτοις ἦν τὸ σῶμα, καὶ αἱ τούτου αἰσθήσεις.
ὅθεν τῶν μὲν νοητῶν ἀπέστησαν ἑαυτῶν τὸν νοῦν, ἑαυτοὺς δὲ κατανοεῖν ἤρξαντο. ἑαυτοὺς δὲ κατανοοῦντες, καὶ τοῦ τε σώματος καὶ τῶν ἄλλων αἰσθητῶν ἀντιλαμβανόμενοι, καὶ ὡς ἐν ἰδίοις ἀπατώμενοι, εἰς ἑαυτῶν ἐπιθυμίαν ἔπεσαν, τὰ ἴδια προτιμήσαντες τῆς πρὸς τὰ θεῖα θεωρίας· ἐνδιατρίψαντες δὲ τούτοις, καὶ τῶν ἐγγυτέρω μὴ ἀποστῆναι θέλοντες, ταῖς μὲν τοῦ σώματος ἡδοναῖς συνέκλεισαν ἑαυτῶν τὴν ψυχήν, τεταραγμένην καὶ πεφυρμένην πάσαις ἐπιθυμίαις· τέλεον δὲ ἐπελάθοντο τῆς ἐξ ἀρχῆς αὐτῶν παρὰ Θεοῦ δυνάμεως. Τοῦτο δ᾿ ἄν τις ἴδοι καὶ ἐκ τοῦ πρώτου πλασθέντος ἀνθρώπου ἀληθές, ὡς αἱ ἱεραὶ περὶ αὐτοῦ λέγουσι γραφαί.
κἀκεῖνος γάρ, ἕως μὲν τὸν νοῦν εἶχε πρὸς τὸ Θεὸν καὶ τὴν τούτου θεωρίαν, ἀπεστρέφετο τὴν πρὸς τὸ σῶμα θεωρίαν· ὅτε δὲ συμβουλίᾳ τοῦ ὄφεως ἀπέστη μὲν τῆς πρὸς τὸν Θεὸν διανοίας, ἑαυτὸν δὲ κατανοεῖν ἤρξατο, τηνικαῦτα καὶ εἰς ἐπιθυμίαν τοῦ σώματος ἔπεσαν, καὶ ἔγνωσαν ὅτι γυμνοὶ ἦσαν, καὶ γνόντες ᾐσχύνθησαν. ἔγνωσαν δὲ ἑαυτοὺς γυμνοὺς οὐ τοσοῦτον ἀπὸ ἐνδύματος, ἀλλ᾿ ὅτι γυμνοὶ τῆς τῶν θείων θεωρίας γεγόνασι, καὶ πρὸς τὰ ἐναντία τὴν διάνοιαν μετήνεγκαν. ἀποστάντες γὰρ τῆς πρὸς τὸν ἕνα καὶ ὄντα, Θεὸν λέγω, κατανοήσεως καὶ τοῦ πρὸς αὐτὸν πόθου, λοιπὸν εἰς διαφόρους καὶ εἰς τὰς κατὰ μέρος ἐπιθυμίας ἐνέβησαν τοῦ σώματος. εἶτα, οἷα φιλεῖ γίνεσθαι, ἑκάστου καὶ πολλῶν ἐπιθυμίαν λαβόντες, ἤρξαντο καὶ τὴν πρὸς αὐτὰς σχέσιν ἔχειν· ὥστε καὶ φοβεῖσθαι ταύτας καταλεῖψαι.
ὅθεν δὴ καὶ δειλίαι, καὶ φόβοι, καὶ ἡδοναί, καὶ θνητὰ φρονεῖν τῇ ψυχῇ προσγέγονεν. οὐ θέλουσα γὰρ ἀποστῆναι τῶν ἐπιθυμιῶν, φοβεῖται τὸν θάνατον καὶ τὸν χωρισμὸν τοῦ σώματος. ἐπιθυμοῦσα δὲ πάλιν, καὶ μὴ τυγχάνουσα τῶν ὁμοίων, ἔμαθε φονεύειν καὶ ἀδικεῖν. πῶς δὲ καὶ ταῦτα ποιεῖ, εὔλογον κατὰ δύναμιν σημᾶναι.

Η ΦΑΝΤΑΣΙΑ ΕΙΝΑΙ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑ ΑΛΛΟΤΡΙΩΣΗΣ ΤΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ ΤΗΣ ΨΥΧΗΣ ΟΠΩΣ ΚΑΙ Η ΑΙΡΕΣΙΣ ΣΤΡΟΦΗ ΑΠΟ ΤΗΝ ΘΕΟΓΝΩΣΙΑ ΣΤΗΝ ΚΑΚΟΔΟΞΙΑ

Ἀποστᾶσα τῆς τῶν νοητῶν θεωρίας, καὶ ταῖς κατὰ μέρος τοῦ σώματος ἐνεργείαις καταχρωμένη, καὶ ἡσθεῖσα τῇ τοῦ σώματος θεωρίᾳ καὶ ἰδοῦσα καλὸν ἑαυτῇ εἶναι τὴν ἡδονήν, πλανηθεῖσα κατεχρήσατο τῷ τοῦ καλοῦ ὀνόματι, καὶ ἐνόμισεν εἶναι τὴν ἡδονὴν αὐτὸ τὸ ὄντως καλόν· ὥσπερ εἴ τις, τὴν διάνοιαν παραπληγείς, καὶ ἀπαιτῶν ξίφος κατὰ τῶν ἀπαντώντων, νομίζοι τοῦτο εἶναι τὸ σωφρονεῖν. ἐρασθεῖσα δὲ τῆς ἡδονῆς, ποικίλως αὐτὴν ἐνεργεῖν ἤρξατο. οὖσα γὰρ τὴν φύσιν εὐκίνητος, εἰ καὶ τὰ καλὰ ἀπεστράφη, ἀλλὰ τοῦ κινεῖσθαι οὐ παύεται. κινεῖται οὖν οὐκ ἔτι μὲν κατὰ ἀρετήν, οὐδὲ ὥστε τὸν Θεὸν ὁρᾷν· ἀλλὰ τὰ μὴ ὄντα λογιζομένη, τὸ ἑαυτῆς δυνατὸν μεταποιεῖ, καταχρωμένη τούτῳ εἰς ἃς ἐπενόησεν ἐπιθυμίας, ἐπεὶ καὶ αὐτεξούσιος γέγονε. δύναται γὰρ ὥσπερ πρὸς τὰ καλὰ νεύειν, οὕτω καὶ τὰ καλὰ ἀποστρέφεσθαι· ἀποστρεφομένη δὲ τὸ καλόν, πάντως τὰ ἐναντία λογίζεται· παύσασθαι γᾶρ καθόλου τοῦ κινεῖσθαι οὐ δύναται,τὴν φύσιν οὖσα, ὡς προεῖπον, εὐκίνητος. καὶ γινώσκουσα τὸ αὐτεξούσιον ἑαυτῆς, ὁρᾷ ἑαυτὴν δύνασθαι κατ᾿ ἀμφότερα τοῖς τοῦ σώματος μέλεσι χρᾶσθαι εἴς τε τὰ ὄντα καὶ τὰ μὴ ὄντα· ὄντα δέ ἐστι τὰ καλά, οὐκ ὄντα δὲ τὰ φαῦλα. ὄντα δέ φημι τὰ καλά, καθότι ἐκ τοῦ ὄντος Θεοῦ τὰ παραδείγματα ἔχει· οὐκ ὄντα δὲ τὰ κακὰ λέγω, καθότι ἐπινοίαις ἀνθρώπων οὐκ ὄντα ἀναπέπλασται. ἔχοντος γὰρ τοῦ σώματος ὀφθαλμοὺς εἰς τὸ τὴν κτίσιν ὁρᾷν, καὶ διὰ τῆς παναρμονίου ταύτης συντάξεως γινώσκειν τὸν Δημιουργόν· ἔχοντος δὲ καὶ ἀκοὴν εἰς ἐπακρόασιν τῶν θείων λογίων καὶ τῶν τοῦΘεοῦ νόμων· ἔχοντος δὲ καὶ χεῖρας, εἴς τε τὴν τῶν ἀναγκαίωνἐνέργειαν καὶ ἔκτασιν τῆς πρὸς τὸν Θεὸν εὐχῆς· ἡ ψυχὴ ἀποστᾶσα τῆςπρὸς τὰ καλὰ θεωρίας, καὶ τῆς ἐν αὐτοῖς κινήσεως, λοιπὸν πλανωμένη κινεῖται εἰς τὰ ἐναντία. εἶτα τὸ δυνατὸν ἑαυτῆς, ὡς προεῖπον, ὁρῶσα, καὶ τούτῳ καταχρωμένη, ἐνενόησεν ὅτι καὶ εἰς τὰ ἐναντία δύναται κινεῖν τὰ τοῦ σώματος μέλη· καὶ διὰ τοῦτο ἀντὶ τοῦ τὴν κτίσιν ὁρᾷν, εἰς ἐπιθυμίας τὸν ὀφθαλμὸν ἀποστρέφει, δεικνύουσα ὅτι καὶ τοῦτο δύναται καὶ νομίζουσα ὅτι, ἅπαξ κινουμένη, σώζει τὴν ἑαυτῆς ἀξίαν, καὶ οὐχἁμαρτάνει ποιοῦσα ὃ δύναται· οὐκ εἰδυῖα ὅτι οὐχ ἁπλῶς κινεῖσθαι, ἀλλ᾿ εἰς ἃ δεῖ κινεῖσθαι γέγονε· τούτου γὰρ χάριν καὶ ἀποστολικὴ παρεγγυᾷ φωνή· «Πάντα ἔξεστιν, ἀλλ᾿ οὐ πάντα συμφέρει».

ΤΟ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑ ΤΗΣ ΠΑΡΑΚΟΗΣ ΤΩΝ ΠΡΟΠΑΤΟΡΩΝ ΔΙΑΒΙΒΑΣΤΗΚΕ ΣΤΗΝ ΦΥΣΗ ΤΟΥ ΚΑΘΕ ΑΝΘΡΩΠΟΥ

Μὲ τὸ προπατορικὸ ἁμάρτημα ἡ πτῶση τῶν προτοπλάστων δὲν περιορίστηκε στὴν ὕπαρξή τους προσωπικὰ ἀλλὰ μεταδόθηκε ἀπὸ τὴν οὐσία τοῦ Ἀδὰμ σὲ ὅλο τὸ ἀνθρώπινο γένος. Τὸ ὅτι ὅλοι φέρουμε μέσα μας τὴ φύση τοῦ προπάτορά μας Ἀδὰμ ὡς παραβάτη τὸ γνωρίζουμε ἀπ’ τὸ ὅτι ἁμαρτάνουμε καὶ οἱ ἴδιοι. Βέβαια ἡ ἁμαρτία ποὺ διέπραξε ὁ Ἀδὰμ ἐνῶ καθόταν στὴ δόξα καὶ τὴν τρυφὴ τοῦ παραδείσου διαφέρει ἀπὸ τὶς ἁμαρτίες ποὺ διαπράττουμε ἐμεῖς, διότι στοὺς πρωτοπλάστους δὲν ὑπῆρχε καμιὰ ἀνάγκη ἢ ἀσθένεια ἢ πρόφαση εὔλογη, παρὰ μόνο καταφρόνηση τῆς ἐντολῆς, ἀγνωμοσύνη καὶ ἀχαριστία. Γι’ αὐτὸ καὶ ἡ ἀποστασία ὐπῆρξε μεγάλη. Σὲ μᾶς ὅμως ἰσχύει αὐτὸ ποὺ γράφει ὁ Ἀπόστολος Παῦλος στὴν πρὸς Ρωμαίους ἐπιστολή του· «βλέπω δὲ ἕτερον νόμον ἐν τοῖς μέλεσί μου ἀντιστραευόμενον τῷ νόμῳ τοῦ νοός μου καὶ αἰχμαλωτίζοντά με ἐν τῷ νόμῳ τῆς ἁμαρτίας τῷ ὄντι ἐν τοῖς μέλεσί μου»(Ρωμ. ζ, 22). Ἐπειδὴ ἀκριβῶς ὁ ἄνθρωπος ἁμάρτησε χωρὶς νὰ ὑπάρχει κάποια βία καὶ ἐξαναγκασμός, ἀπέκτησε ἐκ τῶν ὑστέρων ἡ φύση μας πρόσθετα τὴ ροπὴ πρὸς τὴν ἁμαρτία καὶ ἔχασε τὴ δυνατότητα ποὺ εἶχε ἐκ φύσεως νὰ μὴν ἁμαρτάνει. Δηλαδὴ ἀλλοτριώθηκε ἡ ἀθρώπινη φύση, δὲ μεταβλήθηκε ὅμως. Πιὸ συγκεκριμένα ἀνατράπηκε ἡ ἀρχικὴ τάξη καὶ ἡ ὁμαλὴ ἀλληλεξάρτηση τῶν μερῶν καὶ τῶν δυνάμεων τῆς φύσεώς μας. Σαφῶς δὲν ἔπαυσαν νὰ ὑπάρχουν καὶ οἱ τρεῖς πλευρὲς τῆς ἀνθρώπινης φύσεως καὶ συνακόλουθα τῆς ἀνθρώπινης ζωῆς μας -ἡ σωματική, ἡ διανοητικὴ καὶ ἡ πνευματική- ὅπως καὶ οἱ ἀντίστοιχες ἐκδηλώσεις τους, ἀλλὰ καθὼς διακόπηκε ἡ κοινωνία τοῦ πνεύματός μας μὲ τὸν Θεό, διακόπηκε καὶ ἡ ἐνίσχυσή του μὲ θεία δύναμη. Αὐτὸ εἶχε ὡς ἀποτέλεσμα νὰ ἀποδυναμωθεῖ τὸ ἀνώτερο αὐτὸ μέρος τῆς ὑπάρξεώς μας, ὥστε νὰ μὴν μπορεῖ νὰ κυβερνήσει τὸ κατώτερο μέρος τῆς ψυχῆς ἀλλὰ καὶ τὸ σῶμα. Ἔτσι ἀντὶ τὸ πνεῦμα μας νὰ κυριαρχεῖ στὴν ψυχὴ καὶ τὸ σῶμα μας αἰχμαλωτίσθηκε καὶ ὑποτάχθηκε τὸ ἴδιο σὲ αὐτά. Γιὰ τὸ λόγο αὐτὸ κυριάρχησε στὸν ἄνθρωπο ἡ διάνοια καί, μέσω τῆς διάνοιας, ἡ σαρκικότητα. Ὁ ἄνθρωπος πλέον ἀπὸ πνευματικὸς ἔγινε διανοητικὸς καὶ σαρκικός. Συνεπῶς τὸ πρόβλημα στὸν ἄνθρωπο δὲν βρίσκεται στὸ ὅτι ἔχει τὴν διανοτικὴ καὶ σωματική του πλευρά, ἀλλὰ στὸ ὅτι αὐτὰ ποὺ ἱεραρχήθηκαν στὴ φύση μας δευτερεύοντα καὶ ὑποδεέστερα μὲ τὴν πτώση του ὁ ἄνθρωπος τὰ κατέστησε κυρίαρχα στὸ πνεῦμα του, ὥστε νὰ δεσπόζουν καταδυναστευτικὰ στὴν ὕπαρξή μας κάνοντας τὴ ζωή μας ἀφύσικη καὶ ἔμπαθή. Γράφει χαρακτηριστικὰ ὁ ἅγιος Συμεὼν ὁ Νέος Θεολόγος: «Ἀπὸ τὴν παράβαση τοῦ πρώτου ἀνθρώπου παρεκτράπηκαν οἱ φυσικὲς δυνάμεις τῆς ἀνθρώπινης φύσης, ὁ νοῦς, ἡ διάνοια, ἡ δοξασία, ἡ φαντασία καὶ ἡ αἴσθηση, οἱ ὁποῖες συνιστοῦν τὸ τριμερὲς τῆς ψυχῆς, τὸ λογιστικό, τὸ θυμικὸ καὶ τὸ ἐπιθυμητικό. Καὶ γι’ αὐτὸ τὸ λόγο μπορεῖ μὲν νὰ συλλογίζεται ὁ ἄνθρωπος, δυσκολεύεται ὅμως νὰ συλλογίζεται ὀρθά. Μπορεῖ μὲν νὰ ἐπιθυμεῖ, ὅμως ἀνόητες ἐπιθυμίες. Μπορεῖ μὲν νὰ ὀργίζεται, θυμώνει ὅμως παράλογα. Καὶ γι’ αὐτὸ τὰ νοήματά του καὶ τὰ διανοήματα, οἱ δοξασίες καὶ οἱ φαντασίες καὶ ὅσα ἀντιλαμβάνεται μὲ τὶς αἰσθήσεις εἶναι ἀνάπηρα καὶ στραβὰ καὶ σφαλερά». Τὸ κακὸ βέβαια δὲν περιορίσθηκε ἐκεῖ. Ἐπειδὴ, ὅπως ἀναφέρθηκε, ὑπάρχει ἀλληλεξάρτησις τῶν μερῶν τῆς ψυχῆς, ὑπὸ τὴν ἐπίδραση τῶν λογισμῶν τῆς ψυχῆς διεγείρονται καὶ οἱ ἐπιθυμίες καὶ τὰ συναισθήματά μας. Ἀπ’ αὐτὴ τὴν διεργασία δημιουργοῦνται στὴν ψυχὴ ἡ σύγχυση καὶ ἡ ἀναστάτωση ποὺ ἀποτελοῦν βασικὰ χαρακτηριστικὰ γνωρίσματα τῆς ψυχικῆς καταστάσεως τοῦ μεταπτωτικοῦ ἀνθρώπου.

ΥΠΑΡΧΕΙ ΜΙΑ ΑΙΤΙΑ ΑΛΛΑ ΚΑΙ ΜΙΑ ΠΟΡΕΙΑ ΜΕΧΡΙ ΤΗΝ ΑΙΡΕΣΗ

Ἂς δοῦμε ὅμως ἀναλυτικὰ τὴν ἀλλοτρίωση ποὺ ὑπέστησαν οἱ φυσικὲς δυνάμεις τῆς ψυχῆς, οἱ ὁποῖες ὀνομάζονται καὶ γνωστικὲς ἀλλὰ καὶ αἰσθήσεις τῆς ψυχῆς, μία πρὸς μία καὶ πῶς συγκεκριμένα ἐπηρέασαν τὸ τριμερές της.

α. Τὸ πονηρὸ πνεῦμα, ὁ διάβολος δελέασε τὴν Εὔα πρῶτα μὲ τὴν αἴσθηση. Ἀφοῦ χρησιμοποίησε τὸν ὄφι, γιὰ νὰ τὴν πλησιάσει, τῆς μίλησε προσβάλλοντας, μέσω τοῦ αἰσθητηρίου τῆς ἀκοῆς, τὴν ψυχή της μὲ τὸν δόλο καὶ τὴν πανουργία. Ἂν ἡ Εὔα δὲν εἶχε ὁλιγωρία, ὅπως ἐπισημαίνει ὁ Μέγας Ἀθανάσιος καὶ βρισκόταν σὲ κατάσταση θεωρίας δὲν θὰ δεχόταν περισπασμὸ καὶ δὲν θὰ ἔδινε προσοχὴ στὰ λόγια του ποὺ ἦταν διαβολὴ πρὸς τὸν Θεό. Ἐπειδὴ ὅμως, λόγῳ τῆς ἀπροσεξίας της, ἀφοῦ δὲν εἶχε νήψη, ἀνέχθηκε νὰ ἀκούσει καὶ ἔδωσε προσοχὴ στὰ λόγια ἐκείνου ποὺ οὔτε κἂν γνώριζε καὶ ποὺ μὲ τόσο θράσος ἀντιτάχθηκε στὸ θέλημα καὶ τὴν ἐντολὴ τοῦ Θεοῦ, πέρασε ἡ προσβολὴ στὴν ψυχή της μὲ τὴν ἐμπιστοσύνη ποὺ τοὺ ἔδειξε. Συνάμα μὲ τὴν προσβολὴ μέσω τῆς ἀκοῆς, καθῶς δηλητηριαζόταν ἡ ψυχή της μὲ τὰ πονηρὰ λόγια, φούντωνε καὶ ἡ ἐπιθυμία της ἀπὸ τὸ ὁρώμενο. Ἡ ἐπιθυμία ἐρεθιζόταν ὅχι μόνο ἀπὸ τὴν ἀκοὴ ἀλλὰ καὶ ἀπὸ τὴν ὅραση. Ἡ Εὔα ἔβλεπε ὅτι οἱ ἀαγορευμένοι καρποὶ εἶναι ἐλκυστικοί. Πρόκειται γιὰ τὸ πρῶτο στάδιο τῆς πτώσεως κατὰ τὸ ὁποῖο προσβλήθηκε ἡ αἴσθηση ποὺ ἐπηρέασε τὸ ἐπιθυμητικό. Στο σημείο αυτό ας περάσουμε στο κομβικό σημείο που μας ενδιαφέρει σχετικά με την αίρεση: Γιατί η μεγάλη και παντοτινή πληγή για την Εκκλησία είναι ο λανθάνων ορθολογισμός, οι αυθαίρετες φαντασίες και οι ψυχικοί συλλογισμοί, που δεν προήλθαν από “νόμιμη άθληση,” δηλαδή από την “πράξη” που αποτελεί την προϋπόθεση της επιβάσεως στην “θεωρία. Πώς, δηλαδή, από την αίσθηση η προσβολή χτύπησε τον ορθό λόγο.

Η ΦΑΝΤΑΣΙΑ ΠΟΥ ΜΕΣΟΛΑΒΗΣΕ ΜΕΤΑΞΥ ΑΙΣΘΗΣΕΩΣ ΚΑΙ ΔΟΞΑΣ ΕΚΑΝΕ ΤΗΝ ΔΙΑΝΟΙΑ ΝΑ ΑΠΟΔΕΧΤΕΙ ΤΗΝ ΚΑΚΟΔΟΞΙΑ

β. Ἀπὸ τὴν αἴσθηση ἡ προσβολὴ προχώρησε στὴ φαντασία ὅταν ἄκουσε ἡ Εὔα ἀπὸ τὸν ὄφι ὅτι τρώγοντας θὰ ανοιχθούν τὰ μάτια τους καὶ θὰ γίνουν ὡς θεοί. Δὲν φαντάσθηκε μόνο τὴν γεύση τῶν καρπῶν ποὺ τοὺς εἶχαν ἀπαγορευθεῖ κινούμενη ἀπὸ περιέργεια, ἀλλὰ φαντάσθηκε συνάμα καὶ τὸ ἀποτέλεσμα τῆς βρώσεως ἐκείνης ποὺ θὰ ἦταν τάχα ἡ ἰσοθεΐα. Στὴ φάση αὐτὴ ἄρχισε νὰ συνδυάζει, νὰ συνομιλεῖ μὲ τὸν λογισμὸ ποὺ τῆς ὑποβλήθηκε. Ὁ λογισμὸς δὲν εἶναι μόνο σκέψη, ἀλλὰ σκέψη μαζὶ μὲ εἰκόνα, φαντασία. Ἡ ἐλπίδα τῆς ἰσοθεΐας τὴν ἔκανε νὰ ὑπερηφανεύεται καὶ νὰ ἀρχίσει νὰ φαντάζεται μεγάλα πράγματα. Τώρα ἡ ἐπιθυμία φούντωνε περισσότερο. Ὁ νοῦς τῶν πρωτοπλάστων μέχρι τότε ἦταν καθαρός, ἑνωειδή καὶ μὲ τὸ νὰ εἶναι ἐνεργείᾳ νοῦς· δὲν ἐτυποῦτο οὔτε ἐσχηματίζετο ἀπὸ τὰς αἰσθήσεις καὶ τὰ εἴδη τῶν αἰσθητῶν· γι’ αὐτὸ ὑπάρχουν Πατέρες ποὺ ὑποστηρίζουν ὅτι ἀρχικὰ στὸν ἄνθρωπο δὲν ὑπῆρχε φαντασία ἀλλὰ εἶναι μεταπτωτικὴ δύναμη τῆς ψυχῆς. Πάντως στὴ φάση αὐτὴ ἔγινε συνδυασμός καὶ ἡ φθορὰ ἀφορὰ τὸ ἐπιθυμητικὸ τῆς ψυχῆς.

γ. Ἀπὸ τὴ φαντασία ὅμως προσβλήθηκε ἡ δόξα (δοξασία), ἡ γνώμη δηλαδὴ νὰ φάγουν ἀπὸ τὸν ἀπαγορευμένο καρπό, γιὰ νὰ γίνουν σὰν Θεοί. Ἐπειδὴ ἡ γνώμη αὐτὴ μέχρι τὴ στιγμὴ εκείνη δὲν προερχόταν ἀπὸ τὴν ἀνώτερη δύναμή της, τὴν διάνοια, ἐπρόκειτο γιὰ ἄλογο ψῆφο. Δὲν εἶχε δηλαδὴ προηγηθεῖ κρίση γι’ αὐτὸ καὶ δὲν μεσολάβησε ἀκόμη προαίρεση. Ἐφ’ ὅσον ὅμως ὑπῆρξε ὄρεξη καὶ ἐπιθυμία τέτοια ποὺ ἔκακαν τὴν σκέψη καὶ τὴ διάνοια τῆς Εὔας νὰ προσανατολισθεῖ σταθερὰ καὶ ἐπίμονα στὴ φαντασία τῆς ἰσοθεΐας, σαφῶς ὑπῆρξε βούληση. Ἡ Εὔα αὐτονομήθηκε πλέον ἀπὸ τὴ γνώση καὶ τὸ θέλημα τοῦ Θεοῦ. Δὲν στηρίχθηκε μὲ ἐμπιστοσύνη στὴ δύναμη, τὴ σοφία καὶ τὴν ἀγαθότητα τοῦ Θεοῦ. Μέχρι τότε εἶχε ἕνα αἴσθημα ὁλοκληρωτικῆς ἐξαρτήσεως ἀπὸ Ἐκεῖνον, εἶχε σταθερὴ προσήλωση στὸν Θεό. Τώρα πλέον παύει νὰ εἶναι θεοκεντρικὴ καὶ γίνεται ἐγωκεντρική. Ἐμπιστεύεται ἄλογα τὸν ἑαυτό της. Φτάνει στὸ τρίτο στάδιο τῆς πτώσεως, τὴ συγκατάθεση ποὺ θὰ συντελεσθεῖ μὲ τὴν κρίση τῆς διανοίας.

Ο ΥΙΟΣ ΚΑΙ ΛΟΓΟΣ ΤΟΥ ΘΕΟΥ ΓΙ’ ΑΥΤΟ ΠΡΟΣΛΑΜΒΑΝΕΙ ΚΑΘΟΛΟΚΛΗΡΙΑΝ ΤΟΝ ΑΝΘΡΩΠΟ ΣΩΜΑ ΚΑΙ ΨΥΧΗ ΓΙΑ ΝΑ ΘΕΡΑΠΕΥΣΕΙ ΚΑΙ ΤΑ ΔΥΟ

δ. Ἡ διάνοια πάλι, ἐπειδὴ ἔκρινε ἐσφαλμένα ὅτι θὰ ἦταν καλὴ ἡ βρώση τοῦ ἀπαγορευμένου καρποῦ, προκειμένου νὰ ἐπιτευχθεῖ ἰσοθεΐα, ἐξέπεσε καὶ αὐτή. Καθὼς δὲν ἔκρινε ὀρθὰ νὰ ἀποκρούσει μὲ ἀντίρρηση τὴν προσβολὴ τοῦ δαίμονος, ἐπλήγη καὶ ἔκτοτε καὶ ἔγινε ἐμπαθής. ∆ιὰ τοῦτο Θεὸς ἐν σαρκὶ, ἵν’ ἐναποκτείνῃ τὸν ἐμφωλεύοντα θάνατον. Ὡς γὰρ τῶν φαρμάκων τὰ ἀλεξητήρια κατακρατεῖ τῶν φθαρτικῶν, οἰκειωθέντα τῷ σώματι, καὶ ὡς τὸ ἐνυπάρχον τῷ οἴκῳ σκότος τῇ ἐπεισαγωγῇ τοῦ φωτὸς λύεται οὕτως ὁ ἐνδυναστεύων τῇ ἀνθρωπίνῃ φύσει θάνατος τῇ παρουσίᾳ τῆς θεότητος ἠφανίσθη…«διὰ τοῦτο Θεὸς ἐν σαρκὶ, ἐπειδὴ ἔδει τὴν καταραθεῖσαν σάρκα ταύτην ἁγιασθῆναι, τὴν ἀσθενήσασαν ἐνδυναμωθῆναι, τὴν ἀλλοτριωθεῖσαν Θεοῦ, ταύτην οἰκειωθῆναι αὐτῷ, τὴν ἐκπεσοῦσαν τοῦ παραδείσου, ταύτην εἰς οὐρανοὺς ἀναχθῆναι…ὁ ἐπιτήδειος πρὸς τὴν ἐνανθρώπησιν τοῦ Κυρίου καιρὸς, πάλαι προωρισμένος καὶ προδιατεταγμένος πρὸ καταβολῆς κόσμου, τότε ἐνειστήκει, καθ’ ὃν ἔδει τὸ Πνεῦμα τὸ ἅγιον καὶ τὴν δύναμιν τοῦ Ὑψίστου τὴν θεοφόρον ἐκείνην συστήσασθαι σάρκα. Ἐπειδὴ δὲ ὁμότιμον τῆς καθαρότητος Μαρίας οὐκ εἶχεν ἡ κατ’ ἐκείνην γενεὰ τῶν ἀνθρώπων, ὥστε ἐνέργειαν τοῦ Πνεύματος ὑποδέξασθαι…” ΜΕΓΑΛΟΥ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ ΟΜΙΛΙΑ ΕΙΣ ΤΗΝ ΑΓΙΑΝ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ ΓΕΝΝΗΣΙΝ.Ομιλία εις την αγίαν του Χριστού Γέννησιν. (PG 31,σελ. 1.457–1.476).https://greekdownloads3.files.wordpress.com/2014/09/in_sanctam_christi_generationem.pdf ·

Η ΑΠΟΛΥΤΡΩΣΗΣ ΔΙΑ ΤΟΥ ΑΙΜΑΤΟΣ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ

Η Πίστις της Εκκλησίας ως Κανών Αληθείας με συγκεκριμένο δογματικό περιεχόμενο συνδέεται με την εν Χριστώ ζωή δια μέσου της Θείας Λατρείας και των Αγίων Μυστηρίων. Σύμφωνα με τον Μέγα βασίλειο“διὰ δὲ τῆς πίστεως ὑπὸ τοῦ αἵματος τοῦ Χριστοῦ ἐκαθαρίσθημεν ἀπὸ πάσης ἁμαρτίας, ἐν δὲ τῷ ὕδατι βαπτισθέντες εἰς τὸν θάνατον τοῦ Κυρίου, ὥσπερ ἔγγραφον ὁμολογίαν κατεθέμεθα· νενεκρῶσθαι μὲν τῇ ἁμαρτίᾳ καὶ τῷ κόσμῳ, ἐζωοποιεῖσθαι δὲ τῇ δικαιοσύνῃ, καὶ οὕτως ἐν τῷ ὀνόματι τοῦ ἁγίου Πνεύματος βαπτισθέντες, ἄνωθεν ἐγεννήθημεν· γεννηθέντες δὲ καὶ ἐν τῷ ὀνόματι τοῦ Υἱοῦ βαπτισθέντες, τὸν Χριστὸν ἐνεδυσάμεθα· ἐνδυσάμενοι δὲ τὸν καινὸν ἄνθρωπον, τὸν κατὰ Θεὸν κτισθέντα, ἐν τῷ ὀνόματι τοῦ Πατρὸς ἐβαπτίσθημεν καὶ τέκνα Θεοῦ ἀπηγορεύθημεν. Χρεία οὖν λοιπὸν τρέφεσθαι ἡμᾶς τροφὴν ζωῆς αἰωνίου, ἥντινα παρέδωκεν ἡμῖν πάλιν ὁ αὐτὸς μονογενὴς Υἱὸς τοῦ ζῶντος Θεοῦ, εἰπών· «Οὐκ ἐπ’ ἄρτῳ μόνῳ ζήσεται ἄνθρωπος, ἀλλ’ ἐπὶ παντὶ ῥήματι ἐκπορευομένῳ διὰ στόματος Θεοῦ.» Καὶ πῶς τοῦτο γένηται, ἐδίδαξεν ἐν τῷ εἰπεῖν· «Ἐμὸν βρῶμά ἐστιν, ἵνα ποιῶ τὸ θέλημα τοῦ πέμψαντός με Πατρός·» καὶ πάλιν· «Ἀμὴν ἀμὴν λέγω ὑμῖν.» Πρὸς βεβαίωσιν τῶν ἐπιφερομένων καὶ πληροφορίαν τῶν ἀκουόντων, ἐκ δευτέρου τοῦτο προθεὶς, φησὶν, ὅτι «Ἐὰν μὴ φάγητε τὴν σάρκα τοῦ Υἱοῦ τοῦ ἀνθρώπου, καὶ πίητε αὐτοῦ τὸ αἷμα, οὐκ ἔχετε ζωὴν ἐν ἑαυτοῖς. Ὁ τρώγων μου τὴν σάρκα, καὶ πίνων μου τὸ αἷμα, ἔχει ζωὴν αἰώνιον, κἀγὼ ἀναπαύσω αὐτὸν ἐν τῇ ἐσχάτῃ ἡμέρᾳ. Ἡ γὰρ σάρξ μου ἀληθής ἐστι βρῶσις· καὶ τὸ αἷμά μου ἀληθής ἐστι πόσις. Ὁ τρώγων μου τὴν σάρκα, καὶ πίνων μου τὸ αἷμα, ἐν ἐμοὶ μένει, κἀγὼ ἐν αὐτῷ.»” ΤΟΥ ΕΝ ΑΓΙΟΙΣ ΠΑΤΡΟΣ ΗΜΩΝ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ, Ἀρχιεπισκόπου Καισαρείας Καππαδοκίας, ΟΜΙΛΙΑ ΠΕΡΙ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΠΝΕΥΜΑΤΟΣ (PG 31, σελ. 1.429 – 1.437).https://greekdownloads3.files.wordpress.com/2014/09/homilia_de_spiritu_sancto.pdf

Η ΠΑΡΑΘΕΣΙΣ ΜΑΣ ΩΣ ΠΡΟΣΦΟΡΑΣ ΤΗΣ ΥΠΑΡΞΕΩΣ ΜΑΣ ΚΑΙ ΤΟΥ ΟΠΟΙΟΥ ΕΡΓΟΥ ΜΑΣ ΕΝ ΧΡΙΣΤΩ ΓΙΝΕΤΑΙ ΜΕΝ ΔΙΑ ΤΗΣ ΑΓΙΑΣ ΑΝΑΦΟΡΑΣ ΟΜΩΣ ΔΙΑ ΜΕΣΟΥ ΤΩΝ ΑΓΙΩΝ ΠΟΥ ΕΠΕΙΔΗ ΚΡΑΤΗΣΑΝ ΤΗΝ ΠΑΡΑΚΑΤΑΘΗΚΗ ΕΧΟΥΝ ΤΗΝ ΠΑΡΗΣΙΑ ΓΙΑ ΝΑ ΤΗΝ ΕΝΕΡΓΗΣΟΥΝ

Γράφει “Περὶ τῆς παραθέσεως” ο άγιος Νικόλαος ο Καβάσιλας:

(1.) “Μετὰ δὲ τὸ εὔξασθαι περὶ πάντων, ἑαυτοὺς κελεύει τῷ
Θεῷ παρατίθεσθαι, λέγων· «Τῆς παναγίας, ἀχράντου, ὑπερ-
ευλογημένης, ἐνδόξου Δεσποίνης ἡμῶν Θεοτόκου καὶ ἀειπαρ-
θένου Μαρίας, μετὰ πάντων τῶν ἁγίων μνημονεύσαντες,
ἑαυτοὺς καὶ ἀλλήλους καὶ πᾶσαν τὴν ζωὴν ἡμῶν Χριστῷ τῷ
Θεῷ παραθώμεθα.»
(2.) Οὐ πάντων ἐστὶ «τὸ παρατίθεσθαι ἑαυτοὺς τῷ Θεῷ».
Οὐ γὰρ ἀρκεῖ τὸ εἰπεῖν, ἀλλὰ δεῖ καὶ τὸν Θεὸν συνταθέμενον
ἔχειν. Τοῦτο δὲ παρρησίας δεῖται πάντως, παρρησίαν δὲ
συνειδὸς ποιεῖ καθαρόν, ὅταν ἡ καρδία ἡμῶν μὴ καταγιγνώσκῃ
ἡμῶν, ὅταν τὰ αὐτοῦ μεριμνῶμεν, ὅταν ὑπὲρ τοῦ μεριμνᾶν τὰ
ἐκείνου τῶν ἡμετέρων καταφρονῶμεν. Τότε γὰρ αὐτοί τε
ἀληθῶς ἀφιστάμεθα τῆς μερίμνης τῆς ὑπὲρ ἡμῶν αὐτῶν, καὶ
τῷ Θεῷ ταύτην παρατίθεμεν ἀσφαλῶς, πιστεύοντες βεβαίως
ὅτι δέξεται τὴν παρακαταθήκην ἡμῶν καὶ φυλάξει. Ἐπεὶ
τοίνυν τοσαύτης δεῖται τὸ πρᾶγμα φιλοσοφίας τε καὶ σπουδῆς,
διὰ τοῦτο νῦν μὲν παναγίαν τοῦ Θεοῦ Μητέρα καὶ τὸν τῶν
ἁγίων ἅπαντα κύκλον εἰς ἐπικουρίαν καλέσαντες, οὕτω ποιού-
μεθα τὴν παράθεσιν· τοῦτο γὰρ βούλεται τὸ «μνημονεῦσαι»,
τὸ «καλέσαι», τὸ «δεηθῆναι». Νῦν δὲ «τὴν ἑνότητα τῆς
πίστεως καὶ τὴν κοινωνίαν τοῦ ἁγίου Πνεύματος αἰτησά-
μενοι» πρότερον, εἶτα «ἑαυτοὺς καὶ ἀλλήλους καὶ πᾶσαν τὴν
ζώην ἡμῶν παρατιθέμεθα τῷ θεῷ».

(3.) Τί δέ ἐστιν «ἡ τῆς πίστεως ἑνότης»; «Ἀνήρ, φησί,
δίψυχος, ἀκατάστατος ἐν πάσαις ταῖς ὁδοῖς αὐτοῦ», δίψυχον
λέγων τὸν ἀμφίβολον, τὸν οὐδαμοῦ βέβαιον. Ὁ γὰρ τοιοῦτος
ἐφ᾿ ἑκάτερα κλίνων, οὐδετέρωθι βαίνει βεβαίως. Τούτου τὸ
ἐναντίον δηλοῦται διὰ τῆς ἑνότητος, τὸ πάγιον, τὸ βέβαιον, τὸ
ἑστώς. Ὁ μὲν γὰρ πιστεύων βεβαίως ἕν τι γιγνώσκει περὶ
τοῦ πράγματος, ἢ τὸ εἶναι, ἢ τὸ μὴ εἶναι. Ὁ δὲ ἀμφίβολος
πρὸς ἄμφω ῥέπων, καὶ ἀπὸ τῆς προσηγορίας γίνεται δῆλος.
(4.) Τοῦτο μὲν οὖν ἡ τῆς πίστεως ἑνότης· τὸ ἀκίνητον, τὸ
πάσης ἀμφιβολίας ἀπηλλαγμένον.
(5.) «Ἡ δὲ τοῦ ἁγίου Πνεύματος κοινωνία» τὴν ἐκείνου
σημαίνει χάριν. Λέγεται δὲ κοινωνία ὅτι, τοῦ Κυρίου διὰ
τοῦ σταυροῦ «τὸ μεσότοιχον τοῦ φραγμοῦ», τὸ μεταξὺ Θεοῦ
καὶ ἡμῶν καθελόντος, ἐπὶ τοὺς τέως διισταμένους καὶ μηδὲν
ἔχοντας κοινὸν συνιέναι καὶ κοινωνεῖν ἔδει λοιπόν, ἡ τοῦ ἁγίου
Πνεύματος εἰς τοὺς ἀποστόλους ἐπιδημία τοῦτο ποιεῖ. Ἐντεῦ-
θεν γὰρ τὸ ἅγιον βάπτισμα καὶ πᾶσα ἡ τῶν θείων χαρίτων
πηγὴ τοῖς ἀνθρώποις ἀνέῳγε καί, κατὰ τὸν μακάριον Πέτρον,
«θείας γεγόναμεν κοινωνοὶ φύσεως».
(6.) Δεῖ τοίνυν καὶ πίστεως βεβαίας καὶ τῆς παρὰ τοῦ
Πνεύματος βοηθείας τὸν μέλλοντα καλῶς ἑαυτὸν παρατίθε-
σθαι τῷ Θεῷ.
(7.) Καὶ οὐχ ἑαυτὸν ἕκαστος μόνον, ἀλλὰ καὶ «ἀλλήλους
παρατιθέμεθα». Δεῖ γὰρ οὐ τὸ ἑαυτοῦ ζητεῖν μόνον, ἀλλὰ καὶ
τὰ τῶν ἄλλων, διὰ τὸν τῆς ἀγάπης νόμον”.