Η Απολιγνιτοποίηση και η Δίκαιη Μετάβαση στη Φλώρινα: Ένα επείγον κοινωνικό ζήτημα

Κωνσταντίνος Σιάκος

Πρόεδρος Εργατοϋπαλληλικού Κέντρου Φλώρινας
Μέλος Δ.Σ. ΓΣΕΕ

Η απολιγνιτοποίηση της Δυτικής Μακεδονίας αποτελεί μία από τις πιο σημαντικές και επώδυνες διαδικασίες για τις τοπικές κοινωνίες και τους εργαζομένους του τόπου μας. Η περιοχή της Φλώρινας, με την σημαντική της εξάρτησή από την λιγνιτική βιομηχανία, βρίσκεται μπροστά σε μια πρωτοφανή πρόκληση, καθώς η εξάρτηση από τον λιγνίτη σταδιακά μειώνεται με την απαίτηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τη μηδενική εκπομπή CO2 έως το 2050.

Ωστόσο, η πραγματικότητα που βιώνουμε σήμερα δεν ανταποκρίνεται στις αρχές της δίκαιης μετάβασης. Οι κυβερνητικές αποφάσεις, οι οποίες οδηγούν σε ταχεία και βίαιη απολιγνιτοποίηση, δεν προχωρούν με το κατάλληλο σχέδιο και τις αναγκαίες εγγυήσεις για τους εργαζομένους και τις τοπικές κοινωνίες. Αντιθέτως, τα σχέδια που τίθενται σε εφαρμογή αφήνουν το μέλλον αβέβαιο, χωρίς να εξασφαλίζεται μια βιώσιμη κοινωνική και οικονομική προοπτική για τη Φλώρινα.

Η ΔΕΗ: Ιδιωτικοποίηση και Κέρδος έναντι της Κοινωνικής Ευθύνης

Η ΔΕΗ, η οποία υπήρξε για δεκαετίες το βασικό στήριγμα της τοπικής οικονομίας, δεν είναι πια μια δημόσια επιχείρηση. Με την ιδιωτικοποίησή της, η ΔΕΗ έχει μετατραπεί σε μια εταιρεία που λειτουργεί με όρους καπιταλιστικής αποδοτικότητας και εξυπηρετεί αποκλειστικά τα συμφέροντα των μετόχων της. Η βελτίωση των ισολογισμών της και η ενίσχυση της χρηματιστηριακής της θέσης αποτελούν πλέον προτεραιότητές της, ενώ η κοινωνική της αποστολή παραγκωνίζεται.

Η στροφή της ΔΕΗ προς μια αυστηρά κερδοσκοπική λογική έχει σοβαρές συνέπειες για τους εργαζομένους και τις τοπικές κοινωνίες. Η πολιτική απολιγνιτοποίησης που επιβάλλεται με ταχύτητα, χωρίς σχέδιο, αποδεδειγμένα έχει προκαλέσει ανασφάλεια και ανεργία στους εργαζομένους, ιδιαίτερα στους εργολαβικούς που αποτελούν μεγάλο ποσοστό των εργαζομένων στον ενεργειακό τομέα.

Η Φλώρινα και η Κρίση της Δίκαιης Μετάβασης

Η απολιγνιτοποίηση, παρά τις θετικές της προθέσεις, όπως η ενίσχυση της πράσινης ενέργειας και η προστασία του περιβάλλοντος, πρέπει να συνοδεύεται από ένα σύνολο κοινωνικών και οικονομικών μέτρων που να διασφαλίζουν την ευημερία των εργαζομένων και τη βιωσιμότητα των τοπικών κοινωνιών. Στη Φλώρινα, ωστόσο, βλέπουμε πως η κυβέρνηση και οι αρμόδιοι φορείς προχωρούν με αποφάσεις που βασίζονται κυρίως σε τεχνοκρατικά και οικονομικά κριτήρια, αγνοώντας τις ανθρώπινες ανάγκες και τις κοινωνικές συνέπειες.

Αντί να διασφαλίζεται η δημιουργία νέων καλά αμειβόμενων και σταθερών θέσεων εργασίας, παρατηρούμε ότι οι θέσεις που δημιουργούνται για να αντικαταστήσουν τις χαμένες θέσεις στον ενεργειακό τομέα, είναι συχνά επισφαλείς, με χαμηλούς μισθούς και ανύπαρκτες συνθήκες εργασίας. Αυτό δημιουργεί ένα σοβαρό κενό στον τομέα της απασχόλησης, καθώς οι εργαζόμενοι που για δεκαετίες εξυπηρετούσαν το δημόσιο συμφέρον στην ΔΕΗ, τώρα βρίσκονται αντιμέτωποι με την ανασφάλεια, τη μερική ή επισφαλή εργασία και τη δραματική μείωση των αποδοχών τους.

Το πιο ανησυχητικό είναι ότι, ενώ η περιοχή διαθέτει εξαιρετικό και έμπειρο βιομηχανικό προσωπικό, το οποίο έχει αποκτήσει μοναδικές δεξιότητες και γνώσεις στον τομέα της ενέργειας, δεν υπάρχει κανένα συγκεκριμένο σχέδιο για να αξιοποιηθεί αυτό το δυναμικό σε νέες παραγωγικές δραστηριότητες. Είναι πραγματικά κρίμα να χαθεί αυτή η πολύτιμη εμπειρία, όταν υπάρχουν άπειρες δυνατότητες για τη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας και ανάπτυξης στην περιοχή.

Η Ανάγκη για Εμβληματική Επένδυση στη Φλώρινα

Αυτό που χρειάζεται η Φλώρινα είναι μια μεγάλη εμβληματική επένδυση που θα εκμεταλλευτεί τα συγκριτικά πλεονεκτήματα της περιοχής, με στόχο να προσφέρει ποιοτικές θέσεις εργασίας και να ανοίξει τον δρόμο για τη βιώσιμη ανάπτυξή της. Η περιοχή μπορεί και πρέπει να προσελκύσει μια βαριά βιομηχανία, η οποία θα εκμεταλλευτεί την υψηλή τεχνογνωσία και τη μεγάλη εμπειρία του βιομηχανικού προσωπικού της και θα δημιουργήσει εκατοντάδες άμεσες και έμμεσες θέσεις εργασίας.

Η ανάπτυξη μιας τέτοιας βιομηχανίας δεν θα συμβάλλει μόνο στην οικονομική αναγέννηση της περιοχής, αλλά θα προσφέρει και μακροπρόθεσμη κοινωνική σταθερότητα, με τη δημιουργία καλών, μόνιμων θέσεων εργασίας, που θα έχουν ουσιαστική αξία για την τοπική κοινωνία. Αυτός είναι ο μόνος τρόπος για να διασφαλιστεί ότι η περιοχή της Φλώρινας θα βγει από την κρίση της απολιγνιτοποίησης με ουσιαστικά κέρδη για τους πολίτες της, χωρίς να χάσει την εμπειρία και τη δυναμική του εργατικού της δυναμικού.

Η Στρατηγική για τους Εργαζομένους

Η πολιτική αυτή της απολιγιτοποίησης δεν μπορεί να είναι απλώς μια διαδικασία κλεισίματος των λιγνιτικών μονάδων και μετάβασης στην πράσινη ενέργεια. Πρέπει να συνοδεύεται από συγκεκριμένα μέτρα για την απορρόφηση των εργαζομένων σε νέες θέσεις, ιδίως των εργολαβικών εργαζομένων, οι οποίοι βρίσκονται σε εξαιρετικά ευάλωτη θέση. Όταν οι θέσεις εργασίας στις λιγνιτικές μονάδες κλείνουν, είναι αναγκαίο να υπάρχει εγγυημένο σχέδιο επανακατάρτισης και ενίσχυσης των δεξιοτήτων των εργαζομένων, προκειμένου να απορροφηθούν από νέες αναπτυξιακές πρωτοβουλίες και κλάδους, που θα προσφέρουν βιώσιμες θέσεις εργασίας.

Η στήριξη των εργαζομένων δεν πρέπει να περιορίζεται σε λόγια. Η υιοθέτηση συγκεκριμένων πολιτικών, όπως η χρηματοδότηση εκπαιδευτικών προγραμμάτων και η ενίσχυση των θέσεων εργασίας στους τομείς της ανανεώσιμης ενέργειας, της καινοτομίας, του τουρισμού και της αγροδιατροφής, είναι απολύτως απαραίτητη για τη δημιουργία νέων ευκαιριών και την αποφυγή κοινωνικής αποσύνθεσης.

Ενότητα και Διεκδίκηση για το Μέλλον της Φλώρινας

Έχουμε καταθέσει επανειλημμένα τεκμηριωμένες προτάσεις για την δίκαιη μετάβαση, με έμφαση στη δημιουργία βιώσιμων θέσεων εργασίας και την κοινωνική στήριξη των εργαζομένων. Η συμμετοχή μας στη διαβούλευση για την απολιγνιτοποίηση, αν και θέλουμε να αναγνωρίζουμε τις καλές προθέσεις που πιθανόν υπήρχαν, δεν υπήρξε ουσιαστική και δεν οδήγησε στην αποδοχή των προτάσεών μας. Η συνεννόηση με την κυβέρνηση και τις αρμόδιες αρχές, μέχρι σήμερα, έχει παραμείνει σε επίπεδο λόγων και όχι πράξεων.

Αντιλαμβανόμαστε ότι, στη σημερινή εποχή που κυριαρχούν οι κανόνες της φιλελεύθερης αγοράς και του καπιταλισμού, το κοινωνικό κράτος και η προστασία των εργαζομένων συχνά θυσιάζονται στον βωμό της αποδοτικότητας και της κερδοφορίας. Όμως, η Φλώρινα αξίζει κάτι καλύτερο. Δίκαιη μετάβαση σημαίνει προοπτική και όραμα για το μέλλον της περιοχής, με σχέδιο, συνέπεια και ανάπτυξη για τους εργαζομένους και τις τοπικές κοινωνίες.