Η Μεγάλη Πέμπτη (του Μητροπολίτου Φλωρίνης, Πρεσπών και Εορδαίας Ειρηναίου)
Το βράδυ της Μεγάλης Πέμπτης η ακολουθία μέσα στο Ναό, προσφέρει απλόχερα κατάνυξη και μετάνοια. Οι πιστοί θ’ ακούσουμε τα 12 Ευαγγέλια, θα δούμε τον Χριστό σταυρωμένο και πάσχοντα. Θα γονατίσουμε μπροστά στα ματωμένα πόδια Του για να ασπαστούμε ευλαβικά. Θα χύσουμε μέσα μας κάποιο μυστικό δάκρυ και θα προσευχηθούμε για να πάρουμε δύναμη και κουράγιο για τον δικό μας Σταυρό.
Το μηνολόγιο της ημέρας θυμίζει το νόημα της εορτής:
«Τῇ Ἁγίᾳ καὶ ΜεγάλῃΠαρασκευῇ τὰ ἅγιακαὶ σωτήριακαὶ φρικτὰ Πάθητοῦ Κυρίου καὶ Θεοῦ καὶΣωτῆρος ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ ἐπιτελοῦμεν˙ τοὺς ἐμπτυσμούς, τὰ ραπίσματα, τὰκολαφίσματα, τὰς ὕβρεις, τοὺς γέλωτας, τὴν πορφυρᾶν χλαῖναν, τὸν κάλαμον, τὸν σπόγγον, τὸ ὄξος, τοὺς ἥλους, τὴν λόγχην καὶ πρὸ πάντων τὸν Σταυρὸν καὶ τὸν θάνατον, ἅ δι’ ἡμᾶς ἑκὼν κατεδέξατο˙ ἔτι δὲ καὶ τὴν τοῦ εὐγνώμονος λῃστοῦ, τοῦσυσταυρωθέντος αὐτῷ, σωτήριον ἐν τῷ σταυρῷ ὁμολογίαν».
Όλα αυτά με κέντρο το Σταυρό, η Εκκλησία σήμερα τα προβάλλει μαζί με την προδοσία του μαθητή, με το φθόνο των αρχόντων, με την άρνηση του λαού για να μας δείξει πως η αγάπη και η σταυρική θυσία του Χριστού, τα ξεπερνά όλα. Όλα αυτά συντελούνται απόψε μπροστά στα μάτια μας. Όμως, τα Πάθη και η Σταύρωση του Χριστού, παραμένουν το «μέγα Μυστήριο». Καμία λογική ή συναισθηματική δύναμη δεν μπορεί να μας βοηθήσει για να κατανοήσουμε τα γεγονότα αυτά. Μόνο η πίστη στο Χριστό θα μας βοηθήσει αν καθαρίσουμε τις αισθήσεις μας από την αμαρτία, ν’ αποκτήσουμε τόση αγάπη για τον Εσταυρωμένο που θα Τον κατανοήσουμε.
Ολόκληρη η ζωή του Χριστού, από το σπήλαιο της Γεννήσεως, μέχρι τον Σταυρό του Γολγοθά, εκφράζει την αγάπη του Τριαδικού Θεού για τον άνθρωπο. Γι’ αυτό και δέχθηκε τον εμπαιγμό και τον εξευτελισμό.
«Ἐξέδυσάν με τὰ ἱμάτιά μου, καὶ ἐνέδυσαν με χλαμύδα κοκκίνην˙ ἔθηκαν ἐπὶ τὴν κεφαλήν μου στέφανον ἐξ ἀκανθῶν, καὶ ἐπὶ τὴν δεξιάν μου χεῖρα ἔδωκαν κάλαμον, ἵνα συντρίψω αὐτοὺς ὡς σκεύη κεραμέως». (Δοξαστικό των αίνων)
«Με ξέντυσαν από τα ρούχα μου και μ’ έντυσαν με κόκκινη χλαμύδα˙ στην κεφαλήν μου έβαλαν στεφάνι απ’ αγκάθια, και μου ‘δωσαν καλάμι στο χέρι το δεξιό, για να τους κομματιάσω σαν σκεύη κεραμέως». (Απόδοση στη Νεοελληνική)
Ο Χριστός ανεβαίνει στον Σταυρό, χωρίς να ευθύνεται αλλά και χωρίς ν’ αντισταθεί, διότι γεννήθηκε για να εσταυρωθεί.
«Σήμερον κρεμᾶται ἐπὶ ξύλου, ὁ ἐν ὕδασι τὴν γῆν κρεμάσας.
Στέφανον ἐξ ἀκανθῶν περιτίθεται, ὁ τῶν ἀγγέλων Βασιλεύς.
Ψευδῆ πορφύραν περιβάλλεται ὁ περιβάλλων τὸν οὐρανὸν ἐν νεφέλαις.
Ῥάπισμα κατεδέξατο, ὁ ἐν Ἰορδάνῃ ἐλευθερώσας τὸν Ἀδάμ.
Ἤλοις προσηλώθη ὁ Νυμφίος τῆς Ἐκκλησίας.
Λόγχῃ ἐκεντήθη ὁ Υἱὸς τῆς παρθένου. Προσκυνοῦμέν σου τὰ πάθη Χριστέ.
Δεῖξον ἡμῖν, καὶ τὴν ἔνδοξόν σου ἀνάστασιν.
(Αντίφωνο ιε΄)
«Σήμερα, στο ξύλο του Σταυρού κρεμιέται αυτός, που κρέμασε τη γη πάνω στα ύδατα.
Στην κεφαλή του γύρω αγκάθινο στεφάνι δέχεται ο Βασιλιάς των Αγγέλων.
Με ψεύτικη πορφύρα ντύνεται αυτός που κάλυψε τους ουρανούς με σύννεφα.
Ράπισμα δέχτηκε στο πρόσωπο, αυτός που μέσ’ στον Ιορδάνη τον Αδάμ λευτέρωσε.
Με καρφιά καρφώθηκε ο Νυμφίος της Παρθένου.
Με λόγχη τρυπήθηκε ο Γιος της Παρθένου.
Χριστέ, προσκυνούμε τα πάθη σου.
Δείξε μας και την ένδοξή σου Ανάσταση».
(Απόδοση στη Νεοελληνική)
Ο Χριστός στον Σταυρό και ο άνθρωπος στην Ελευθερία.
Ο σταυρικός θάνατος είναι αφάνταστα μαρτυρικός. Το σώμα στραγγίζει από το αίμα, οι πόνοι είναι αφόρητοι και οι καρδιές μας ραγίζουν ακούγοντας τα καρφιά του Χριστού. Ο Θεάνθρωπος υποφέρει. Κάθε όργανο του σώματος του Χριστού σπαράζει.
«Ἕκαστον μέλος τῆς ἁγίας σου σαρκός ἀτιμίαν δι’ ἡμᾶς ὑπέμεινε˙ τὰς ἀκάνθας ἡ κεφαλή, ἡ ὄψις τὰ ἐμπτύσματα, αἱ σιαγόνες τὰ ραπίσματα˙ τὸ στόμα τὴν ἐν ὄξει κερασθεῖσαν χολήν τῇ γεύσει˙ τὰ ὦτα τὰς δυσσεβεῖς βλασφημίας, ὁ νῶτος τὴν φραγγέλωσιν καὶ ἡ χεὶρ τὸν κάλαμον· αἱ τοῦ ὅλου σώματος ἐκτάσεις ἐν τῷ σταυρῷ· τὰ ἄρθρα τοὺς ἥλους καὶ ἡ πλευρὰ τὴν λόγχην· ὁ παθὼν ὑπὲρ ἡμῶν, καὶ παθῶν ἐλευθερώσας ἡμᾶς, ὁ συγκαταβὰς ἡμῖν φιλανθρωπίᾳ, καὶ ἀνυψώσας ἡμᾶς, παντοδύναμε Σωτήρ, ἐλέησον ἡμᾶς.(β’ ιδιόμελο των αίνων)
«Καθένα από τα μέλη της αγίας σάρκας σου, Χριστέ, ατιμία υπέμεινε για μας˙ η κεφαλή τ’ αγκάθια, η όψη τα φτυσίματα, οι σιαγόνες τα ραπίσματα˙ στο στόμα σου τη γεύση, πού ‘ταν μαζί χολή και ξύδι˙ τις φοβερές βρισιές τ’ αυτιά σου, τα νώτα σου το φραγγέλωμα, το χέρι σου τον κάλαμο˙ του σώματος οι εκτάσεις στο Σταυρό˙ τα άκρα σου τους ήλους και η πλευρά τη λόγχη˙ εσύ, που έπαθες για μας και λευτεριά από τα πάθη έδωσες, εσύ, που φιλάνθρωπα κατέβηκες κοντά μας, εσύ, που μας ανύψωσες, Σωτήρα παντοδύναμε, ελέησέ μας».(Απόδοση στη Νεοελληνική)
Το αποτέλεσμα της Σταυρώσεως καταγράφεται στην Αγία Γραφή με τις παρακάτω λέξεις: «Υιοθεσία», «καταλλαγή», «λύτρον», «εξαγορά», δικαίωσις». Ο Χριστός στον Σταυρό νικά τον θάνατο. Και ο άνθρωπος λαμβάνει τον θάνατο, ως ζωοποιό, όπως λέει ο Μέγας Βασίλειος.
Μαζί με τον δικό μας πόνο, η Εκκλησία με τα τροπάριά της, προβάλλει και τον πόνο της μητέρας του Χριστού, η οποία γνωρίζει ότι ο εσταυρωμένος Γιός της είναι ο χορηγός της ζωής.
«Ἐπὶ ξύλου βλέπουσα, κρεμάμενον, Χριστέ, σὲ τῶν πάντων κτίστην καὶΘεὸν ἡ σὲ ἀσπόρως τεκοῦσα, ἐβόα πικρῶς˙ Υἱέ μου, ποῦ τὸ κάλλος ἒδυ τῆς μορφῆς σου; Οὐ φέρω καθορᾶν σε, ἀδίκως σταυρούμενον˙ σπεῦσον οὖν ἀνάστηθι, ὅπως ἲδω κἀγὼ σοῦ τὴν ἐκ νεκρῶν τριήμερον ἐξανάστασιν».(δ’ τροπ. των αποστίχων)
«Βλέποντάς σε ψηλά, στο ξύλο του Σταυρού, κρεμασμένο, Χριστέ, τον κτίστη όλου του κόσμου και Θεό, η αγνή Μητέρα σου κραύγαζε πικρά: Γιε μου, πώς χάθηκε το κάλλος της μορφής σου; Αβάσταχτο να βλέπω σε, άδικα σταυρωμένο˙ τρέξε λοιπόν ν’ αναστηθείς, για να δω από τους νεκρούς και γω την τριήμερή σου Ανάσταση». (Απόδοση στη Νεοελληνική)
Το αποτέλεσμα του Σταυρού είναι άμεσο. Ο ληστής σώζεται και ο καθένας από εμάς απολαμβάνει την επάνοδό του μετά την Ανάσταση του Χριστού στον Παράδεισο. «Αλήθεια σου λέω Άνθρωπε, από σήμερα είσαι μαζί μου στον Παράδεισο».
«Ἐξηγόρασας ἡμᾶς ἐκ τῆς κατάρας τοῦ νόμου, τῷ τιμίῳ σου αἵματι· τῷ Σταυρῷ προσηλωθείς καί τῇ λόγχῃ κεντηθείς, τήν ἀθανασίαν ἐπήγασας ἀνθρώποις· Σωτήρ ἡμῶν, δόξα σοι».(Απολυτίκιο)
«Με το τίμιο αίμα σου από του νόμου την κατάρα μας λύτρωσες˙ καρφωμένος στο Σταυρό κι από τη λόγχη κεντημένος την αθανασία στους ανθρώπους προσέφερες. Σωτήρα μας, δόξα σοι». (Απόδοση στη Νεοελληνική)
Την Αγία και Μεγάλη Πέμπτη, ο Χριστός ζητάει να Τον ακολουθήσουμε στη δύσκολη πορεία προς τον Γολγοθά. Να σταυρώσουμε τα πάθη και τις αμαρτίες μας. Να καθαρίσουμε με το αίμα μας, δηλαδή, με τα δάκρυα της μετανοίας μας, την ψυχή μας και να πιστέψουμε ολόψυχα, ότι ο κάθε σταυρός της ζωής μας, οδηγεί στην Ανάσταση, αν ακολουθήσουμε το Σταυρό του Χριστού. Μία είναι η προσευχή μας σήμερα μπροστά στον Σταυρό:
«Μνήσθητί μου, Κύριε, όταν έλθης εν τη βασιλεία σου».
Μητροπολίτης Φλωρίνης, Πρεσπών και Εορδαίας ΕΙΡΗΝΑΙΟΣ
-Συνέχεια αύριο με τη Μεγάλη Παρασκευή-
