Ο Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος
Γράφει ο Αρχιμανδρίτης Κοσμάς Λαμπρινός
Επειδή οι περισσότεροι νέοι μας, δυστυχώς δεν γνωρίζουν πλήρως περί της ζωής των μεγάλων Πατέρων της Ορθόδοξης Εκκλησίας μας αναφέρουμε εν πρώτοις ολίγα τινα περί του αγίου Ιωάννου του Χρυσοστόμου, ο οποίος είναι ένας εκ των Τριών Μεγάλων Ιεραρχών που εορτάζουμε χωριστά το μήνα Ιανουάριο, αλλά και μαζί κατά την 30η Ιανουαρίου
Ο άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος, ένας εκ των Τριών Μεγάλων Ιεραρχών της Εκκλησίας μας ήταν και μέγας φωστήρ και διδάσκαλος της Οικουμένης, διδάσκοντας την αλήθεια της Ορθοδοξίας. Κατήγετο από την μεγάλη πόλη της Αντιόχειας, όντας υιός γονέων ευσεβών και εναρέτων. Πατέρας του ήταν ο αρχιστράτηγος Σεκούνδος και μητέρα του η αγία Ανθούσα.
Ο άγιος αυτός, που τιμάται μαζί με τους άλλους δύο, τον άγιο Βασίλειο και τον άγιο Γρηγόριο το Θεολόγο, μόλις έλαβε την εγκύκλια Παιδεία του, κατόπιν διδάχτηκε και έμαθε και την Θύραθεν σοφία των αρχαίων Ελλήνων, χωρίς πάντως να αφήσει την μελέτη του Ευαγγελίου του Χριστού μας.
Ο άγιος αυτός, αν και άριστος δικηγόρος και ρήτωρ της εποχής του, αγαπούσε την Εκκλησία παραπάνω και από την ζωή του.
Γι’ αυτό και πρόκοψε στην αρετή και σ’όλες τις γνωστές επιστήμες της εποχής του. Γι’ αυτό και ο άγιος Μελέτιος Αντιοχείας Φλαβιανός τον έκανε αρχικά αναγνώστη της Εκκλησίας μας, και έπειτα τον χειροτόνησε διάκονο και πρεσβύτερο της αγίας μας Εκκλησίας.
Ο χρυσούς αυτός κάλαμος συνέταξε και πολλούς λόγους περί μετανοίας και περί ηθικής και ευκοσμίας, αλλά και καταστάσεως, και όλους αυτούς τους λόγους ερμήνευσε θεοπνεύστως.
Ο άγιος αυτός, επειδή εκοιμήθη εν Κυρίω ο πατριάρχης Νεκτάριος Κωνσταντινουπόλεως, με ψήφο των επισκόπων και με την προσταγή του βασιλέως Αρκαδίου προσεκλήθη να αναλάβει κανινικώς τον πατριαρχικό θρόνο της βασιλίδος των πόλεων. Η άσκηση και η εγκράτεια του αγίου Ιωάννου του Χρυσοστόμου ήταν τόσο μεγάλη που φάνηκε από την λιτή ζωή του. Τόσο μόνο λέγουμε, ότι στο επισκοπείο του έτρωγε ο άγιος μόνο τον χυλό του κριθαριού, αλλά ούτε κι αυτό το έτρωγε όλο αφού μεταλάμβανε από το χυλό αυτό πολύ ολίγο. Ύπνο επίσης πολύ ολίγο έδινε στους βλεφάρους του, αλλά βρισκόταν πάντα όρθιος, εκοιμάτο, όχι επί κλίνης αναπαυόμενος, ιστάμενος ορθός και από βασταζόμενος από σχοινιά. Και όταν εκουράζετο καθόταν μεν αλλά πολύ ολίγο. Η υπερβολική φιλανθρωπία του αγίου αποδεικνύετο από τους πολλούς πτωχούς και δεομένους που αγαπούσε κατά το παράδειγμα του Χριστού μας. Ο άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος αποτελεί τύπος και παράδειγμα φιλοπτωχείας για όλους μας. Αυτός ήταν και ο λόγος που η εκκλησία δίδασκε και διδάσκει όλους τους Χριστιανούς να αγαπούν μεν και να ενεργούν την αρετή της φιλοπτωχείας, αλλά και να απέχουν από την πλεονεξία.
Η αγάπη προς τους πτωχούς του αγίου Ιωάννου τον οδήγησε να συγκρουστεί και με την βασίλισσαν Ευδοξίαν η οποία πήρε τον μοναδικό αμπελώνα μιας χήρας, ονόματι Καλιτρόπης. Ενώ ο Άγιος συμβούλευε την βασίλισσα να μη κρατά το ξένον πράγμα, η βασίλισσα δεν επείθετο στους λόγους του αγίου και στον έλεγχό του, αλλά αυτή σαν την Ιεζάβελ δεν άκουγε τον άγιο. Και όχι μόνον αυτό, αλλά η Ευδοξία κατέβασε και τον Άγιο από τον θρόνον του, αρχικά με δική εντολή, και κατ’ επέκτασιν διά των επισκόπων της εποχής του, διότι υπήρχαν δυστυχώς και επίσκοποι που αγαπούσαν τους δυνατούς της γης και όχι τον Χριστό που ήθελε να ακολουθούμε την ευσέβεια και τους θείους νόμους.
Ο Γρηγόριος ο Αλεξανδρείας εις τον βίον του Χρυσοστόμου ονομάζει τον άγιο αυτό ως «της οικουμένης απάσης διδάσκαλον και φωστήρα». Ο μικρός Θεοδόσιος καλεί αυτόν «οικουμενικόν διδάσκαλον». Λέων ο σοφός λέει επίσης στο εγκώμιο προς τον άγιο Ιωάννη το Χρυσόστομο ότι ο άγιος αυτός είναι «κοινός της οικουμένης πατέρας». Και ο επιλεγόμενος Ανώνυμος, και εις τον βίο του ονομάζει το Χρυσόστομο ως «κοινό της οικουμένης προμηθέα και προστάτη». Κάτά τον Φώτιο ο Θεοδώρητος λέει ὀτι αυτός ο άγιος είναι «της Εκκλησίας το στόμα και της ευσέβειας των ανθρώπων ο οφθαλμός». Ο Ισίδωρος ο Πηλουσιώτης λέει περί αυτού ότι πο άγιος αυτός είναι «ο των του Θεού απορρήτων σοφός και υποφήτης Ιωάννης, ο της εν Βυζαντίω Εκκλησίας και πάσης οφθαλμός».
