Εισήγηση του Ειδικού Αγορητή κ. Λιάση Ιωάννη για το Master Plan, στο Περιφερειακό Συμβούλιο της Δυτ. Μακεδονίας

Η Δυτική Μακεδονία υποδέχεται την νέα δεκαετία με αποφάσεις που καθορίζουν το μέλλον της για τις επόμενες γενιές.

Αποφάσεις που πάρθηκαν για τους Δυτικομακεδόνες, χωρίς τους Δυτικομακεδόνες.

Σήμερα καλούμαστε να αποφασίσουμε για το κρισιμότερο θέμα των τελευταίων δεκαετιών, την απολιγνιτοποίηση, βάσει ενός σχεδίου που το ονόμασαν «Σχέδιο δίκαιης αναπτυξιακής μετάβασης».

Όμως για να είναι ένα σχέδιο δίκαιο και να πετύχει απαιτούνται τρεις (3) προϋποθέσεις, τρία (3) προαπαιτούμενα:

1. Ένα Σχέδιο που θα προκύψει μετά από σοβαρή, ουσιαστική διαβούλευση και συναπόφαση με όλους τους εμπλεκόμενους φορείς.
2. Να δοθεί Χρόνος για τη δίκαιη μετάβαση.
3. Να υπάρξει σημαντική Χρηματοδότηση για την παραγωγική ανασυγκρότηση της περιοχής, για το κτίσιμο της νέας οικονομίας.

Ας εξετάσουμε λοιπόν κάθε ένα προαπαιτούμενο ξεχωριστά.

1. ΤΟ ΣΧΕΔΙΟ

Ενώ παγκόσμια, η ορθή σκέψη, η κοινή λογική λέει πρώτα σχεδιάζω και μετά αποφασίζω..

Ενώ είναι απόλυτα σαφές, ότι το σχέδιο ορίζει τον χρόνο που απαιτείται για την μετάβαση για την παραγωγική ανασυγκρότηση, η κυβέρνηση, ο πρωθυπουργός, ανακοίνωσε το βίαιο κλείσιμο των λιγνιτικών μονάδων, ουσιαστικά το 2023, από την έδρα του ΟΗΕ, χωρίς να μας το επιβάλλει κάνεις, με μία μονομερή ενέργεια, χωρίς κανένα σχέδιο και βέβαια χωρίς να υπάρχει καμία αναπτυξιακή συμφωνία με την Ευρωπαϊκή Ένωση, που να έχει σχέση με την ταχύτητα απολιγνιτοποίησης.

Η κυβέρνηση λοιπόν έκανε το ανάποδο, ή όπως λέει ο λαός «έβαλε το κάρο μπροστά από το άλογο».

Εκτός βέβαια εάν υπάρχει ένα άλλο σχέδιο που το αγνοούμε, ένα σχέδιο υπέρ των μεγάλων ιδιωτικών συμφερόντων με τα φαραωνικά φωτοβολταϊκά Γερμανικών εταιρειών, την αντικατάστασή του Εθνικού καυσίμου του λιγνίτη, με ένα άλλο ορυκτό καύσιμο, το ιδιωτικοποιημένο και εισαγόμενο φυσικό αέριο, με ότι αυτό συνεπάγεται για την διαμόρφωση των τιμών και την εξάρτηση της χώρας μας σε μία γεωπολιτική κρίση!

Ένα τέτοιο σχέδιο όμως δεν το χρειάζεται η Δυτική Μακεδονία, δεν υπηρετεί τις πραγματικές ανάγκες της περιοχής και των κατοίκων της.

Αλλά και το Master Plan είναι μία καλογραμμένη έκθεση Ιδεών, με μεγάλες αντιφάσεις, χαρακτηριστικά αναφέρω:

Στη σελίδα 91 καταλήγει στα εξής συμπεράσματα:

α) Η αναδιάρθρωση της οικονομίας των περιοχών με ορυχεία, απαιτεί αρκετό χρόνο και στρατηγικό σχέδιο.

β) για την αντιμετώπιση της ανεργίας, χρειάζεται προγραμματισμός και χρόνος για προσαρμογή με ανάλυση, των διαθέσιμων επιλογών.

Ισχύουν αυτά για την περιοχή μας; Όχι βέβαια, ούτε στο ελάχιστο!

Στην σελίδα 76 «Παράγοντες επιτυχίας» αναφέρει:

Σχεδιασμός πλάνου μετάβασης: Ολοκληρωμένος και ενδελεχής σχεδιασμός του πλάνου μετάβασης με προκαθορισμένους στόχους ΠΡΙΝ ΤΗΝ ΕΝΑΡΞΗ ΤΗΣ ΑΠΟΛΙΓΝΙΤΟΠΟΙΗΣΗΣ.

Αλήθεια; Ισχύει αυτό για τη Δυτική Μακεδονία; Όχι βέβαια. Γιατί η απολιγνιτοποίηση ήδη έχει ξεκινήσει με το κλείσιμο των μονάδων του ΑΗΣ Αμυνταίου και το επικείμενο κλείσιμο άμεσα και άλλων μονάδων.

Στη σελίδα 78 αναφέρει: Το σχέδιο μετάβασης πρέπει να είναι οργανωμένο σε διακριτές φάσεις, με προκαθορισμένους στόχους και δείκτες μέτρησης απόδοσης.

Εδώ δεν έχουμε ούτε διακριτές φάσεις, ούτε προκαθορισμένους στόχους, ούτε δείκτες μέτρησης απόδοσης.

Επίσης στην ίδια σελίδα αναφέρει: Η βελτίωση των υποδομών (φυσικών και ψηφιακών) υλοποιείται στην πρώτη φάση μετάβασης και λειτουργεί ως καταλύτης επενδύσεων.

Μα εδώ ισχύει το ανάποδο. Έχουν ανακοινωθεί επενδύσεις π.χ. 2 GWatt 1,7 GWatt και άλλα μεγάλα φωτοβολταϊκά, πριν εγκριθούν τα Ειδικά Πολεοδομικά Σχέδια (Ε.Π.Σ.), οι Ζώνες Απολιγνιτοποίησης (ΖΑΠ) και τα εδαφικά σχέδια που είναι προαπαιτούμενα για τη δυνατότητα υποβολής πρότασης για επενδύσεις και έργα στην Ευρωπαϊκή Ένωση.

Μήπως λοιπόν ο στόχος τους είναι τα Ε.Π.Σ., οι ΖΑΠ και τα εδαφικά σχέδια να μελετηθούν και να σχεδιαστούν με βάση προαποφασισμένες επενδύσεις, που υπηρετούν τα συμφέροντα ελάχιστων και όχι των κατοίκων της Δυτικής Μακεδονίας;

2. Ο ΧΡΟΝΟΣ

Ο χρόνος δεν υπάρχει!!! Η Γενική Διεύθυνση REGIO της Ευρωπαϊκής Επιτροπής που είναι αρμόδια για την πολιτική της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τις περιφέρειες λέει: Ότι για μία δίκαιη μετάβαση στις λιγνιτικές περιοχές απαιτούνται δεκαετίες.

Εδώ η απολιγνιτοποίηση ξεκίνησε πολύ πριν από την παρουσίαση του σχεδίου και εμείς ακόμα διαβουλευόμαστε!!!

Στο σχέδιο αναφέρεται ότι χρησιμοποιήθηκε η ευρωπαϊκή εμπειρία! Σε τρία χρόνια; Αλήθεια που συνέβη αυτό;

Εδώ η παγκόσμια εμπειρία μας διδάσκει ότι, παρότι για τη μετάβαση απαιτήθηκαν δεκαετίες, τα προβλήματα των περιοχών αυτών ακόμη και σήμερα είναι πολύ σημαντικά και δυστυχώς σε κάποιες περιοχές είχαμε φαινόμενα ερημοποίησης!

Τα παράδειγμα που αναφέρονται στο Master Plan για επιτυχημένη και δίκαιη μετάβαση αφορούν χώρες όπως η Γερμανία, με ορίζοντα το 2040 και η Πολωνία με ορίζοντα πέραν του 2050.

Εμείς γιατί κατ’ εξαίρεση πρέπει να το πράξουμε 27 χρόνια νωρίτερα από τις άλλες Ευρωπαϊκές χώρες και σε διάστημα τριών (3) ετών; και πώς αυτό μπορεί να επιτευχθεί με δίκαιο τρόπο;

3. ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗ

Στις αρχές του 2020 η χρηματοδότηση προσδιοριζόταν περίπου στα 300 εκατομμύρια ευρώ, μετά στα μέσα του ίδιου έτους στο 1,7 δις, για να καταλήξουμε στα 700 εκατομμύρια ευρώ περίπου για το διάστημα 2021-2027. Αυτό είναι το μόνο ζεστό χρήμα, όταν η απώλεια της Α.Π.Α. (Ακαθάριστης Προστιθέμενης Αξίας) που χάνεται λόγω του κλεισίματος των μονάδων ανέρχεται σε 1,2 δις ετησίως ή 9 δις για το διάστημα 2021-2027, για τη Δυτική Μακεδονία.

Όλα τα άλλα που λέγονται για 5,5 δις αφορούν μόχλευση ιδιωτικών κεφαλαίων και δάνεια.

Απουσιάζουν οι σοβαρές, οι μεγάλες δημόσιες επενδύσεις και οι επενδύσεις που απορρέουν από τις υποχρεώσεις της ΔΕΗ, που θα δημιουργούσαν ένα πλαίσιο προστασίας.

Άρα καμία από τις τρεις (3) προϋποθέσεις – προαπαιτούμενα για μία δίκαιη μετάβαση δεν ισχύει.

Ο κύριος Μουσουρούλης, μας είπε στην προηγούμενη συνεδρίαση του Περιφερειακού Συμβουλίου, ότι ήδη η Δυτική Μακεδονία έχει υψηλή ανεργία. Πράγματι είμαστε η πρώτη περιφέρεια σε ανεργία. Αν λοιπόν προσθέσουμε σε αυτούς και τους 25.000 νέους ανέργους που δημιουργεί η βίαιη και άδικη απολιγνιτοποίηση (σύμφωνα με μελέτη του ΤΕΕ Δυτικής Μακεδονίας και της ΑΝΚΟ) και αποδεχόμενοι την προσέγγιση του σχεδίου σας, ότι στην ιδανική περίπτωση δημιουργούνται 8 με 10.000 θέσεις εργασίας, για το διάστημα 2021 -2027, τι θα συμβεί στην περιοχή; Η ανεργία θα φτάσει στο 42%.

Επίσης μας είπε, ότι η ΔΕΗ είχε ζημία το 2019, 300 εκατομμύρια ευρώ. Βέβαια με αυξημένες αποσβέσεις, αλλαγή του χρονικού ορίζοντα κλεισίματος και πριν την αύξηση των τιμών στα τιμολόγια του ρεύματος.

Κανένας λόγος για την κοινωνική πολιτική που εφαρμόζει η ΔΕΗ.

Δεν μας απάντησε όμως κανείς, γιατί δεν πήραν τα δωρεάν δικαιώματα ρύπων το 2013 και πολύ περισσότερο γιατί δεν αγόρασαν δικαιώματα ρύπων την περίοδο του κορωνοϊού, με τιμή 10-12 ευρώ, που θα έδινε την δυνατότητα στις σύγχρονες μονάδες, να λειτουργούν χωρίς ζημιά.

Η απώλεια της αξίας μη αποσβεσμένων επενδυμένων κεφαλαίων πολλών δις στις μονάδες, η απώλεια συναλλάγματος για την εισαγωγή φυσικού αερίου και η απώλεια 1,2 δις ετησίως από την Α.Π.Α. της Δυτικής Μακεδονίας δεν λαμβάνονται υπόψη;

Εδώ, με ευκολία πετάμε 20 εκατομμύρια ευρώ, που κόστισε ο εξωτερικός αγωγός της τηλεθέρμανσης Φλώρινας.

Δυστυχώς οι αποφάσεις που είναι πολιτικές, είναι υπέρ του φυσικού αερίου, υπέρ της αεριοποίησης.

Εάν δεν κατανοήσουμε ότι η ΔΕΗ επιτέλεσε και επιτελεί εθνική αποστολή, με το εθνικό καύσιμο και ότι η Δυτική Μακεδονία που στήριξε αυτήν την αποστολή 70 χρόνια, δικαιούται χρόνο για ομαλή και δίκαιη μετάβαση, είμαστε σε λάθος δρόμο.

Επίσης ο κύριος Μουσουρούλης μας επιβεβαίωσε, ότι τα συμφέροντα του φυσικού αερίου είναι πολύ ισχυρά, διότι το μέγεθος των επενδύσεων είναι τεράστιο και επιβάλλουν τους όρους στην εγχώρια και παγκόσμια αγορά και η παρουσία τους θα είναι μακροπρόθεσμη, παρότι μελέτη του Ταμείου Περιβάλλοντος Άμυνας των ΗΠΑ (EDF), διαπιστώνει, ότι δεν υπάρχει μακροπρόθεσμο όφελος για το κλίμα από τη μετάβαση μονάδων ηλεκτροπαραγωγής με άνθρακα, σε μονάδες φυσικού αερίου και παρότι η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν θα εγκρίνει επενδύσεις φυσικού αερίου μετά το 2021.

Είναι πολύ σημαντικό, να γίνει από όλους μας αντιληπτό ό,τι, για οποιαδήποτε έγκριση χρηματοδότησης έργου από την Ευρωπαϊκή Ένωση που αφορά την απολιγνιτοποίηση, προαπαιτούμενο είναι η ολοκλήρωση και έγκριση των Ε.Π.Σ., των ΖΑΠ και των εδαφικών σχεδίων. Αυτά τα προαπαιτούμενα θα τεθούν σε διαβούλευση με πολλούς εταίρους κοινωνικούς, θεσμικούς και άλλους, με συνέπεια να απαιτηθεί μεγάλο χρονικό διάστημα. Άρα η υποβολή και έγκριση προτάσεων μετατίθεται στο μέλλον. Πώς θα προλάβουμε λοιπόν;

Η περιφέρεια όπως αντιμετωπιζόταν ως ολότητα μέχρι σήμερα και χάναμε συνολικά πόρους, απαιτούμε και το Master Plan να μας αντιμετωπίσει ως ενιαία περιφέρεια, χωρίς να αποκλείει τα Γρεβενά και την Καστοριά.

Εάν εφαρμοστεί το σχέδιο αυτό, η μετάβαση θα είναι βίαιη και άδικη και οι συνέπειες για την περιοχή θα είναι μη αναστρέψιμες!

Η πραγματικότητα είναι αμείλικτη. Ήδη χάθηκαν περίπου 2.500 θέσεις εργασίας, χωρίς τη δημιουργία ούτε μιας νέας θέσης.

Η δέσμευση του κυρίου Περιφερειάρχη, ότι δεν θα επιτρέψει να χαθεί καμία θέση εργασίας πριν τη δημιουργία των νέων θέσεων στην οικονομία, άραγε πότε θα ισχύσει;

Θέλουμε ένα άλλο σχέδιο, με άλλο χρονικό ορίζοντα, που υπήρχε στο προηγούμενο ΕΣΕΚ, το οποίο είχε πάρει τα εύσημα από την Ευρωπαϊκή Ένωση και έδινε χρόνο στην περιοχή να προετοιμαστεί για ομαλή και δίκαιη μετάβαση, σύμφωνα με τη συνθήκη των Παρισίων.

Θα πρέπει με σοβαρή διαβούλευση, με όλους τους εμπλεκόμενους φορείς, να δημιουργήσουμε πρώτα τη νέα οικονομία, πρώτα τις νέες θέσεις εργασίας και μετά να καταργήσουμε τις υπάρχουσες!

Ήδη στην προηγούμενη θητεία μας, δημιουργήσαμε το Εθνικό Ταμείο δίκαιης μετάβασης με εξασφαλισμένα 60 εκατομμύρια ευρώ.

Συμβάλλαμε στη δημιουργία του Ευρωπαϊκού ταμείου δίκαιης μετάβασης.

Στην θητεία μας, η περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας, ήταν μία από τις τρεις (3) περιφέρειες που επιλέχθηκαν ανάμεσα σε 41 λιγνιτικές περιφέρειες της Ευρώπης, ως μοντέλο μετάβασης.

Συμβάλλαμε στη δημιουργία του πλαισίου για τις ενεργειακές κοινότητες.

Οι προτάσεις μας:

1. Γενναία χρηματοδότηση από το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων (Π.Δ.Ε.)
2. Πλήρης αποκατάσταση των εδαφών από την ΔΕΗ, με απόδοση αυτών στους αγρότες.
3. Ειδικό τιμολόγιο για τις επιχειρήσεις, όπως αυτό που πετύχαμε για τα νοικοκυριά.
4. Εδαφικά σχέδια και ενιαία κίνητρα επενδύσεων για τις τέσσερις (4) περιφερειακές ενότητες –νομούς.
5. Εργοστάσιο έξυπνων μετρητών από την ΔΕΗ.
6. Εσωτερική καύση του λιγνίτη με αποθήκευση CO_2, για παραγωγή υποπροϊόντων συνθετικού φυσικού αερίου και άλλων προϊόντων εξωηλεκτρικής χρήσης.
7. Αξιοποίηση βιομηχανικών εγκαταστάσεων για βιομηχανικό τουρισμό, στέγαση νεοφυών επιχειρήσεων και κινηματογραφικών studios.
8. Καινοτόμο τεχνολογικό πάρκο κυκλικής οικονομίας.
9. Αναδιάρθρωση της Αγροτικής οικονομίας με ευφυή τρόπο.
10. Ανάπτυξη Βιολογικής Γεωργίας και κτηνοτροφίας με καθετοποιημένες μονάδες.
11. Εκμετάλλευση του μοναδικού υδάτινου δυναμικού της περιοχής (φράγματα, αρδευτικά έργα, αλιευτικά χωριά).
12. Μεταποίηση, πιστοποίηση και σήμανση των δικών μας προϊόντων.
13. Ανάπτυξη και αξιοποίηση όλων των τοπικών φυσικών πόρων.
14. Οργάνωση και ανάπτυξη του οικοτουρισμού σε ένα μοναδικό φυσικό περιβάλλον.
15. Ανάπτυξη της αμπελοκαλλιέργειας, αυτού του μοναδικού προϊόντος της περιοχής, (όπως ξινόμαυρο) το οποίο εάν αναπτύξουμε σωστά και με σεβασμό η περιοχή θα καταστεί σημείο αναφοράς.
16. Οδικοί και σιδηροδρομικοί άξονες που μας οδηγούν στην εξωστρέφεια και την ανάπτυξη.
17. Ένα ειδικό «εξοικονομώ» για τη Δυτική Μακεδονία.
18. Αποκατάσταση και μετεγκαταστάσεις πληττόμενων οικισμών.
19. Αναβάθμιση, ενίσχυση του ΕΣΥ και στην Πρωτοβάθμια και Δευτεροβάθμια υγεία. Σήμερα πολλοί ανακάλυψαν – διαπίστωσαν ότι ο μοναδικός πυλώνας προστασίας της Δημόσιας Υγείας είναι το ΕΣΥ.
20. Πάνω από όλα όμως, ένα ισχυρό πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας, το οποίο σε απόλυτη συνεργασία με την κοινωνία, θα πρωτοστατεί στην ανάπτυξη της περιοχής με όρους και λύσεις του μέλλοντος.
21. Η Δυτική Μακεδονία να παραμείνει ενεργειακό κέντρο.

Για να συμβούν όλα αυτά, αλλά και πολλά περισσότερα που είναι αδύνατο να καταγραφούν εδώ, απαιτείται ένα άλλο σχέδιο, ένα ΕΘΝΙΚΟ ΣΧΕΔΙΟ, για το οποίο πρέπει να κινητοποιηθεί το πλούσιο επιστημονικό και τεχνικό δυναμικό της περιοχής, που σε συνεργασία με την κεντρική διοίκηση θα αγωνιστεί για την δίκαιη μετάβαση της περιοχής στη νέα εποχή.

Σε αυτήν την προσπάθεια, η περιφέρεια όφειλε να αναλάβει πρωταγωνιστικό ρόλο, ενώνοντας τις δυνάμεις του πρώτου και δευτέρου βαθμού τοπικής αυτοδιοίκησης, αλλά δεν το έπραξε.

Είναι κοινή πεποίθηση, ότι η Δυτική Μακεδονία είναι ένας τόπος ξεχωριστός ένας τόπος μοναδικός και για όλους μας αποτελεί επιλογή ζωής.

Καλούμαστε λοιπόν όλοι οι θεσμικοί, από όποια θέση μας όρισε ο λαός της Δυτικής Μακεδονίας, να αναλάβουμε τις ευθύνες μας και να τοποθετηθούμε ξεκάθαρα για το κρίσιμο ζήτημα της απολιγνιτοποίησης και της μετάβασης στη νέα οικονομία.

Βάσει όλων των προαναφερομένων, συμπαρατασσόμενοι με την Απόφαση του περιφερειακού συμβουλίου Πελοποννήσου, απορρίπτουμε το Master Plan της μεταλιγνιτικής εποχής στη Δυτική Μακεδονία, αναφέροντας επιγραμματικά ότι:

1. Το σχέδιο της βίας απολιγνιτοποίησης είναι απόλυτα άδικο και καταστροφικό και εάν εφαρμοστεί θα προκαλέσει οικονομική και κοινωνική κατάρρευση της περιοχής.
2. Η διαβούλευση ήταν προσχηματική, το σχέδιο δεν είναι το αποτέλεσμα συναπόφασης με τους φορείς και την τοπική κοινωνία. Αποφάσισαν άλλοι για εμάς, πίσω από κλειστές πόρτες και μάλιστα ανακοίνωσαν ότι οριστικοποίησαν το Master Plan πριν την απόφαση του περιφερειακού συμβουλίου Δυτικής Μακεδονίας.
3. Απαιτούμε ένα άλλο σχέδιο, ένα σχέδιο δίκαιης μετάβασης, για να έχουμε την δυνατότητα να κάνουμε την απειλή κατάρρευσης ευκαιρία ανάπτυξης και ανάδειξης των μοναδικών πλεονεκτημάτων του τόπου μας.

Αυτός ο τόπος το αξίζει, το δικαιούται!!!

Ειδικός Αγορητής

Λιάσης Ιωάννης

Γραφείου Τύπου «Ανατροπή – Δημιουργία»