Η πανδημία θέτει σημαντικές προκλήσεις στα άτομα με αναπηρία

«Ο κορονοϊός δεν κάνει διακρίσεις». Μια φράση που εδώ και σχεδόν ένα χρόνο έχουμε ακούσει ουκ ολίγες φορές. Είναι όμως έτσι; Ή πρόκειται για μια ψευδαίσθηση ότι για μια φορά στη ζωή μας, ανεξάρτητα από το πού ζούμε ή από την κοινωνικοοικονομική μας κατάσταση, είμαστε όλοι ίσοι απέναντι στον ιό; Η πραγματικότητα είναι ότι η πανδημία έχει επιδεινώσει τις ανισότητες.

Τα άτομα με αναπηρία (ΑμεΑ) ανήκουν στις πλέον ευπαθείς ομάδες. Και εάν σε συνθήκες σταθερότητας και κανονικότητας τα ΑμεΑ και με χρόνιες παθήσεις, οι οικογένειές τους και το υποστηρικτικό τους δίκτυο βιώνουν αποκλεισμό, φτώχεια διακρίσεις όλων των μορφών, γίνεται εύκολα αντιληπτό τι συμβαίνει σε περιόδους σαν αυτή της πανδημίας που ζούμε από πέρυσι. Μιας πανδημίας με σκληρές επιπτώσεις όχι μόνο στο υγειονομικό πεδίο αλλά στο κοινωνικό, στο οικονομικό και γενικότερα σε όλες τις μορφές της ανθρώπινης δραστηριότητας και ψυχοσύνθεσης.

Ο πρόεδρος της Εθνικής Συνομοσπονδίας Ατόμων με Αναπηρία (ΕΣΑμεΑ) Γιάννης Βαρδακαστάνης μιλά στο makthes.gr για τις επιπτώσεις της πανδημίας στα άτομα με αναπηρία, τον τρόπο εμβολιασμού των ατόμων αυτών αλλά και για το Εθνικό Σχέδιο Δράσης για τα ΑμεΑ.

«Δεν υπάρχει καμιά αμφιβολία ότι σε υγειονομικό επίπεδο τα άτομα με αναπηρία και με χρόνιες παθήσεις είναι από τις πρώτες ομάδες έκθεσης στον κορονοϊό. Ακούμε καθημερινά για τους ανθρώπους που χάνουν τη ζωή τους από τον ιό την φράση “έπασχαν από υποκείμενα νοσήματα”. Τα υποκείμενα νοσήματα ισοδυναμούν με χρόνιες παθήσεις. Μάλιστα, έχουμε ζητήσει στοιχεία σχετικά με τον αριθμό ΑμεΑ που έχουν νοσήσει, αλλά δεν έχει τέτοια δημόσια ανάλυση ο ΕΟΔΥ», αναφέρει.

Και συμπληρώνει: «Ευτυχώς στη χώρα μας είχαμε πολύ λίγα προβλήματα στα ιδρύματα και τις κλειστές δομές που φιλοξενούν τα ΑμεΑ, ιδιαίτερα στο πρώτο κύμα της πανδημίας, σε αντίθεση με άλλες χώρες και μάλιστα αναπτυγμένες στην ΕΕ. Το Βέλγιο, η Γαλλία, η Ισπανία, η Μ. Βρετανία, η Βόρεια Ιταλία θρήνησαν χιλιάδες ανθρώπινες απώλειες σε ιδρύματα και οίκους ευγηρίας.

Παρόλα αυτά, είδαμε πόσο σκληρό ήταν για την κανονικότητα και τη ζωή ορισμένων κατηγοριών ατόμων με αναπηρία, όπως τα άτομα με νοητική αναπηρία, με σύνδρομο down, άτομα με αυτισμό κλπ. το πρώτο κύμα της πανδημίας την άνοιξη του 2020, όταν έκλεισαν όλες οι δομές εξαιτίας του πρώτου καθολικού lockdown. Γι’ αυτό και στηρίξαμε την απόφαση της κυβέρνησης στο δεύτερο lockdown να κρατήσει ανοιχτές όλες τις δομές και τους μηχανισμούς στήριξης των ΑμεΑ».

Το λάθος της κυβέρνησης

Σε αυτές τις δύσκολες συνθήκες, περιμένει κανείς από την πολιτεία να ρίξει το βάρος της προσοχής της στις πιο ευάλωτες ομάδες πληθυσμού, λαμβάνοντας μέτρα στήριξης και ανακούφισης γι’ αυτές. Κάτι που σύμφωνα με τον κ. Βαρδακαστάνη, δεν συνέβη.

«Όλες οι ομάδες του πληθυσμού, είχαν μια μικρή ή μεγάλη οικονομική ενίσχυση. Τα ΑμεΑ δεν έτυχαν καμιάς ειδικής ενίσχυσης. Ούτε τα ίδια ούτε οι οικογένειές τους, κι αυτό είναι πολύ μεγάλο λάθος, διότι η πανδημία επέφερε και πρόσθετα κόστη στα ΑμεΑ και τις οικογένειές τους και αυτό δεν αναγνωρίστηκε», τονίζει.

Αναφέρθηκε όμως σε κάποια μέτρα προστασίας και διευκολύνσεις που υπήρξαν, όπως οι άδειες ειδικού σκοπού, η μετακίνηση ατόμων με χρόνιες παθήσεις από το front office σε back office και η παραμονή πολλών εξ αυτών στο σπίτι τους, ώστε να προστατευτεί η υγεία τους.

Για τον κ. Βαρδακαστάνη το στοίχημα είναι η μετά Covid-19 εποχή, κατά την οποία «θα αλλάξουν όλα σε πολλούς τομείς της ανθρώπινης δραστηριότητας», όπως είπε. Κι αυτό είναι το σημαντικό. Το τι θα φέρει η νέα αυτή εποχή». Τα ΑμεΑ σίγουρα θα συνεχίσουν με κάθε τρόπο να αγωνίζονται για τα δικαιώματά τους και να κυνηγούν όσα τους αναλογούν.

Ο εμβολιασμός είναι δικαίωμα αλλά ταυτόχρονα είναι και υποχρέωση

«Ο εμβολιασμός είναι εθελοντικός στην Ελλάδα αλλά ο πολίτης πρέπει να αποφασίζει με σωστή πληροφόρηση. Επίσης, πρέπει να καταπολεμάται – κι αυτό προσπαθούμε να κάνουμε- η παραπληροφόρηση και τα fake news.

Για εμάς, ο εμβολιασμός είναι δικαίωμα αλλά ταυτόχρονα είναι και υποχρέωση. Και γίνεται μέγιστη υποχρέωση και μέγιστο δικαίωμα σε περιόδους πανδημίας. Και ιδιαίτερα όταν μιλάμε για τις πλέον ευπαθείς ομάδες του πληθυσμού, των οποίων η έκθεση στον κορονοϊό είναι άμεση», τονίζει ο πρόεδρος της Εθνικής Συνομοσπονδίας ΑμεΑ.

Εμβολιασμός κατ’ οίκον για τα ΑμεΑ

Ήδη από τον περασμένο Δεκέμβριο υπουργός Υγείας Βασίλης Κικίλιας είχε προαναγγείλει ότι στους πολίτες που δεν μπορούν διαπιστωμένα να μεταβούν για εμβολιασμό -όπως οι άνθρωποι με αναπηρία- θα μεταβαίνουν σε αυτούς κινητές ομάδες, προκειμένου να κάνουν τον εμβολιασμό για τον κορονοϊό.

Την περασμένη εβδομάδα η Εθνική Συνομοσπονδία Ατόμων με Αναπηρία έστειλε επιστολή με την οποία ζητά να δημιουργηθεί μια ειδική κατηγορία μέσα στην πλατφόρμα gov.gr με την επιλογή κατ’ οίκον εμβολιασμός.

Ο κ. Βαρδακαστάνης εξηγεί: «Ένας άνθρωπος που είναι 85 και άνω ή 80 και άνω -που είναι η επόμενη ομάδα που αναμένεται να εμβολιαστεί- ή οποιοσδήποτε που αδυνατεί να προσέλθει στο εμβολιαστικό κέντρο, για διάφορους λόγους, είτε αδυναμίας δικής του είτε αδυναμίας του κράτους να προσφέρει έναν προσβάσιμο χώρο… δεν μπορεί να τον βάλεις να απαντάει ΟΧΙ, δε θέλω το εμβόλιο. Πρέπει να μπορεί να πει ΝΑΙ και ταυτόχρονα να τον μεταφέρει το σύστημα σε μια άλλη στήλη που θα λέει κατ’ οίκον και να κάνει εκεί την εγγραφή του. Δηλαδή, να δημιουργηθεί μια ειδική κατηγορία μέσα στην πλατφόρμα gov.gr για την άυλη συνταγογράφηση με την επιλογή κατ’ οίκον εμβολιασμός.

Να μπορώ δηλαδή να κάνω την προ-κράτηση του ραντεβού και να στείλω με τη σειρά μου απαντητικό sms με τον κωδικό εμβολιασμού στο sms που θα στείλει το Σύστημα της Άυλης Συνταγογράφησης, ώστε να μην χάσω το ραντεβού, αλλά επειδή δεν δύναμαι να μετακινηθώ στο εμβολιαστικό κέντρο, να μπορώ να επιλέγω κατ’οίκον εμβολιασμός και να πηγαίνω στη λίστα με όσους επέλεξαν κατ’οίκον εμβολιασμό».

«Για την ώρα δεν έχουμε λάβει κάποια απάντηση στο αίτημα μας αυτό, μιας και η διαδικασία εμβολιασμού είναι εν εξελίξει. Όμως ο εμβολιασμός για τα ΑμεΑ, όταν έρθει η σειρά μας, σύμφωνα με την προτεραιοποίηση της Εθνικής Επιτροπής Εμβολιασμών, θα γίνει κατ΄οίκον. Έχει ήδη ανακοινωθεί από την κυβέρνηση», συμπληρώνει.

«Τα ΑμεΑ δεν αναμένεται να εμβολιαστούν έως ότου φτάσουν στη χώρα τα μονοδοσικά εμβόλια»

Σύμφωνα με τα Στατιστικά Εμβολιασμού για τον Covid-19, έως τώρα έχουν εμβολιαστεί πάνω από 100.000 άνθρωποι, ενώ μέχρι τέλος του μήνα αναμένεται να έχει ολοκληρωθεί ο εμβολιασμός των υγειονομικών.

Απ’ ότι φαίνεται υπάρχει μια καθυστέρηση στη διαδικασία των εμβολιασμών, λόγω της καθυστέρησης στην παράδοση των εμβολίων που έχει αναπτύξει κατά της covid-19. Μέχρι τώρα επομένως, δεν μπορεί να εφαρμοστεί στην πράξη ο εμβολιασμός κατ’ οίκον για τα ΑμεΑ, γιατί δεν υπάρχει ούτε το επαρκές νοσηλευτικό προσωπικό, ούτε είναι «βολικό» το εμβόλιο της Pfizer, εξαιτίας των ειδικών συνθηκών στις οποίες πρέπει να διατηρείται. Κατά τον κ. Βαρδακαστάνη, ο εμβολιασμός κατ’ οίκον θα γίνει όταν θα έρθουν πιο «βολικά» εμβόλια – όταν δηλαδή θα μπορούν να διατηρηθούν σε διαφορετικές πιο εύκολες συνθήκες ή όταν θα βγουν τα μονοδοσικά εμβόλια. «Γι’ αυτό και δεν αναμένεται να εμβολιαστούν τα άτομα με αναπηρία έως ότου περάσουν ακόμα 2-3 μήνες. Ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Φαρμάκων (EMA) πρόκειται να δώσει έγκριση για το εμβόλιο της Johnson & Johnson, το οποίο είναι μονοδοσικό, τον Φεβρουάριο, συνεπώς περιμένουμε.

Οι συμφωνίες της ΕΕ με τις φαρμακοβιομηχανίες για τα εμβόλια είναι διαδικασίες που μας ξεπερνούν. Εμείς, αυτό που μπορούμε να κάνουμε είναι να τηρούμε τα μέτρα και να προσέχουμε», σημειώνει.

Το Εθνικό Σχέδιο Δράσης για τα δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρία δημιουργεί ένα κεκτημένο που οι μελλοντικές κυβερνήσεις δεν μπορούν να το αποφύγουν

Η κυβέρνηση Μητσοτάκη είναι η πρώτη κυβέρνηση που ανέλαβε την κατάρτιση ενός Εθνικού Σχεδίου Δράσης για τα δικαιώματα των ΑμεΑ. Στις 3 Δεκεμβρίου του 1996 κατατέθηκε για πρώτη φορά στη Βουλή η πρόταση της ΕΣΑμεΑ για ένα εθνικό σχέδιο για τα ΑμεΑ. «Από τότε, ενώ σε κάθε κυβέρνηση κάναμε τις προτάσεις μας, φτάσαμε στο 2020, για να αναλάβει την προεκλογική δέσμευσή του ο κ. Μητσοτάκης και να το καταρτίσει», λέει ο κ. Βαρδακαστάνης. «Ενώ θα μπορούσε κάποιος να πει ότι αυτό το Σχέδιο Δράσης είναι χαμηλότερο των προσδοκιών, κατά τη γνώμη μου, πρόκειται για μια σημαντική εξέλιξη, με μεγάλη πολιτική σημασία διότι δημιουργεί ένα κεκτημένο που οι μελλοντικές κυβερνήσεις δεν μπορούν να το αποφύγουν. Μακάρι η επόμενη κυβέρνηση να το κάνει καλύτερο. Εμείς θα αγωνιζόμαστε πάντα για να γίνεται καλύτερο και πιο ολοκληρωμένο», τονίζει.

Τι προβλέπει το Εθνικό Σχέδιο Δράσης

Το Εθνικό Σχέδιο Δράσης για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρία, αποτελεί μία δράση η οποία υλοποιείται για πρώτη φορά στη μεταπολίτευση, οριζόντια, σύμφωνα με τις κατευθυντήριες γραμμές του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών, με ευθύνη του Υπουργού Επικρατείας ως Συντονιστικού Μηχανισμού βάσει του άρθρου 69 του ν. 4488/2017.

Αποτελεί κατεξοχήν εφαρμογή της επιτελικής λειτουργίας του κράτους, όπως για πρώτη φορά συγκροτήθηκε με τον ν. 4622/2019, δεδομένου ότι συνθέτει, σε μια ενιαία ομπρέλα πολιτικής, δράσεις από όλα τα Υπουργεία που ευλόγως συνέχονται, κατά τον λόγο της αρμοδιότητάς τους, στην ιδιαίτερη μέριμνα που το κράτος οφείλει στα άτομα με αναπηρία. Με τον τρόπο αυτό μετουσιώνεται σε πράξη η συνταγματική επιταγή του άρθρου 21 παράγραφος 6 που εγγυάται ότι τα άτομα με αναπηρία έχουν δικαίωμα να απολαμβάνουν μέτρων που εξασφαλίζουν την αυτονομία, την επαγγελματική ένταξη και τη συμμετοχή τους στην κοινωνική, οικονομική και πολιτική ζωή της χώρας.

Μεταξύ των βασικών προβλέψεων και στόχων του Εθνικού Σχεδίου Δράσης για τα δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρία, είναι:

– Εθνική Αρχή Προσβασιμότητας
– Ηλεκτρονική κάρτα αναπηρίας
– Πρώιμη παρέμβαση (για την έγκαιρη διάγνωση)
– Στέγες Υποστηριζόμενης Διαβίωσης
– Προσωπικός Βοηθός
– Μετάβαση σε συμπεριληπτική Εκπαίδευση σε όλες τις βαθμίδες
– Φυσική και Ψηφιακή Προσβασιμότητα σε Υπηρεσίες
– Συμμετοχή των ΑμΕΑ στον Πολιτισμό και τον Αθλητισμό
– Προσβάσιμος Τουρισμός
– Επιμόρφωση Δημόσιας Διοίκησης, Σωμάτων Ασφαλείας

Η αναπηρία δεν έχει ούτε χρώμα ούτε κόμμα

Ο κ. Βαρδακαστάνης δεν παρέλειψε, τέλος, να σχολιάσει και την ανακοίνωση της αναπλ. Τομεάρχη για την Κοινωνική Αλληλεγγύη της Κ.Ο. του ΣΥΡΙΖΑ-Προοδευτική Συμμαχία, Θεανώς Φωτίου αναφορικά με την Εθνική Αρχή Προσβασιμότητας, η διαβούλευση της οποίας ολοκληρώθηκε την περασμένη εβδομάδα.

Σύμφωνα με την ανακοίνωση της κ. Φωτίου: «Απορρίφθηκε από τη συντριπτική πλειοψηφία κατά τη διαβούλευση το επικοινωνιακό νομοσχέδιο της κυβέρνησης για την Εθνική Αρχή Προσβασιμότητας των αναπήρων, την Εθνική Επιτροπή για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου και την Εθνική Επιτροπή Βιοηθικής και Τεχνοηθικής. Για την Εθνική Αρχή Προσβασιμότητας των ανάπηρων στο φυσικό και ψηφιακό περιβάλλον το 68% των σχολίων ήταν απολύτως αρνητικά, ένα 20% πρότειναν αλλαγές και προσθήκες και μόλις 7 σχόλια ήταν θετικά».

Ο Πρόεδρος της ΕΣΑμεΑ χαρακτηρίζει «άστοχο» το να σχολιάζει κανείς τα σχόλια της ψηφιακής διαβούλευσης και συνιστά «προς όλες τις κατευθύνσεις», όπως λέει, «να είμαστε λιγότερο “μικρόψυχοι”. Πρόκειται για μια σημαντική θεσμική πρωτοβουλία η οποία μπορεί να μην είναι στο μέγεθος που θα θέλαμε αλλά υπάρχει και είναι κάτω από τον πρωθυπουργό. Και δημιουργεί μια τελείως άλλη κατάσταση και για τον επόμενο πρωθυπουργό. Ας εργαστούμε όλοι γι’ αυτήν. Η αναπηρία δεν έχει ούτε χρώμα ούτε κόμμα. Ας υπάρχει συναγωνισμός επί του πιο ολοκληρωμένου, του πιο προοδευτικού και του πιο νεωτερικού για τα δικαιώματα και τα ζητήματα που αφορούν τα ΑμεΑ».