Π. Πέρκα: «Να αυξηθεί το ποσοστό κατανομής των πόρων του Εθνικού Ταμείου Δίκαιης Μετάβασης»
Σε συνέχεια της ψήφισης του άρθρου 131 του ν. 4819/2021 (Α΄ 129), όπως τροποποιήθηκε, σχετικά με τον προσδιορισμό κατανομής εσόδων από πλειστηριασμούς δικαιωμάτων εκπομπών αερίων ρύπων για τα έτη 2021 έως 2030, αναμένουμε την Υπουργική Απόφαση που θα καθορίσει τους πόρους για τις λιγνιτικές περιοχές για το 2021.
Προφανώς η Δίκαιη Μετάβαση των λιγνιτικών περιοχών είναι ανάμεσα στις επιλέξιμες δράσεις προς χρηματοδότηση από τα έσοδα δημοπράτησης δικαιωμάτων εκπομπών για ολόκληρη την περίοδο 2021-2030. O ΣΥΡΙΖΑ το 2018 θέσπισε το Εθνικό Ταμείο Δίκαιης Μετάβασης, το πρώτο στην Ευρώπη. Για πρώτη φορά καθορίστηκε ότι ποσοστό των εσόδων της δημοπράτησης δικαιωμάτων εκπομπών, διατίθεται για τη χρηματοδότηση έργων και δράσεων, με σκοπό την ανάπτυξη βιώσιμων οικονομικών δραστηριοτήτων χαμηλού ανθρακικού και περιβαλλοντικού αποτυπώματος, με στόχο την ενίσχυση και τη σταδιακή διαφοροποίηση των τοπικών οικονομιών, καθώς και τη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας στις Περιφερειακές Ενότητες Κοζάνης, Φλώρινας και στο Δήμο Μεγαλόπολης της Περιφερειακής Ενότητας Αρκαδίας.
Θυμίζουμε όμως ότι, για το έτος 2020 η Υπουργική απόφαση των κ.κ. Χατζηδάκη και Ταγαρά μείωσε το ποσοστό διάθεσης εσόδων από τον πλειστηριασμό δικαιωμάτων εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου από 6% σε 1%, με αποτέλεσμα στο Εθνικό Ταμείο Δίκαιης Μετάβασης να αποδοθούν 5 εκατ. ευρώ, όταν το 2018 και το 2019 είχαν αποδοθεί περίπου 30 εκατ. ευρώ ετησίως. Αντί λοιπόν να αυξηθεί η χρηματοδότηση των λιγνιτικών περιοχών ενόψει απολιγνιτοποίησης, μειώθηκε.
Λόγω της ραγδαίας αύξησης των τιμών δικαιωμάτων CO2, και με βάση τις τελευταίες εκτιμήσεις του ΔΑΠΕΕΠ για το 2021, προβλέπεται να εισρεύσουν στα δημόσια ταμεία, έσοδα σχεδόν ενός 1 δις ευρώ, σε σχέση με τα 506 εκ. ευρώ του 2020 και 509 εκ. ευρώ του 2019. Αυξημένα δηλαδή κατά 100% σε σχέση με το 2020 και το 2019. Η προβλεπόμενη αυτή μεγέθυνση των δημοσίων εσόδων από τον πλειστηριασμό δικαιωμάτων CO2 προσφέρει τη δυνατότητα ουσιώδους συμπλήρωσης των διαθέσιμων πόρων για τη Δίκαιη Μετάβαση των λιγνιτικών περιοχών εν όψει της απολιγνιτοποίησης.
Μας ανησυχεί ιδιαίτερα το γεγονός ότι η κυβέρνηση δεν έχει απαντήσει σχετικά με την πηγή άντλησης των σχετικών πόρων για την προστασία των καταναλωτών από το κύμα αυξήσεων στις τιμές ενέργειας, δηλαδή από ποιον λογαριασμό θα αντληθούν αυτοί οι πόροι. Η κυβέρνηση δεν δέχτηκε την τροπολογία του ΣΥΡΙΖΑ για τον ΕΦΚ στην ενέργεια. Επομένως πρέπει να απαντήσει. Θα τα αντλήσει από τον ΕΛΑΠΕ και θα τον οδηγήσει για τρίτη φορά σε χρεωκοπία; Θα τα αντλήσει από τους πόρους των λιγνιτικών περιοχών; Από έργα προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή;
Μετά από έντονη πίεση που ασκήσαμε για την αύξηση του ποσοστού προς τις λιγνιτικές περιοχές από τα έσοδα των πλειστηριασμών των δικαιωμάτων ρύπων, ο κ. Σκρέκας απάντησε στην ολομέλεια της Βουλής ότι για το 2021 θα κατανεμηθούν 40 με 45 εκ. ευρώ στις λιγνιτικές περιοχές, με την επικείμενη υπουργική απόφαση. Λαμβάνοντας υπόψη την προβλεπόμενη μεγέθυνση των δημοσίων εσόδων από τον πλειστηριασμό δικαιωμάτων CO2 το 2021, τότε τα 40 με 45 εκ. ευρώ που ανακοίνωσε ο κ. Σκρέκας ανέρχονται μόλις στο 4% με 4,5% των εσόδων από τις δημοπρατήσεις των δικαιωμάτων ρύπων. Πιο κάτω από το 6% που είχε ορίσει η Κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ για το 2018, χωρίς να έχει εξαγγελθεί απολιγνιτοποίηση και χωρίς να έχουν διπλασιαστεί τα έσοδα από πλειστηριασμούς δικαιωμάτων εκπομπών αερίων ρύπων. Εάν προχωρήσει έτσι η απόφαση κατανομής των πόρων, θα πρόκειται για ακόμα μια αρνητική εξέλιξη για τις λιγνιτικές περιοχές.
Είναι σαφές ότι οι πόροι δεν αρκούν για τον μετασχηματισμό του παραγωγικού μοντέλου των λιγνιτικών περιοχών, όπως αναδεικνύουν σχετικές μελέτες του ΙΟΒΕ και του ΙΕΝΕ. Από το 1.6 δις του Προγράμματος Δίκαιης Αναπτυξιακής Μετάβασης (ΠΔΑΜ) 2021-2027, αφενός αφαιρούνται 220 περίπου εκ. ευρώ, που θα κατανεμηθούν στα νησιά Βορείου και Νοτίου Αιγαίου και Κρήτης και αφετέρου η Κυβέρνηση, αντί να τριπλασιάσει τους πόρους του Ευρωπαϊκού Ταμείου Δίκαιης Μετάβασης με τους πόρους του ΕΤΠΑ και του ΕΚΤ+ και 15% εθνική συγχρηματοδότηση, που θα μπορούσε σύμφωνα με τον Κανονισμό του Ταμείου Δίκαιης Μετάβασης, δεν το έκανε. Υπενθυμίζουμε ότι η Ελλάδα είναι ένατη στους πόρους τους Ευρωπαϊκού Ταμείου Δίκαιης Μετάβασης (χωρίς το ΕΤΠΑ, ΕΚΤ+), με πολύ λιγότερη χρηματοδότηση από Βουλγαρία, Ρουμανία κλπ.
Με βάση τα παραπάνω, απαιτούμε για το 2021 και για όλη την 4η φάση του ΣΕΔΕ (2021-2030) την αύξηση του ποσοστού των εσόδων από πλειστηριασμούς δικαιωμάτων εκπομπών αερίων ρύπων προς τις λιγνιτικές περιοχές. Με δεδομένο ότι με τροπολογία διαγράφηκε η υποχρέωση για διάθεση τουλάχιστον 60% των εσόδων στο ΕΛΑΠΕ, ότι διπλασιάστηκαν τα έσοδα από τον πλειστηριασμό δικαιωμάτων εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου, ότι οι λιγνιτικές περιοχές βιώνουν ήδη τις συνέπειες της βίαιης απολιγνιτοποίησης, ότι οι πόροι του ΠΔΑΜ δεν αρκούν, ότι πόροι του ΠΔΑΜ θα κατανεμηθούν και στα νησιά, ζητάμε από την Κυβέρνηση να διερευνήσει τον διπλασιασμό του ποσοστού προς τις λιγνιτικές περιοχές, από αυτό που είχε θεσμοθετήσει ο ΣΥΡΙΖΑ, το οποίο σε καμία περίπτωση δεν μπορεί να είναι μικρότερο του 6%. Έτσι θα σταλούν τα απαραίτητα σήματα πολιτικής στήριξης της μετάβασης.
Το γεγονός ότι τόσο η ανεργία, όσο και η μακροχρόνια εξάρτηση των τοπικών οικονομιών από τη λιγνιτική δραστηριότητα στις περιφέρειές μας είναι οι υψηλότερες μεταξύ των 31 εξορυκτικών περιφερειών στην ΕΕ-27, σε συνδυασμό με την ταχύτητα με την οποία συντελείται στην πράξη η απολιγνιτοποίηση στην Ελλάδα, δημιουργούν ένα εκρηκτικό μίγμα, η αναχαίτιση του οποίου θα απαιτήσει τη μεγαλύτερη δυνατή και πιο άμεση οικονομική στήριξη.
