Π. Πέρκα: «Ερωτήματα για το ρόλο της ΔΕΗ στο πλαίσιο της απολιγνιτοποίησης, για τις αποκαταστάσεις εδαφών, το επιχειρηματικό της πλάνο και την πολιτική της στις λιγνιτικές περιοχές»
Ομιλία της Βουλευτή Φλώρινας και Αναπλ. Τομεάρχη Περιβάλλοντος και Ενέργειας της Κ.Ο. του ΣΥΡΙΖΑ -ΠΣ Πέτης Πέρκα, στην αρμόδια Επιτροπή της Βουλής κατά την ενημέρωση σχετικά με τη σύμβαση/έργο ενός (1) Φ/Β σταθμού (200MW) στην Π.Ε. Κοζάνης
«Καταρχήν, επειδή ακούσαμε ότι το έργο που συζητάμε σήμερα για Φωτοβολταϊκό (φ/β) Σταθμό ονομαστικής ισχύος 200MW στην Κοζάνη εντάσσεται στην απολιγνιτοποίηση, στο σχεδιασμό της Κυβέρνησης και τα λοιπά, να διευκρινίσω ότι δεν είναι έτσι. Είναι ένα έργο παλιό. Η προηγούμενη διοίκηση το είχε προχωρήσει με προτεινόμενη τιμή 57 €/MWh νομίζω, δεν πήρε άδεια. Σωστά προχωράει τώρα, και εντάσσεται σε καθεστώς λειτουργικής ενίσχυσης με τιμή αναφοράς 49 €/MWh. Άρα, υπήρχε, δεν ήταν στο σχεδιασμό και δεν είναι κάτι καινούργιο. Καλώς, γίνεται, αλλά το σχολιάζω γιατίη Κυβέρνηση στον τομέα της απολιγνιτοποίησης δεν πάει καθόλου καλά. Δεν βλέπουμε να υπάρχει σοβαρός σχεδιασμός και σίγουρα δεν βλέπουμε να προχωράει ο όποιος σχεδιασμός σας.
Θα πω όμως, μερικά συμπεράσματα. Το πρώτο που μπορώ να δω από αυτό το έργο είναι ότι για τα 200MW απαιτούνται εκτάσεις 5212 στρεμμάτων. Άρα, για τα προτεινόμενα έργα στο Σχέδιο μετάβασης των λιγνιτικών περιοχών, που είναι 2,5 GW,να υποθέσω ότι χρειάζονται 65.000 με 70.000 στρέμματα και με την προϋπόθεση, βέβαια, ότι και αυτά θα πρέπει να είναι ενιαία. Υπάρχουν πρανή, οι ενδιάμεσες λωρίδες δεν μπορούν να αξιοποιηθούν. Είναι ένα θέμα.
Δηλαδή η Περιφέρεια Δυτικής Μακεδονίας (ΠΔΜ) που έγινε το ηλεκτρικό ρεζερβουάρ της Ελλάδας με μεγάλο κόστος κοινωνικό, οικονομικό, περιβαλλοντικό για την περιοχή θα ξανά πληρώσει το ίδιο τίμημα; Ποιος αποφασίζει ερήμην της τοπικής κοινωνίας; Αντί να πάμε σε αποκατάσταση εδαφών και αλλαγή χρήσεων με έμφαση τον πρωτογενή τομέα, τον αγροδιατροφικό τομέα, τον τουρισμό θα γίνει ξανά η ΠΔΜ ενεργειακό ρεζερβουάρ της Ελλάδας; Για τις ΑΠΕ θα πρέπει να συμβάλει το σύνολο της Ελλάδας και όχι μόνο η ΠΔΜ και Μεγαλόπολη.
Στα εδάφη που θα κρατήσει η ΔΕΗ για το επιχειρηματικό της πλάνο, για τα οποία θα θέλαμε να μας πείτε την συνολική έκταση τους, γιατί βλέπουμε διάφορα νούμερα,βεβαίως να μπουν Φ/Β, αλλά με σαφή πρόβλεψη για ενεργειακές κοινότητες. Η έκταση της ΔΕΗ πρέπει να είναι αρκετά περιορισμένη ώστε να δοθεί ο χώρος αυτός και για ενεργειακές κοινότητες και για άλλες δραστηριότητες της τοπικής κοινωνίας, όπως ο αγροτικός τομέας
Για αυτό λέμε ότι δεν το πάτε καλά. Είναι σαφώς αρνητική εξέλιξη η απουσία έστω και αναφοράς των Ενεργειακών Κοινοτήτων, στο ΣΔΑΜ, στα Εδαφικά Σχέδια Δίκαιης Μετάβασης (ΕΣΔΙΜ) και στο Ταμείο Ανάκαμψης και ανθεκτικότητας. Οι ενεργειακές κοινότητες είναι ένας ουσιαστικός μηχανισμός κάλυψης των τοπικών ενεργειακών αναγκών και συμμετοχής των τοπικών κοινωνιών στον ενεργειακό σχεδιασμό και μετασχηματισμό. Είναι ένα εργαλείο που συμβάλλει στη δίκαιη μετάβαση και είναι ένας τρόπος, ώστε τα οφέλη να διαμοιράζονται ίσα και δίκαια στην τοπική κοινωνία. Και εσείς στο σχεδιασμό σας δεν έχετε καν αναφορά.
Η κοινωνία πρέπει να έχει κεντρική θέση στον ενεργειακό σχεδιασμό και στην παραγωγή ενέργειας. Θα μπορούσε το 50% του ενεργειακού δυναμικού να παράγεται από νοικοκυριά, μικρές επιχειρήσεις και τοπικές κοινωνίες μέσωενεργειακών κοινοτήτων. Το 50% των ΑΠΕ να πάει σε ενεργειακές κοινότητες. Για κάθε άδεια που δίνεται στον ιδιωτικό τομέα,άλλη μια να πηγαίνει στην κοινωνική οικονομία. Και μην μας πείτε ότι αυτές οι προτάσεις είναι πολύ αριστερές. Στη Γερμανία αυτό ισχύει,το 35% ΑΠΕ ανήκει σε ενεργειακές κοινότητες.
Να προβλεφθεί ότι οι επενδυτές θα μετοχοποιήσουν ένα τμήμα της αρχικής επένδυσης και θα το διαθέσουν προς αγορά από ενεργειακές κοινότητες. Ο κ. Στάσσης δήλωσε ότι 5% των ΑΠΕ θα πηγαίνει σε ενεργειακές κοινότητες. Το ποσοστό αυτό είναι ελάχιστο, αλλά ακόμα και για αυτό δεν υπάρχεικαμία εξέλιξη. Δεν το βλέπουμε πουθενά. Ήταν απλά μια δήλωση και τίποτα άλλο.
Θέλουμε να ξέρουμε τι ακριβώς γίνεται με τα Ειδικά Πολεοδομικά Σχέδια (ΕΠΣ). Έχουν περάσει σχεδόν δυο χρόνια που είστε κυβέρνηση, από την εξαγγελία της απολιγνιτοποίησης και δεν έχουμε δει ακόμα την προγραμματική σύμβαση μεταξύ ΥΠΕΝ και ΔΕΗ, η οποία πρέπει να κυρωθεί από την Βουλή για να ξεκινήσουν ένα σωρό διαδικασίες (διαγωνισμοί, μελέτες, εγκρίσεις, κλπ). Εν τω μεταξύ παρόλο που αυτά είναι σε εκκρεμότητα και ο χωρικός σχεδιασμός είναι προαπαιτούμενο, η ΔΕΗ προχωρά τον δικό της σχεδιασμό για τις απαλλοτριωμένες εκτάσεις. Εγώ σήμερα θέλω απάντηση από τη ΔΕΗ. Προχωράει με την απουσία της τοπικής κοινωνίας και της Τοπικής Αυτοδιοίκησης. Από ότι έχουμε δει στον Γεωπληροφοριακό Χάρτη της ΡΑΕη ΔΕΗ έχει επιλέξει τις προνομιακές εκτάσεις για να αναπτύξει τις επιχειρηματικές της δραστηριότητες τόσο όσον αφορά την θέση τους όσο και τις ανάγκες αποκατάστασής τους.
Όπως σας αναφέραμε, σε σχετική ερώτησή μας, πρέπει να προστεθούν στην προγραμματική σύμβαση μεταξύ του ΥΠΕΝ και της ΔΕΗ ως συμβαλλόμενα μέρη η Τοπική Αυτοδιοίκηση, η Περιφερειακή Ενότητα και ο Δήμος, όπου ανήκει χωρικά η έκταση. Δεν γίνεται να μην έχουν άποψηοι τοπικοί φορείς για το σχεδιασμό του μέλλοντος της περιοχής τους.
Έχετε προαποφασίσει ότι οι εκτάσεις των ΖωνώνΑπολιγνιτοποίησης (Ζ.ΑΠ) θα διατεθούν αποκλειστικά για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές; Και οι άλλες χρήσεις γης; Ποιες εκτάσεις προγραμματίζετε να αποδοθούν στον πρωτογενή τομέα;
Στο σχεδιασμό σας έχετε λάβει υπόψη εκκρεμότητες του ιδιοκτησιακού καθεστώτος από αναγκαστικές απαλλοτριώσεις που δεν έχουν συντελεσθεί και μετεγκαταστάσεις χωριών που δεν έχουν ολοκληρωθεί; Θα σας στείλω video που μαρτυρούν την τραγική πραγματικότητα των χωριών απόρροια της λιγνιτικής δραστηριότητας.
Οι εκτάσεις βέβαια που θα χρησιμοποιηθούν για Φ/Β της ΔΕΗ δεν χρήζουν αποκατάστασης βαριάς ανάλογα με τη χρήση. Με αυτό τον τρόπο η ΔΕΗ αποφεύγει τις υποχρεώσεις που έχει για αποκατάσταση των εδαφών βάσει των ΑΕΠΟ, που προβλέπονται αποκαταστάσεις για καλλιέργειες, δάση, λίμνες. Αυτό είναι εις βάρος της τοπικής κοινωνίας.
Όπως έχει αποτυπωθεί στο ΣΔΑΜ και ιδιαίτερα αναλυτικά στο παράρτημα των εδαφικών σχεδίων, η ΔΕΗ απαλλάσσεται από την ευθύνη αποκατάστασης των εδαφών που η ίδια αξιοποίησε για δεκαετίες και η ευθύνη αυτή μεταφέρεται στο κράτος, προσφέροντας ως αντάλλαγμα τη γη που της ανήκει μέσω τουcpv, το όχημα ειδικού σκοπού. Την ίδια στιγμή δεν υπάρχει οποιαδήποτε εκτίμηση αν η αξία της γης που θα μεταφέρει είναι συγκρίσιμη με το κόστος αποκατάστασης εδαφών.
Και βεβαίως τίθεται το ερώτημα αν συνάδει η μεταφορά των υποχρεώσεων για την αποκατάσταση λιγνιτικών εδαφών από τη ΔΕΗ στο Κράτος με την αρχή «ο ρυπαίνων πληρώνει» και αν έχουμε θέματα κρατικών ενισχύσεων.
Θα τα συζητήσουμε αυτά αναλυτικά και σε δυο επίκαιρες που έχω καταθέσει. Με βάση το Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας είδαμε ότι θα διατεθούν από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας μόλις €242 εκατομμύρια, για την αποκατάσταση 60.000 στρεμμάτων λιγνιτικών εδαφών στην ΠΔΜ ώστε να αποδοθούν σε αγροτική εκμετάλλευση και άλλες χρήσεις. Μόνο 60000 στρέμματα θα αποδοθούν; Γιατί ξέρουμε ότι η συνολική έκταση των εδαφών ξεπερνά τα 250.000 στρέμματα.
Επομένως σε ότι αφορά στους πόρους για την απολιγνιτοποίηση… Τα 300, αλλού αναφέρετε 350 (450 εκ. από τα οποία 75 εκ επιχορήγηση και 375 εκ με δάνειο με ευνοϊκό επιτόκιο -υποστηρικτικό υλικό ΣΔΑΜ), για την αποκατάσταση των εδαφών τελικά έγιναν 242 εκ. Συγχρόνως, το μερίδιο από τη δημοπράτηση δικαιωμάτωνεκπομπών διοξειδίου του άνθρακα (Λιγνιτικό Τέλος) που διοχετεύεται στις λιγνιτικές περιοχές από 6% που ήταν το 2018 και 2019 με απόφαση της κυβέρνησης μειώθηκε στο 1%. Και βέβαια η Ελλάδα κατατάσσεται 9η στην κατανομή των πόρων του Ευρωπαϊκού Ταμείου Δίκαιης Μετάβασης (ΕΤΔΜ) στην ΕΕ-27παρά την ταχύτητα της απολιγνιτοποίησης (μόνο 755 εκ.).Όταν άλλες χώρες όπως η Βουλγαρία και η Ρουμανία, οι οποίες δεν συζητούν καν ακόμα για πλήρη απολιγνιτοποίηση, θα λάβουν μόνο από το ΕΤΔΜ (χωρίς δηλαδή τη μόχλευση από το ΕΤΠΑ και το ΕΚΤ+) σχεδόν €1,2 δις και €2 δις, αντίστοιχα. Δεν έφταναν όλα αυτά, με πρόσφατη ΚΥΑ που αφορά το Πρόγραμμα Ανάπτυξης και Αλληλεγγύης για την Τοπική Αυτοδιοίκηση ”Αντώνης Τρίτσης“, μειώνετε τους πόρους στους τρεις από τους πέντε λιγνιτικούς δήμους που δεν είναι πρωτεύουσες των Π.Ε. αφού προβλέπετε 12 εκ. στα οποία συμπεριλαμβάνονται και οι πόροι του Φιλόδημου. Αυτό είναι καταστροφή. Έχετε πει για ρήτρα δίκαιης μετάβασης αλλά δυστυχώς δεν την βλέπουμε πουθενά.
Σχετικά με την αποκατάσταση των εδαφών, να υπενθυμίσουμε ότι η προηγούμενη διοίκηση της ΔΕΗ είχε σχέδιο για την εμπλοκή της ΔΕΗ στην αγροτική παραγωγή και πολλές ακόμα προτάσεις, που είναι γνωστές.
Από τα ανωτέρω προκύπτει ξεκάθαρα πολιτικό συμπέρασμα. Φαίνεται ότι η ΔΕΗ έχει απωλέσει εντελώς το χαρακτήρα της ως εταιρία κοινής ωφέλειας και λειτουργεί στεγνά ως ιδιωτική εταιρία με μοναδικό σκοπό το κέρδος των μετόχων της. Η ΔΕΗ ως εταιρία δημοσίου συμφέροντος έπρεπε να αποσκοπεί στην σωστή ανάπτυξη των ΑΠΕ, με φτηνή ενέργεια, να καταπολεμά την ενεργειακή φτώχεια και με μικρό περιθώριο κέρδους. Είναι εμφανές ότι αυτά πλέον δεν ισχύουν.
Μας προκαλούνται εύλογα ερωτηματικά γενικά ως προς την πολιτική της ΔΕΗ.. .όχι σε αυτό το έργο, το οποίο είναι μικρό,αλλά γενικά για την πολιτική της ΔΕΗ στην περιοχή. Τα 2,5 giga της ΔΕΗ στην ΠΔΜ σε συνεργασία με την γερμανική εταιρίαRWE, για ποιο λόγο έγινε; Εδώ η ΔΕΗ έχει κάνει μόνη της 11.000 χλμ. γραμμές μεταφοράς, τους ΑΗΣ, και σύγχρονους ΑΗΣ όπως της Μελίτης, όπως την Πτολεμαΐδα V, δύσκολα έργα δηλαδή. Για ποιο λόγο χρειάζεται για τα Φ/Β, που σχετικά με τα άλλα είναι ένα απλό έργο χωρίς να απαιτείται ιδιαίτερη τεχνογνωσία, τη συνεργασία γερμανικής εταιρίας… Είναι ένα ζήτημα αυτό.Βεβαίως,θυμόμαστε άλλωστε τι είπε ο Πρωθυπουργός της χώρας στους Γερμανούς επιχειρηματίες… θα κερδίσετε κι εσείς. Δεν πάει έτσι…
Εν τέλει, η ΔΕΗ υπηρετώντας το δημόσιο συμφέρον θα έπρεπε να είναι οδηγός για τη σωστή ανάπτυξη των ΑΠΕ ώστε τα οφέλη να μοιράζονται δίκαια στην κοινωνία και συγχρόνως να μεριμνά για αύξηση της εγχώριας προστιθέμενης αξίας. Άρα να έχει μικρότερα περιθώρια κέρδους, να έχει μετόχους αλλά όχι κερδοσκόπους. Να αποκτήσει άμεση παρέμβαση στην αγορά και να αναπτύξει τη δική της τεχνογνωσία.
Η πράσινη μετάβαση πρέπει να είναι δίκαιη να μην αφήνει κανένα πίσω να αντιμετωπίζει την ενεργειακή φτώχεια και να αυξάνει την εγχώρια προστιθέμενη αξία.»
