Αποστολή: #71 – Στόχος: Φλώρινα, Ελλάδα – ο βομβαρδισμός της Φλώρινας στις 28 Ιουλίου 1944
Η 28η Ιουλίου 1944 υπήρξε για την Φλώρινα μια από τις δυσκολότερες και πολυαίμακτες ημέρες της κατοχής. Ήταν η ημέρα κατά την οποία η 764 Μοίρα Βομβαρδιστικών της 461ης Ομάδας Βομβαρδιστικών (Β24) της Αεροπορίας του Στρατού των Ηνωμένων Πολιτειών βομβάρδισε την Φλώρινα. Στόχος ήταν ο Σιδηροδρομικός Σταθμός της Φλώρινας, άλλα εκτός από τις απώλειες στις τάξεις του Γερμανικού Στρατού βαρύ υπήρξε το τίμημα και σε ζωές και κτηριακές υποδομές από την πλευρά των αμάχων Φλωρινιωτών.
Η 461 Ομάδα Βομβαρδιστικών με τις 764, 765, 766 και 765 Μοίρες, επιχειρούσε από το αεροδρόμιο της Torreta το οποίο απείχε 12 χιλιόμετρα νοτίως της πόλης Cerignola στον Νότο της Ιταλίας όπου είχε σταθμεύσει εκεί από τον Φεβρουάριο του 1944. Από τον Απρίλιο του 1944 έως και τον Απρίλιο του 1945 τα σμήνη της έλαβαν μέρος σε 223 αποστολές σε όλη την Ευρώπη. Η 461 Ομάδα Βομβαρδιστικών ήταν μέρος της 49ης Πτέρυγας Βομβαρδιστικών της 15ης Αεροπορικής Δύναμης του Στρατού των Η.Π.Α.
Η επιχείρηση στην Φλώρινα είναι καταγεγραμμένη με αριθμό #71. Χαρακτηρίζεται στο ημερολόγιο των επιχειρήσεων ως εξαίρετη και χωρίς καμία απώλεια. Μαρτυρίες αναφέρουν ότι τα αεροπλάνα κατευθύνονταν για το Πλοέστι της Ρουμανίας αλλά άλλαξαν πορεία. Κάτι τέτοιο όμως δεν προκύπτει από το ημερολόγιο των επιχειρήσεων. Το Πλοέστι ήταν στόχος βομβαρδισμού της 461 Ο.Β. έξι μέρες νωρίτερα στις 22 Ιουλίου. Ότι η Φλώρινα ήταν στόχος προγραμματισμένος της 764 Μοίρας της 461 Ο.Β. και όχι τυχαίος, προκύπτει επίσης από την επιχειρησιακή εντολή η οποία είχε εκδοθεί στις 26 Ιουλίου 1944, δυο μέρες νωρίτερα. Δείτε εδώ αντίγραφο εκείνης της εντολής.
Στην επιχείρηση της Φλώρινας πήραν μέρος 25 αεροσκάφη εκ των οποίων 24 βομβαρδιστικά B24 και ένα P-38 ως αεροσκάφος παρατήρησης. Ένα από τα αεροπλάνα επέστρεψε στην βάση πριν την επιχείρηση. Στον ουρανό της Φλώρινας στην διάρκεια του βομβαρδισμού πετούσαν 24 αεροσκάφη. Ένα άλλο στοιχείο που προκύπτει από το ημερολόγιο των επιχειρήσεων είναι ότι στην Ελλάδα η 461 επιχείρησε ακόμα δυο φορές έχοντας ως στόχο την περιοχή της Ελευσίνας στις 24 Σεπτεμβρίου 1944 και την επομένη 25 Σεπτεμβρίου, στην ευρύτερη περιοχή των Αθηνών έχοντας ως στόχο ομάδα γερμανικών υποβρυχίων.
Οι καιρικές συνθήκες που επικρατούσαν ως προς την ορατότητα στις 28 Ιουλίου στον ουρανό της Φλώρινας χαρακτηρίζονται CAVU (Clear And Visiblity Unlimited) – δηλαδή καιρός καθαρός και ορατότητα απεριόριστη.
Σε κάθε αποστολή βομβαρδισμού υπήρχε φωτογραφική κάλυψη. Με δέος μπορούμε να δούμε την φωτογραφία που ελήφθη εκείνη την ημέρα κατά την διάρκεια του βομβαρδισμού της Φλώρινας.
Στην περιληπτική αναφορά για την επιχείρηση αναφέρονται τα εξής:
Αποστολή #71
28 Ιουλίου 1944
Στόχος: Φλώρινα, Ελλάδα
«Μια ακόμα ευκαιρία για τα νευρικά παλαιά πληρώματα και για τα τελείως άπειρα πληρώματα να καταστήσουν την «παρθενική» τους αποστολή επιτυχημένη.
Αυτήν την φορά η καθοδήγηση γίνονταν για πρώτη φορά από τον καινούργιο Επιχειρησιακό Αξιωματικό της 461, Σμήναρχο Joseph Donavan, ο οποίος επινόησε το τέχνασμα της ρίψης του 40,7% των βομβών στον προαποφασισμένο στόχο. Η Ελλάδα θα γινόταν έτσι η 9η χώρα στην Ευρώπη την οποία θα βομβάρδιζε η 461 έχοντας ως στόχο τον Σιδηροδρομικό Σταθμό της Φλώρινας με έναν πολύ μεγάλο όγκο βομβών.
Ο Αντισμήναρχος Hawes πέταξε με ένα αεροσκάφος P-38 ως παρατηρητής αυτής της αποστολής, αλλά ο Σμήναρχος Glantzberg (διοικητής της 461) επέλεξε τη θέση του συγκυβερνήτη σε έναν από τα τελευταία αεροπλάνα του σχηματισμού. Κατά την αξιολόγηση που ακολούθησε την αποστολή αναπτερώθηκε το ηθικό του διοικητή (της 461). Χαμογελώντας απευθυνόμενος στα μέλη των πληρωμάτων τους είπε ότι αισθάνθηκε δέκα χρόνια νεώτερος βλέποντας τον σχηματισμό εν πτήση και την επιτυχή έκβαση του βομβαρδισμού εκείνη την ημέρα.
Στην τελευταία παράγραφο των περιλήψεων των αποστολών με εγγραφή 13 Αυγούστου 1944 διαβάζουμε τα ακόλουθα:
5. Ζημίες βομβών: Μια επίγεια έκθεση που ελήφθη πρόσφατα αναφέρει της επιτυχία της επίθεσης της 28ης Ιουλίου από τα Β-24 της 461 Ομάδας Βομβαρδιστικών στην Φλώρινα. Η έκθεση αναφέρει ότι ο σιδηροδρομικός σταθμός υπέστη σοβαρές ζημίες και οι απώλειες των Γερμανών ήταν περίπου 250 νεκροί και 750 τραυματίες πολλοί από τους οποίους περίμεναν να επιβιβαστούν στο τρένο».
Σε σχέση με τον αριθμό των θυμάτων μια άλλη μαρτυρία η οποία καταγράφεται στο «Λεύκωμα Πόλεως Φλωρίνης – Φλώρινα η Ακριτική Εθνική Σκοπιά», 1953, έκδοση της εφημερίδας «Έθνος» από τον Γ. Τζώρτζη, π. γερουσιαστή και βουλευτή Φλώρινας αναφέρει: «Από στρατιωτικής απόψεως ο βομβαρδισμός επέτυχε, κατά την ομολογία Γερμανού αξιωματικού, διότι εκτός των άλλων αποτελεσμάτων, εφονεύθησαν και 300 Γερμανοί και Ιταλοί». Ο ίδιος αναφερόμενος στις παράπλευρες απώλειες αναφέρει: «Αλλά και η πόλις υπέστη ζημίας εις 152 ανήρχοντο αι καταστραφήσαι οικίαι. Τα ανθρώπινα θύματα ανήλθον εις 143 εκ των οποίων 48 νεκροί και 97 τραυματίαι».
Να σημειώσουμε ότι στην συγκεκριμένη περιγραφή του Γ. Τζώρτζη εσφαλμένως ο βομβαρδισμός αποδίδεται σε Αγγλικά αεροπλάνα ενώ μας πληροφορεί ότι ο βομβαρδισμός έγινε περί ώρα 10.15’ π.μ. και συμπληρώνει: «Από τριημέρου επεβιβάζετο εις αμαξοστοιχίας η Μεγάλη Γερμανική Μεραρχία Ενδελβάις μετακινούμενη από την Ήπειρο με κατεύθυνση προς βορράν».
Πηγή των παραπάνω στοιχείων είναι ο σχετικός με την ιστορία της 461 Ομάδας Βομβαρδιστικών δικτυακός τόπος από τον οποίο μπορείτε να αντλήσετε περισσότερες πληροφορίες: http://www.461st.org
Πως περιέγραψε το τοπικό «Έθνος» το γεγονός του βομβαρδισμού – η έκκληση του Δημάρχου προς τον λαό
Στο φύλλο του Σαββάτου της 5ης Αυγούστου 1994 στην πρώτη σελίδα του η τοπική εφημερίδα «Έθνος», η μόνη που εκδιδόταν και κυκλοφορούσε στην πόλη την περίοδο της κατοχής, περιγράφεται το σχετικό γεγονός με τους εξής τίτλους, υπότιτλους και κείμενο:
Ο πρωτοφανής βομβαρδισμός – Η ωραία Φλώρινα εδοκιμάσθη σκληρώς – Νεκροί και τραυματίαι πολυάριθμοι – αι υλικαί ζημίαι ανυπολόγιστοι – επιτακτική ανάγκη αμέσου ενισχύσεως
Η πόλις μας, λόγω της επικαίρου γεωγραφικής της θέσεως υπέστη πολλάς δοκιμασίας εκ των δεινών του πολέμου. Η δοκιμασία όμως της 28ης Ιουλίου, αποτελεί την σκληροτέραν μέχρι τούδε και θα μείνει αλησμόνητος δια το μέγεθος των καταστροφών και τον μεγάλο αριθμόν εις νεκρούς και τραυματίας.
Κατόπιν τούτων και εφόσον εκ προηγουμένων άρθρων μας είναι γνωστή εις όλους η κατάστασις εις ην ευρίσκεται η Φλώρινα, κάμνομεν εκ μέρους των βοβμοπλήκτων, εκ μέρους των απορφανησθέντων παιδίων και νηπίων και εκ μέρους ολοκλήρου της παινομένης τάξεως μίαν υστάτην έκκλησιν προς την Ελλην. Κυβέρνησιν, προς τον Διεθνή Ερυρθόν Σταυρόν, προς τον Ελληνικόν Ερυθρόν Σταυρόν, προς τους αποδήμους συμπολίτας μας και προς πάντα Έλληνα να φροντίσουν να μας ενισχύσουν. Να στείλουν αμέσως ό,τι και όσα μπορούν πιο πολλά. Έχομεν ανάγκην τροφίμων, χρημάτων, φαρμάκων, κλινοσκεπασμάτων, ενδυμασιών, υποδημάτων, κ.λπ. Ας κάμουν εράνους, ας κάμουν ό,τι θέλου. Τη στιγμή αυτή η Φλώρινα υποφέρει πολύ. Ας αφήσουν κατά μέρους κάθε άλλη σκέψι και φροντίδοα και ας μας προσέξουν.
Ας κάμουν ό,τι μπρούν για να απομακρύνουν από τα κατάχλωμα πρόσωπα και τρομαγμένα μάτια, που προβάλλουν μέσα από τα βομβοχτύπητα χαλάσματα ικετευτικά, το τρομερό φάσμα της πείνας, της γύμνιας, που απειλητικά απλώνει τα κατάμαυρα φτερά του από πάνω τους. Ας έρθουν αρωγοί σ΄ εκέινους που ο τρόμος και η φρίκη έσβυσε το χαμόγελο από τα χείλη τους, που σιγοψιθυρίζουν: πεινώ, βρέχομαι, κρυώνω.
Την 10ην πρωινή ώραν της παρελθούσης Παρασκευής εχθρικά αεροπλάνα ιπτάμενα εις μέγα ύψος υπεράνω της πόλεώς μας και καθ΄ην στιγμήν οι κάτοικοι ησχολούντο εις τα ειρηνικά έργα των, έρριψαν πολλάς βόμβας εις το ανατολικόν τμήμα αυτής προκαλέσαντα ανυπολογίστους καταστροφάς και ζημίας εις ακίνητα και πολλά θύματα εκ του αμάχου πληθυσμού.
Αμέσως μετά την κατάπαυσιν ης επιδρομής ήρχισαν τα όργανα της Παθ. Αεραμύνης μετά των τοιούτων της Χωρ/κής το υπεράνθρωπον έργον των δια την διακομιδήν των τραυματιών και την διάσωσιν των εντός τω ερειπίων ευρισκομένων. Δια των φορείων μετεφέροντο οι πληγέντες εις τα νοσοκομεία ένθα συνεργεία εξ ιατρών και νοσοκόμων επεδίδοντο εις την επίδεσιν των τραυμάτων και την παροχήν των πρώτων βοηθειών εις αυτούς.
Πρώτοι προσέτρεξαν εις τον τόπον της καταστροφής ο κ. Νομάρχης, ο κ. Δήμαρχος, ο κ. Διοικητής Χροφυλακής μετά των αξιωματικών και οπλιτών οι οποίοι επέδειξαν στοργικόν και άμεσον ενδιαφέρον. Την επομένη αφίκετο ο Πρόεδρος του Κομιτάτου του Διεθνούς Ερυθρού Σταυρού Μακεδονίας κ. Βέγκερ ο οποίος αφού επεσκέφθη την πληγείσαν περιοχήν υπεσχέθη την άμεσον αποστολήν τροφίμων, φαρμάκων, ενδυμάτων κ.λπ. δια τους βομβόπληκτους.
Εκ του βομβαρδισμού κατεστράφησαν 152 οικίαι εκ των οποίων αι 83 κατέστησαν τελείως ακατοίκητοι. Μεταξύ των πληγέντων σοβαρώς και καταστάντων επικινδύνως ακαταλλήλων οικημάτων συγκαταλέγονται το μέγαρον της Οικοκυρικής Σχολής, το Γυμνάσιον θηλέων, το Κατάστημα της Οικονομικής Εφορείας, το Γραφείον Επισιτισμού, το Τελωνείον, τα Γραφεία της Δημοτ. Εκπαιδεύσεως και το μοναδικόν μας κινηματοθέατρον «Πάνθεον».
Τα θύματα ανέρχονται εις 143 εκ των οποίων 48 νεκροί και 94 τραυματίαι.
Έκκλησις του κ. Δημάρχου – προς τον λαόν της Φλωρίνης
Επίσης στην πρώτη σελίδα δημοσιεύθηκε η: «Έκκλησις του κ. Δημάρχου – προς τον λαόν της Φλωρίνης» ως εξής:
Ουδενός την αντίληψιν διαφεύγει η έκτασις της πρωτοφανούς καταστροφής κατά την οποίαν μεγάλα τμήματα της πόλεώς μας υπέστησαν συνεπεία της κατά την 28 λήξαντος λαβούσης χώραν τρομοκρατικής από αέρος επιδρομής.
Μέγας είναι ο αριθμός των καταστραφεισών οικιών και ως εκ τούτου πλείσται οικογένειαι θρηνούσι όχι μόνον την απώλειαν πεφιλημένων προσώπων αλλά και την καταστροφήν και εκμηδένισιν περιουσιών και δη των απαραιτήτων δια την στέγασιν, ένδυσιν και διατροφή αυτών.
Η πόλις μας είναι τόσον μικρά ώστε το μέγεθος της συμφοράς να καθίσταται ευθύς έκδηλον και κατά σνέπειαν να μη χρειάζεται περιγραφή αυτής. Όλοι γνωρίζομεν και αντιλαμβανόμεθα την δυστυχίαν ήτις έπληξε μεγάλην μερίδα συμπολιτών μας. Προ της δυστυχίας τούτης και συμφοράς δεν θα μείνουν βεβαίως ασυγκίνητοι οι διαφυγόντες τας συνεπείας του βοβμβαρδισμού.
Έχομεν όλοι ιεράν υποχρέωσιν να φανώμεν αλληλέγγυοι. Να βοηθήσωμεν τους παθόντας, να τους ανακουφίσωμεν από τα δεινά που τους έπληξαν.
Εις την Δημαρχίαν εδρεύει Επιτροπή συσταθείσα προς τον σκοπόν της συλλογής εράνων εις χρήμα και εις είδος υπέρ των βομβοπλήκτων. Πάσα προσφορά είναι δεκτή, χρήματα, κουβέρτες, στρώματα, οικιακά σκεύη, τρόφιμα κ.λπ. Αι ανάγκαι των παθόντων είναι επειγούσης φύσεως και δεν επιτρέπουν αναβολήν.
Οι ευπορώτεροι των συμπολιτών και διαθέτοντες δωμάτια παρακαλούνται, να δεχθώσι προς στέγασιν και ωρισμένας οικογενείας.
Η επιδειχθησόμενη αλληλεγγύη μας κατά τας συμφοράς τοιούτου είδους θα αποδείξη τον βαθμόν του πολιτισμού μας.
Εν Φλωρίνη τη 30 Ιουλίου 1944
Ο Δημαρχών
Α. Καντζάς
Οι φονευθέντες κατά τον βομβαρδισμό της 28ης Ιουλίου
Στην δεύτερη σελίδα του το τοπικό «Έθνος» παραθέτει κατάλογο των φονευθέντων από τον βομβαρδισμό. Στον κατάλογο αυτό όπως είναι φανερό δεν θα μπορούσαν να συμπεριληφθούν όσοι τραυματίσθηκαν και υπέκυψαν στα τραύματά τους σε χρόνο που ακολούθησε της εκτύπωσης του φύλλου της εφημερίδας.
Κερτσάνης Πέτρος
Δημητρίου Κωνσταντίνος
Κύρκου Δόμνα
Κυράνα Κωνσταντίνα
Αβάπτιστον Τσούπτση
Αβάπτισον Ζαχαρία
Αβάπτιστον Τζώτζη
Στυλιάδης Δημήτριος
Παπαγεωργίου Γρηγόριος
Ζιώτας Χρήστες
Βυζάντη Αναστασία
Μήτκα Σοφία
Μπακάλη Ασπασία
Σαμαρά Αφροδίτη
Τρύφωνος Σουλτάνα
Τρύφωνος Σφέτκα
Σκαλούγκα Ευγενία
Παρασκευάς Στέφανος
Ζαχαρία Ευφροσύνη
Κατσίνα Πασχάλης
Ανδρικόπουλος Γεώργιος
Πέτρου Αφροδίτη
Κύρκου Ευάγγελος
Εμεθλή Ευδοξία
Γκερτσάνη Μαριάνθη
Γκερτσάνη Ελένη
Ισμιρίδου Βιργινία
Παπαναούμ Πέτρος
Ραπτοπούλου Φανή
Αντωνοπούλου Βασιλική
Ιωαννίδης Σέργιος
Δημοβίτης Κωνσταντίνος
Μήτκα Κωνσταντίνα
Νούση Άννα
Μπακάλη Θεοδώρα
Τρύφωνος Ασπασία
Τρύφωνος Νικόλαος
Μαρκούζης Σωτήριος
Τοπάλης Κωνσταντίνος
Ιωαννίδης Νικόλαος
Μαρκούζη Βασιλική
Λοζάνη Σοφία
Γιάτα Βασιλική
Μέλλιος Πέτρος
Σαμαρά Βασιλική
Παπαντωνίου Κοσμάς
Δημητρίου Παρασκευή
Σαπουνάς Σταύρος
Στο «Ελεύθερο Βήμα της Φλώρινας», Πέμπτη 25 Ιουλίου 2013, ο Ηλίας Χασιώτης, στο άρθρο του – αφιέρωμα «Εγκλήματα των συμμάχων – ο αεροπορικός βομβαρδισμός της Φλώρινας και του Αμυνταίου από Αμερικάνικα αεροπλάνα στις 28 Ιουλίου 1944» θα παραθέσει έναν εκτεταμένο κατάλογο όσων έχασαν τη ζωή τους συνεπεία εκείνου του βομβαρδισμού:
1. Στέφανος Ηλίου του Παρασκευά
2. Σοφία Μήτκα του Αναστασίου
3. Κωνσταντίνα Μήτκα του Αναστασίου
4. Άννα Νούση του Θεοδώρου
5. Ευφροσύνη Ζαχαρίου – Αθανασίου του Παναγιώτη
6. Αβάπτιστο κορίτσι Ζαχαρίου – Αθανασίου του Ευαγγέλου
7. Βιργινία Ιμσιρίδου του Βασιλείου
8. Θωμάς Μακεδόνας του Δημητρίου
9. Αριστοτέλης Κοϊδης του Νικολάου
10. Κωνσταντίνος Τοπάλης του Πέτρου
11. Κωνσταντίνος Δημητρίου του Ιωάννη
12. Θωμάς Παπαϊωάννου του Ιωάννου
13. Παρασκευή Δημητρίου του Ιωάννου
14. Σεβαστή Κάπτση του Γεωργίου
15. Θωμαϊς Δεράλα του Βασιλείου
16. Χρίστος Ζώτας του Μιχαήλ
17. Αβάπτιστο αγόρι του Βασιλείου Τζώτζη
18. Αβάπτιστο αγόρι του Κωνσταντίνου Τσούπτου
19. Κωνσταντίνος Δημοβίτης του Βασιλείου
20. Μαρία Ζέμπρα του Στεργίου
21. Αναστασία Μπάγιου του Σταύρου
22. Νικόλαος Ιωαννίδης του Πέτρου
23. Στέργιος Ιωαννίδης του Νικολάου
24. Πασχάλης Ιωαννίδης του Νικολάου
25. Σοφία Ιωαννίδου του Νικολάου
26. Στεργιανή σύζυγος Νικολάου Ιωαννίδη
27. Κωνσταντίνος Μπέικος του Νικολάου
28. Μαρία χήρα Στεφάνου Σμυλοβίτου
29. Δόμνα χήρα Στεφάνου Κύρκου
30. Ευάγγελος Κύρκος του Στεφάνου
31. Αικατερίνη Γκερτσάκη του Γεωργίου
32. Σταύρος Σαπουνάς του Τραϊανού
33. Δημήτριος Ηλιάδης του Ηλία
34. Παναγιώτης Σιδεράς του Παντελή
35. Βασιλική Μαρκούζη του Κωνσταντίνου Νερετλή
36. Σωτήριος Μαρκούζης του Παύλου
37. Αφροδίτη Σαμαρά σύζυγος Πέτρου
38. Βασιλική Σαμαρά του Χρήστου
39. Δόμνα Σαμαρά
40. Γρηγόριος Παπαγεωργίου του Γεωργίου
41. Πέτρος Παπαναούμ του Αναστασίου
42. Ελένη Κερτσάκη του Φιλίππου
43. Πέτρος Κερτσάνης του Θεοδώρου
44. Μαριάνθη Γκερτσάνη του Θεοδώρου
45. Θεοδώρα Μπακάλη του Αθανασίου
46. Ασπασία Μπακάλη του Αθανασίου
47. Σουλτάνα Τρύφωνος του Ιωάννη
48. Ασπασία Τρύφωνος του Ιωάννη
49. Σφέτα Τρύφωνος του Ιωάννη
50. Νικόλαος Τρύφωνος του Ιωάννη
51. Γεώργιος Ανδρικόπουλος του Πέτρου
52. Πασχάλης Κατσούτας του Αποστόλου
53. Φανή Ραπτοπούλου του Δημητρίου
54. Βασιλική Αντωνοπούλου του Αλεξίου
55. Θεοδώρα Γάστη του Μιχαήλ
56. Ευγενία Σκαούγκα του Αθανασίου
57. Κοσμάς Παπαντωνίου του Παπαντωνίου
58. Πέτρος Μέλλιος του Γεωργίου
59. Βασιλική Γιάτα
60. Λωζάνα Στοϊνή του Δημητρίου
61. Κωνσταντίνα Κυράνα του Αθανασίου
62. Δημήτριος Στυλιάδης
63. Ευδοξία Εμετζή του Κλήμη
επιμέλεια: Σπύρος Χρ. Παπαχαρίσης
www.florinapast.mysch.gr
