Το μνημόσυνο του Παύλου Μελά στον Ιερό Ναό Αγίας Παρασκευής Πισοδερίου (videos, pics)
Την Κυριακή 18 Οκτωβρίου 2020, μετά το πέρας της Θείας Λειτουργίας στον Ιερό Ναό Αγίας Παρασκευής Πισοδερίου Φλώρινας, τελέστηκε το μνημόσυνο για τον ήρωα Παύλο Μελά. Μέσα σε κλίμα συγκίνησης και κατάνυξης, χορός ιεροψαλτών υπό τη διεύθυνση του κ. Παντελή Δάφα απέδωσε με αριστοτεχνικό τρόπο τους ύμνους της ημέρας.
Το χρονικό της προσφοράς και της θυσίας:
Ο Παύλος Μελάς γεννήθηκε στις 29 Μαρτίου του 1870 στη Μασσαλία της Γαλλίας. Ο πατέρας του Μιχαήλ, Ηπειρώτης, εμπορεύονταν στη Μασσαλία. Η μητέρα του Ελένη ήταν γόνος κεφαλλονίτικης οικογένειας. Η οικογένειά του εγκαταστάθηκε στην Αθήνα το 1874.
Γίνεται αξιωματικός του πυροβολικού. Ζη την πίκρα της ταπεινωτικής ήττας του 1897. Βιώνει τη δυσκολότερη κρίση της ζωής του. ΄Αλλοτε είναι ευχαριστημένος. ΄Αλλοτε αηδιάζει και απογοητεύεται. Αλλά αυτό χαλυβδώνει την θέλησή του.η κυβέρνηση αποφασίζει να στείλει τέσσερις αξιωματικούς για να «μελετήσουν» από κοντά την κατάσταση. «Του Παύλου του έρχεται σα ζάλη απ’ τη χαρά του», σημειώνει η Ναταλία. Στο γράμμα του προς τον ΄Ιωνα, στις 21 Μαρτίου 1904 από το Ανταρτικό, γράφει: «Είμαι ο ευτυχέστερος των ανθρώπων. Εξεπληρώθη τ’ όνειρόν μου. Η εργασία μου επιτυγχάνει πληρέστατα…».
Είναι γνωστή η διαφωνία των αξιωματικών. Ακολουθεί η δεύτερη περιοδεία του, η οποία λήγει, διότι η αναφορά του για τετράμηνη άδεια δεν είχε εγκριθεί από το Υπουργείο.
Επεται η τρίτη και τελευταία του περιοδεία. Καθώς αποχαιρετά τη Ναταλία, αυτή του λέγει ότι άλλη φορά δεν τον αφήνει να φύγει. Και αυτός της υπόσχεται πως θα είναι η τελευταία. Η τελευταία, ηρωική, έξοδός του στη Μακεδονία.
Αλληλογραφεί τακτικά με τη σύζυγό του. Οι επιστολές του είναι γεμάτες περιπάθεια και νοσταλγία για τη Νάτα του και «τα χρυσά παιδάκια», «τους αγγέλους» του. Πόσο τους νοσταλγεί αυτός ο καλόψυχος σύζυγος και πατέρας! Ο μόνος μεταξύ τους «σύνδεσμος» είναι τ’ αστέρια που βλέπει στον μακεδονίτικο ουρανό.
Αλλά η αγάπη του για την πατρίδα τα υπερνικά όλα. Και δεν είναι έκδηλη μόνον αυτή του η αγάπη. Είναι και η αγάπη του προς τον Χριστό. «Πάντοτε Τον ελάτρευσα διά την θρησκείαν Του και Τον εθαύμασα διά την θυσίαν Του. Ελπίζω να μας βοηθήση», γράφει προς τη Νάτα, από τη Μακεδονία στις 28 Αυγούστου 1904. Μετά τη θεία Κοινωνία αισθάνεται «τώρα ισχυρός, γενναίος και καλύτερος», έτοιμος να κάνει τα πάντα, ακόμη και τη μεγάλη θυσία του.
Και ήρθε εκείνη η μαύρη μέρα της 13ης Οκτωβρίου. Ο Μελάς και τα παλληκάρια του καταλύουν στη Στάτιτσα. Ο Μητρο-Βλάχος έχει ειδοποιήσει τον τουρκικό στρατό που πλησιάζει το σπίτι όπου καταλύει ο Παύλος με τέσσερις Μακεδονομάχους. Για μεγαλύτερη ασφάλεια κατεβαίνουν «από την ξύλινη ανεμόσκαλα σ’ ένα μικρό στάβλο από κάτω». Το τουρκικό βόλι βρίσκει τον Παύλο στη μέση. «Το καθήκον μου έκανα», παραγγέλλει στον Πύρζα να πει στην οικογένειά του. «Πονώ, είπε σιγά και ξεψύχησε».
Μα οι περιπέτειές του δεν τελείωσαν. Και το ακέφαλο σκήνωμά του και η κεφαλή του ταλαιπωρήθηκαν. Ο Καστορίας Γερμανός έθαψε το ακέφαλο σώμα στον περίβολο του παρεκκλησίου των Ταξιαρχών. Ο ήρωας παπάς του Πισοδερίου Σταύρος Τσάμης, στις 18 Οκτωβρίου, έθαψε την κεφαλή του κάτω από την αγία Τράπεζα στο διπλανό μας παρεκκλήσι του αγίου Χαραλάμπους. Σήμερα τα λείψανα του Μελά βρίσκονται σε τάφο στην βόρεια πλευρά του παρεκκλησίου των Ταξιαρχών, στην Καστοριά, μαζί με εκείνα της συζύγου του Ναταλίας.
Στον ναό υπάρχει και η εικόνα του Αποστόλου Παύλου την οποία δώρισε η Ναταλία, η σύζυγος του Παύλου Μελά με την αφιέρωση:
ΔΙΑ ΤΟ ΠΑΡΕΚΚΛΗΣΙΟΝ ΤΟ ΙΕΡΟΝ ΕΝΘΑ ΕΤΑΦΗ ΤΟ ΠΡΩΤΟΝ
Η ΤΙΜΙΑ ΚΕΦΑΛΗ ΤΟΥ ΠΑΥΛΟΥ ΜΕΛΑ ΤΟ 1904.
ΕΥΛΑΒΕΣ ΕΝΘΥΜΙΟΝ ΤΗΣ ΔΟΥΛΗΣ ΤΟΥ ΘΕΟΥ
ΝΑΤΑΛΙΑΣ Π. ΜΕΛΑ
ΕΙΣ ΤΗΝ ΕΝ ΠΙΣΟΔΕΡΙΩ ΕΚΚΛΗΣΙΑΝ.
ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 1915
Μετά το πέρας της Θείας Λειτουργίας ακολούθησε η επιμνημόσυνη δέηση
Στη συνέχεια παραθέτουμε την ομιλία του π. Ειρηναίου Χατζηεφραιμίδη
Στο παρεκκλήσι του Αγίου Χαραλάμπους όπου ετάφη προσωρινώς η κεφαλή του Παύλου Μελά
Ευρισκόμενοι, σήμερα στην αγία Παρασκευή Πισοδερίου, εναποθέτουμε στον ήρωα μας τα μωβ λουλούδια του πένθους, αλλά και τα λευκά της ευγνωμοσύνης, το δάκρυ μας αλλά και τον θαυμασμό μας. Μπροστά στον ήρωά μας, που μας βλέπει από τα θεωρεία του ουρανού, κάνουμε τάμα στη μνήμη του και στη θυσία του:
– Τις κερκόπορτες που άνοιξαν οι περισπούδαστοι, αυτοί που πισωπατήσαν, θα τις κλείσουμε με τους αγώνες μας, ήρωα μας, παλληκάρι μας.
– Όπως είχες πει: « Η Μακεδονία είναι οι πνεύμονες όλης της Ελλάδος και άνευ αυτών η λοιπή Ελλάς δεν δύναται να ζήση. Ας αφήσωμεν τας συγκινήσεις και ας σπεύσωμεν εις την φωνήν της, ενόσω είναι καιρός». Και μεις θα σπεύσουμε στο κάλεσμά της.
– Δεν σε κλαίμε μόνο, όπως ο Καραβαγγέλης εκείνο το βράδυ μπροστά στο ακέφαλο σκήνωμά σου. Αλλά και σε θαυμάζουμε για την παρακαταθήκη που μας άφησες: Ότι οι μάχες δεν κερδίζονται με τους χαμηλούς τόνους, αλλά με τους αγώνες. Ο αγώνας είναι μισή νίκη.
– Αν, όπως έλεγαν οι Λατίνοι, «Nomen est omen», το όνομα είναι σημάδι, σημαία, σύνθημα στη μάχη, σφραγίδα, και μεις δεν παραδίδουμε το όνομά μας, το μοναδικό όνομα που έχει του ονείρου μας η γη. Την κληρονομιά που μας άφησες δεν θα την παραδώσουμε τώρα, στους άγουρους καιρούς μας, επειδή κάποιοι στης ντροπής τα έδρανα καθίσαν.
– Θα βαδίσουμε γερά στα χνάρια σου, στα ίχνη που άφησες πίσω σου, ρηξικέλευθε Μελά. Ο Μακεδονικός Αγώνας δεν τελείωσε. Όπως είχε ειπωθεί σε αυτήν την εκκλησία, το 1984, ο Μακεδονικός Αγώνας δεν αποτελεί μόνον παρελθόν. Μπορεί να γίνει και ένα ένδοξο, αλλά ηρωικό μέλλον.
Στο τέλος Μέλη του Αθλητικού Μορφωτικού Συλλόγου Πισοδερίου και του Δασικού Συνεταιρισμού Πισοδερίου μαζί με τον π. Ειρηναίο Χατζηεφραιμίδη τραγούδησαν το τραγούδι …”Σαν τέτοια ώρα στο βουνό”
Το τελευταίο γράμμα του Παύλου Μελά στην κόρη του
«Ζωή μου, κόρη μου
Είσαι τώρα μικρούτσικη, μόλις 5,5 ετών αγγελούδι, γλυκιά γλυκιά και λεπτή. Εγώ είμαι γέρος 34 ετών και φεύγω μετ’ ολίγας ώρας διά την Μακεδονίαν, όπως πολεμήσω εναντίον των Βουλγάρων, οι οποίοι δολοφονούν τους αδελφούς μας. Πριν φύγω, θέλω να σου γράψω αυτό το γράμμα διά να το διαβάσεις όταν μεγαλώσεις και να έχεις μίαν ενθύμησίν μου. Δεν έχω να σου δώσω συμβουλάς, διότι τελειότερο αγγελούδι δεν είδον. Εχεις χάριν πνεύματος και σώματος. Είσαι λεπτοτάτη και ευαισθητοτάτη, και εν ταυτώ έχεις χαρακτήρα και θέλησιν ισχυροτάτους. Η ευσυνειδησία σου είναι έκτακτος, εν γένει δε έχεις όλα τα προτερήματα της καλής μητρός σου. Ουδέ ανησυχώ διά την επιμέλειάν σου, διότι από τώρα φαίνεται η φιλομάθειά σου.
Συ παρακαλώ μόνον, αγάπη μου, όταν μεγαλώσεις να προσέχης ολίγον τον Μίκην μου. Είναι ζωηρός ολίγον και αγαπά τα παιγνίδια. Οταν τον βλέπεις να παραμελεί τα μαθήματά του, να του τα υπενθυμίζεις και να του λέγεις ότι ο μπαμπάς θα ήτο πολύ λυπημένος εάν τον έβλεπε αμελούντα τα μαθήματα. Συ δε, αγγελάκι μου, να ενθυμήσαι καμιά φορά τον μπαμπά σου, ο οποίος εχόρευε μαζί σου το two steps.
Σε φιλώ, παιδάκι μου, εξ όλης […] ψυχής και σε ευλογώ.
Ο πατήρ σου, που σε ελάτρευσε
Παύλος Μ. Μελάς
Ανθυπολοχαγός».
Πηγή: perivleptosfl.blogspot.com
«Ένας φίλος μου, ο ανθυπολοχαγός Λούφας… ηθέλησε να κάμω την φωτογραφίαν μου. Συγκατατέθην εις τούτο. Σου στέλλω σήμερον το πρώτον αντίτυπον, αλλ’ υπό τον όρον να μήν ιδή το φως της ημέρας… Αλλά φαντάσου τί κωμικόν θα ήτο και τί μαρτύριον δι’ εμέ, άν επέστρεφα άπρακτος, να βλέπω τη φάτσα μου έτσι μασκαρεμένην.» (Ναταλίας Μελά, «Παύλος Μελάς», έκδ. «Σύλλογος προς διάδοσιν Ελληνικών Γραμμάτων», «Δωδώνη», Αθήνα-Γιάννινα, 1992, σελ. 319).
Το βράδυ… επήγα εις την εκκλησίαν του μοναστηρίου, την χαμηλήν, παναρχαίαν εκκλησίαν. Και εκεί μόνος εις το σκότος έκλαυσα με απελπισία. Ησθανόμην ως εις την κόλασιν και εντελώς μόνος. Ελησμόνησα όλον το ωραίον, το υψηλόν και το ευγενές μέρος της αποστολής μου και έβλεπα μόνον φόνους αγρίους, δολίους, ερήμωσιν οικογενειών, απελπισίαν γονέων, τέκνων, αδελφών. (Ναταλίας Μελά, «Παύλος Μελάς», έκδ. «Σύλλογος προς διάδοσιν Ελληνικών Γραμμάτων», «Δωδώνη», Αθήνα-Γιάννινα, 1992, σελ. 379-379).
Είναι εξαιρετικό το βιβλίο μας συστήνετε μέσα από τα αποσπάσματα που μας παραθέτετε εδώ (αν και όχι τα πιο αντιπροσωπευτικά)
Εκεί σκιαγραφείται ο χαρακτήρας του Παύλου Μελά, ενός λεπτού, περίσκεπτου, ευαίσθητου και φιλότιμου ανθρώπου, που εμφορούνταν από λατρεία στην Πατρίδα, την Θρησκεία και την Οικογένεια.
Ένα βιβλίο που πρέπει να διαβάσει κάθε Έλληνας.