Οι Νέες Τροποποιήσεις στον Εξωδικαστικό Μηχανισμό Ρύθμισης Οφειλών (Ν. 4738/2020) σύμφωνα με τον Ν. 5193/2025

Στυλιανού Δ. Μαυρίδη

Δικηγόρου παρ’ Αρείω Πάγω
Επίκουρου Καθηγητή Δημοσιονομικού Δικαίου και ΕΟΔ
Πολιτευτή Φλώρινας

Από 30.04.2025 έχουν τεθεί σε ισχύ οι «βελτιώσεις» στην πλατφόρμα του Εξωδικαστικού Μηχανισμού Ρύθμισης Οφειλών. Διακηρυττόμενος στόχος των νέων ρυθμίσεων είναι :

• η διεύρυνση της περιμέτρου των δικαιούχων, δημιουργώντας για δύο (2) μήνες μία νέα ομάδα «επιλέξιμών οφειλετών» με συγκεκριμένα κριτήρια και προϋποθέσεις,
• η υποχρέωση του πιστωτή να καταθέτει έγγραφη πρόταση ρύθμισης προς τον οφειλέτη τρεις μήνες πριν από τον πλειστηριασμό,
• η δυνατότητα ένταξης στο ενδιάμεσο πρόγραμμα ακόμα και 20 ημέρες πριν από την εκποίησή της κατοικίας,
• η δυνατότητα επέκτασης της ρύθμισης δανείων με εγγύηση Ελληνικού Δημοσίου, μέσω της διαδικασίας εξυγίανσης.

Ορισμένες από τις πιο σημαντικές αλλαγές που επήλθαν είναι οι εξής:

Άρθρο 178 – Διεύρυνση κριτηρίων – Νέα ομάδα επιλέξιμων οφειλετών:

Στο άρθρο 178, τροποποιείται η παρ. 3 άρθρου 14 ν. 4738/2020 και πέραν του ευάλωτου οφειλέτη δημιουργείται για διάστημα 2 μηνών από 11.04.2025 μία νέα ομάδα επιλέξιμων οφειλετών, οι οποίοι θα λαμβάνουν υποχρεωτικά πρόταση ρύθμισης από όλους τους πιστωτές εφόσον πληρούν έως το διπλάσιο των εισοδηματικών και λοιπών περιουσιακών κριτηρίων του ευάλωτου οφειλέτη της και έχουν ληξιπρόθεσμες  εν όλω ή εν μέρει, οφειλές τουλάχιστον ενενήντα (90) ημερών κατά την 11.04.2025 σε χρηματοδοτικούς φορείς ύψους έως τριακόσιες χιλιάδες (300.000) ευρώ.

Στο όριο ύψους έως τριακόσιες χιλιάδες (300.000) ευρώ υπολογίζεται το σύνολο των ενήμερων αι ληξιπρόθεσμων οφειλών προς τους χρηματοδοτικούς φορείς, ενώ δεν προσμετριούνται οι οφειλές σε ΑΑΔΕ και ΕΦΚΑ.

Τα νέα όρια διαμορφώνονται ως εξής:

Ο έλεγχος πληρότητας των κριτηρίων γίνεται εντός της ηλεκτρονικής πλατφόρμας του εξωδικαστικού μηχανισμού ρύθμισης οφειλών και δεν απαιτείται η έκδοση κάποιας νέας βεβαίωσης όπως γίνεται με τους ευάλωτους οφειλέτες.

Άρθρο 185 – Δυνατότητα υποβολής νέας αίτησης:

Με την μεταβατική διάταξη του άρθρου 185, επιτρέπεται η υποβολή νέας αίτησης για υπαγωγή στη διαδικασία εξωδικαστικής ρύθμισης οφειλών, κατά παρέκκλιση της περ. δ) της παρ. 3 του άρθρου 7 του ν. 4738/2020 (Α’ 207), εντός αποκλειστικής προθεσμίας δύο (2) μηνών από την έναρξη ισχύος του ν.5193/2025, ήτοι 11.04.2025,  στις εξής δύο περιπτώσεις:

• σε οφειλέτες των οποίων οι αιτήσεις απορρίφθηκαν είτε από τους πιστωτές είτε από τον ίδιο τον αιτούντα και πληρούν τα κριτήρια της νέας ομάδας επιλέξιμων οφειλετών, όπως αναφέρονται στο άρθρο 178.
  • Αν οι οφειλέτες αυτοί έχουν ήδη ρυθμίσει τις οφειλές προς το δημόσιο και τους φορείς κοινωνικής ασφάλισης με την προηγούμενη αίτηση, οι οφειλές αυτές θεωρούνται ως ρυθμισμένες για τους σκοπούς της νέας αίτησης και τους παρέχεται η δυνατότητα ρύθμισης των οφειλών προς τους χρηματοπιστωτικούς φορείς.
• σε οφειλέτες-νομικά πρόσωπα τα οποία είχαν λάβει πρόταση ρύθμισης βάσει του «εύλογου ποσοστού κέρδους» επί του κύκλου εργασιών τους, και απώλεσαν τη ρύθμιση του εξωδικαστικού μηχανισμού λόγω μη καταβολής τριών (3) τουλάχιστον δόσεων κατά την 11.04.2025.
  • Εξυπακούεται πως εξαιρούνται οι οφειλέτες-νομικά πρόσωπα οι οποίοι δεν αποδέχθηκαν την πρόταση ρύθμισης.

Άρθρο 179 – Επεκτείνεται η δυνατότητα ρύθμισης δανείων με εγγύηση Ελληνικού Δημοσίου

Το Άρθρο 179 τροποποιεί τον ν. 4738/2020 σχετικά με τη συμφωνία εξυγίανσης επιχειρήσεων και τις εγγυήσεις του Ελληνικού Δημοσίου προς χρηματοδοτικούς φορείς. Συγκεκριμένα, προσθέτει παραγράφους 6 έως 9 στο άρθρο 34, οι οποίες ρυθμίζουν το πώς αντιμετωπίζονται οι κρατικές εγγυήσεις σε περιπτώσεις εξυγίανσης

Η  δυνατότητα να ρυθμίζονται μέσω του Εξωδικαστικού Μηχανισμού και τα δάνεια με εγγύηση του ελληνικού Δημοσίου, προϋπήρχε. Πλέον, επεκτείνεται και στους οφειλέτες που θα επιλέξουν να ρυθμίσουν τις οφειλές τους μέσω της διαδικασίας εξυγίανσης.

Με το εργαλείο της εξυγίανσης, μπορούν και οι μεγάλες επιχειρήσεις να ρυθμίσουν δάνεια με εγγύηση του Ελληνικού Δημοσίου χωρίς να τίθεται σε κίνδυνο η παρασχεθείσα εγγύηση.

Άρθρο 180 – Απαλλαγή Οφειλέτη Μετά την Πτώχευση

Με το άρθρο 180 τροποποιείται η παράγραφος 4 του άρθρου 192 του ν. 4738/2020, διευκρινίζοντας τη διαδικασία απαλλαγής του οφειλέτη από τα χρέη του μετά την πτώχευση. Πλέον, ο εισηγητής δικαστής, ύστερα από αίτηση του οφειλέτη και έκθεση του συνδίκου για την περιουσιακή του κατάσταση και το ύψος των οφειλών, εκδίδει πράξη διαπίστωσης της απαλλαγής, εφόσον δεν εκκρεμεί προσφυγή. Ειδικά για περιπτώσεις αντικειμενικών προϋποθέσεων, απαιτείται η προσκόμιση στοιχείων που αφορούν τον χρόνο εγγραφής στο Ηλεκτρονικό Μητρώο Φερεγγυότητας. Η ρύθμιση ενισχύει τη διαφάνεια και την αποτελεσματικότητα του μηχανισμού δεύτερης ευκαιρίας.

Άρθρο 181 – Επέκταση του Ενδιάμεσου προγράμματος

Με το άρθρο 181 τροποποιείται η παράγραφος 7 του άρθρου 17 του ν. 4916/2022, επεκτείνοντας τη δυνατότητα υποβολής αίτησης στο Πρόγραμμα Συνεισφοράς του Δημοσίου για ευάλωτους οφειλέτες (Ενδιάμεσο πρόγραμμα). Πλέον, η αίτηση μπορεί να υποβληθεί ακόμη και όταν έχει ήδη δρομολογηθεί πλειστηριασμός, αρκεί να γίνει τουλάχιστον 20 ημέρες πριν την προγραμματισμένη ημερομηνία. Επιπλέον, καλύπτονται και περιπτώσεις πτώχευσης ή κατάσχεσης που έλαβαν χώρα σε συγκεκριμένο παρελθόντα χρόνο. Το πρόγραμμα παρατείνεται έως τις 31 Οκτωβρίου 2025, ώστε να διασφαλιστεί η συνέχεια της προστασίας μέχρι να λειτουργήσει πλήρως ο Φορέας Απόκτησης και Επαναμίσθωσης.

Άρθρο 182 – Υποχρέωση Πρότασης Ρύθμισης από Πιστωτές

Με το άρθρο 182 θεσμοθετείται η υποχρέωση του πιστωτή να υποβάλει έγγραφη πρόταση ρύθμισης προς τον οφειλέτη τουλάχιστον τρεις (3) μήνες πριν από τη διενέργεια πλειστηριασμού. Η πρόταση μπορεί να αποσταλεί με κάθε πρόσφορο μέσο, περιλαμβανομένης της ηλεκτρονικής αλληλογραφίας. Η υποχρέωση αυτή ισχύει μόνο για πλειστηριασμούς που επισπεύδονται για πρώτη φορά μετά την έναρξη ισχύος του νόμου και μόνο εφόσον ο οφειλέτης έχει εγγραφεί στο σύστημα προσωποποιημένης ενημέρωσης του πιστωτή και έχει ανταποκριθεί σε σχετικό αίτημα παροχής οικονομικών και περιουσιακών στοιχείων

Στον διαδικτυακό τόπο www.mavridislawoffice.eu υπάρχουν δημοσιευμένες περισσότερες από τις νέες αυτές αλλαγές, όπως λχ τη νέα δυνατότητα εξωδικαστικής ρύθμισης για ΠΑΕ & ΚΑΕ, δεδομένου ότι δεν μπορεί να γίνει εξαντλητική αναφορά στο πλαίσιο της παρούσας δημοσίευσης.

Τούτο ωστόσο, που μπορεί να διαπιστώσει κανείς ως γενικό σχόλιο είναι πως οι ανωτέρω τροποποιήσεις, αν και παρουσιάστηκαν διθυραμβικά στα δελτία τύπου αρκετούς μήνες πριν την ψήφιση του σχετικού νομοσχεδίου, αποδεικνύονται τελικά σταγόνα στον ωκεανό και σε καμία περίπτωση δεν μπορούν να επιφέρουν ούτε μόνιμες ούτε βιώσιμες λύσεις για τους οφειλέτες. Και αυτό, όχι μόνο λόγω του προσωρινού και μεταβατικού χαρακτήρα ορισμένων από τις κρίσιμες διατάξεις, αλλά κυρίως διότι δεν αντιμετωπίζουν διαρθρωτικά κρίσιμα ζητήματα.

Πιο συγκεκριμένα, απουσιάζει η καθιέρωση μόνιμης και ουσιαστικής πρότασης για τη μεσαία τάξη με διεύρυνση, αν όχι κατάργηση του ορίου οφειλών των 300.000 ευρώ (υποχρέωση πρότασης από τους πιστωτές) και η αντίστοιχη πρόβλεψη για τους πληγέντες από θεομηνία και κατά κύριο επάγγελμα Αγρότες. Επίσης,η εκλογίκευση του 10% (εύλογου ποσοστού κέρδους επί του κύκλου εργασιών) των συντελεστών που υπολογίζονται στον αλγόριθμο των επιχειρήσεων, εξίσωση των νοικοκυριών που έχουν μέλος ΑΜΕΑ με τους ευάλωτους δανειολήπτες ΑΜΕΑ, τιμαριθμική αναπροσαρμογή (κατ΄ ελάχιστον) των περιουσιακών – εισοδηματικών ορίων του ευάλωτου δανειολήπτη πριν απαξιωθούν πλήρως λόγω της πολυετούς μη αναπροσαρμογής, η έναρξη λειτουργίας του άρθρου 28 του ν.4738/2020, έστω και πέντε (5) έτη μετά την ψήφιση του νόμου, το οποίο προβλέπει την επιδότηση για την αποπληρωμή των δανείων που εξασφαλίζονται με την κύρια κατοικία, για πέντε (5) έτη από την ημερομηνία της αίτησης, είναι μερικά από τα σημαντικά προβλήματα που δεν αντιμετωπίζονται.

Αν σε όλα τα ανωτέρω προσθέσει κανείς ότι μετά από τόσα χρόνια λειτουργίας της ηλεκτρονικής Πλατφόρμας του εξωδικαστικού μηχανισμού, εξακολουθούν να υπάρχουν δυσλειτουργίες και τεχνικά προβλήματα που δυσχεραίνουν τόσο τους πολίτες όσο και τους συμβούλους, αλλά και το γεγονός ότι η υλοποίηση της Πλατφόρμας και η τεχνική υποστήριξη γίνεται ακόμα και σήμερα από ιδιωτική εταιρεία η οποία αφενός έχει πρόσβαση στα προσωπικά δεδομένα όλων των πολιτών και αφετέρου έχει και σύγκρουση συμφερόντων, φαίνεται ότι τελικά ούτε οι νέες ρυθμίσεις προσφέρουν τα πραγματικά ευεργετήματα και αποτελέσματα που απαιτούνται και που σε μεγάλο βαθμό προσέφερε για παράδειγμα ο αρχικός νόμος για τα υπερχρεωμένα νοικοκυριά ν.3689/2010 (νόμος Κατσέλη).Είναι προφανές ότι η κοινωνία έχει ανάγκη από γενναίες παρεμβάσεις που θα αποτελέσουν ουσιαστική λύση στο δύσκολο αυτό θέμα και θα ανακουφίσουν τους πολίτες. Οι προτάσεις και η γνώση υπάρχουν. Φαίνεται να λείπει όμως, η πραγματική πολιτική βούληση για να ακουστούν και να εφαρμοστούν.