«Νωπογραφία, η αρχαιότερη τοιχογραφική τεχνική ζωγραφικής» στο Αρχαιολογικό Μουσείο Φλώρινας
Η Εφορεία Αρχαιοτήτων Φλώρινας και το Εργαστήριο Εκκλησιαστικών Τεχνών του ΤΕΕΤ Πανεπιστημίου Δ. Μακεδονίας προσκαλούν το κοινό στο Αρχαιολογικό Μουσείο Φλώρινας για να επισκεφθεί την έκθεση με θέμα
«Νωπογραφία, η αρχαιότερη τοιχογραφική τεχνική ζωγραφικής»
Η έκθεση περιλαμβάνει έργα που φιλοτέχνησαν φοιτητές και φοιτήτριες του Εργαστηρίου με την τεχνική της νωπογραφίας, υπό την καθοδήγηση του Επίκουρου Καθηγητή Δημοσθένη Αβραμίδη.
«Ανάμεσα στις πρακτικές που παραμένουν αυτούσια ζωντανές από την αρχαιότητα μέχρι των ημερών μας, συγκαταλέγεται σαφώς η επιβίωση στη ζωγραφική, της τεχνικής της νωπογραφίας. Παράλληλα με την ανακάλυψη του ασβέστη στην επίχριση τοιχωμάτων, θα πρέπει να τοποθετήσουμε και την ανακάλυψη της νωπογραφίας. Η χρήση της τεχνικής εντοπίζεται σε αρχαιολογικά ευρήματα ήδη από την 3η χιλιετηρίδα π.Χ. στην Αίγυπτο, ενώ οι τοιχογραφίες του μινωικού, του κυκλαδικού και του μυκηναϊκού πολιτισμού έχουν γίνει με αυτή την τεχνική. Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα στην περιοχή της Μακεδονίας είναι η τοιχογραφία στον τύμβο της Βεργίνας με τη αρπαγή της Περσεφόνης. Δια μέσω της ρωμαϊκής εποχής, του Μεσαίωνα και της Αναγέννησης η τεχνική διασώθηκε και στη σύγχρονη τέχνη. Στο λεξιλόγιο των ζωγράφων η τεχνική ονομάζεται συνήθως με το ιταλικό της όνομα fresco, ενώ σπανιότερα απαντάται με τον λόγιο τύπο «εφ’ υγροίς».
Σε ένα ρητό που μας παραδίδεται από τους παλαιούς μαστόρους, μπορούμε να διακριβώσουμε τα πλεονεκτήματα της τεχνικής αυτής: «Λέει o ασβέστης στην πέτρα: “Βάστα με εκατό χρόνια να σε κρατώ αιώνια”». Και πράγματι έτσι είναι. Εάν ο τοίχος –από πέτρα εν προκειμένω- αντέξει στο χρόνο ως τοιχοποιία, ο ασβέστης που τον επιχρήει λειτουργεί προστατευτικά προς την ίδια την τοιχοποιία, διότι από ασβέστης έχει μεταστοιχειωθεί σε μάρμαρο. Αυτή είναι όλη η «φιλοσοφία» της τεχνικής, απλή και ταυτοχρόνως στιβαρή. Ας δούμε τι ακριβώς συμβαίνει: Το ανθρακικό ασβέστιο (μάρμαρο) καίγεται σε καμίνι χάνοντας στο στάδιο αυτό διοξείδιο του άνθρακος. Κατόπιν το καυστικό οξείδιο του ασβεστίου που παράγεται κατά τη φάση αυτή, διαβρέχεται με νερό και παράγεται υδροξείδιο του ασβεστίου -ο ασβέστης που θα χρησιμοποιήσουμε. Στον πολτό του ασβέστη προστίθεται αδρανές υλικό, συνήθως κοσκινισμένη μαρμαρόσκονη, και ψιλοκομμένες φυτικές ή ζωικές ίνες (άχυρο, κανάβι, κατσικότριχα). Με το κονίαμα αυτό επιχρίεται η επιφάνεια και αμέσως ζωγραφίζουμε με σκέτη χρωστική διαλυμένη σε νερό ή ασβεστόνερο, πάνω σε αυτό το επίχρισμα, όσο ακόμα είναι νωπό και απορροφά («πίνει») τις χρωστικές. Στεγνώνοντας το ζωγραφισμένο επίχρισμα χάνει την υγρασία του και προσλαμβάνει διοξείδιο του άνθρακος από την ατμόσφαιρα, μετατρεπόμενο και πάλι σε ανθρακικό ασβέστιο από το οποίο προήλθε ο ασβέστης. Η ζωγραφική επιφάνεια λοιπόν πάνω στην οποία ζωγραφίσαμε γίνεται με τον καιρό μάρμαρο(!), έχοντας εγκλωβίσει εντός της τις χρωστικές που εφαρμόσαμε επάνω της.
Βέβαια όσο απλή κι αν φαίνεται η τεχνική, απαιτεί μεγάλη ετοιμότητα και υπομονή, αλλά πάνω απ’ όλα απαιτεί ταπείνωση στο ίδιο το υλικό που χρησιμοποιείται. Χρειάζεται ο τεχνίτης που την εφαρμόζει να αισθανθεί τη «ζωή» του υλικού του, να το «ακούσει», όσο αυτό του προσφέρει τη δυνατότητα να λειτουργήσει αποτελεσματικά και να του προσφέρει τα απαράμιλλα αισθητικά του αποτελέσματα. Με μια λέξη χρειάζεται εμπειρία και μάλιστα μεγάλη. Οι φοιτήτριες και οι φοιτητές που συμμετέχουν στην έκθεση αυτή του αρχαιολογικού μουσείου της Φλώρινας «αθλήθηκαν» σ’ αυτόν ακριβώς το «στίβο», συμμετέχοντας στο μάθημα εμβάθυνσης του ΤΕΕΤ Φλώρινας της «Παραστατικής Αρχαιολογίας-Αντίγραφο» για τρία εξάμηνα μαθητείας.
Η τεχνική της νωπογραφίας λόγω της μεγάλης αντοχής της στο χρόνο εντάσσεται στις μνημειακές τοιχογραφικές τεχνικές, εφαρμόζεται δηλ. επί τόπου σε εσωτερικούς ή εξωτερικούς τοίχους δημοσίων κτισμάτων (όπως π.χ. οι Ναοί). Προκειμένου να παρακαμφθεί το γεγονός αδυναμίας υποδομών για in situ εφαρμογή της τεχνικής στη νέα Σχολή Καλών Τεχνών της Φλώρινας και να σταθεί δυνατή η προσφορά της διδασκαλίας της, ακολουθήθηκε μια καινοτόμα τεχνική δημιουργίας νωπογραφίας σε φορητό υπόστρωμα, που περιλαμβάνει όλα τα χαρακτηριστικά της επιτοίχιας εφαρμογής της τεχνικής. Ένα δείγμα των αποτελεσμάτων αυτής της εργασίας του εργαστηρίου Εκκλησιαστικών Τεχνών μπορούν να δουν οι επισκέπτες του μουσείου στην παρούσα έκθεση που θα φιλοξενηθεί στο Αρχαιολογικό μουσείο Φλώρινας από τις 17 Σεπτεμβρίου μέχρι τις 18 Νοεμβρίου 2016, και η έκθεση αποτελεί εξολοκλήρου πρωτοβουλία των ίδιων των φοιτητών/τριών».
Δημοσθένης Αβραμίδης
Συμμετέχουν: Καρούλια Κατερίνα, Κουζούνη Ασημίνα, Κουτίδης Ζήσης, Λαγού Μαρία, Μαργαρίτης Χάρης, Μίσσιας Νικόλαος, Παπαηλιού Ανδρέας, Πετρίδης Πέτρος, Τοττού Μαρία, Τσιμπλάκη Μαριτάσα και ο διδάσκων του εργαστηρίου Εκκλησιαστικών Τεχνών του ΤΕΕΤ Επίκουρος Καθηγητής Δημοσθένης Αβραμίδης.
Συντονιστής έκθεσης: Κατερίνα Καρούλια
Σχεδιασμός αφίσας: Μαρία Λαγού
Εγκαίνια έκθεσης: Σάββατο 17 Σεπτεμβρίου 2016, 19.00
Διάρκεια έκθεσης : Από 17 Σεπτεμβρίου 2016 έως 18 Νοεμβρίου 2016
Ημέρες και ώρες λειτουργίας: Τρίτη έως Κυριακή, 8.00 – 15.00
Αρχαιολογικό Μουσείο Φλώρινας, Σιδηροδρομικού Σταθμού 8, 53100
Τηλ. πληροφοριών: 23850 28206
e-mail: efaflo@culture.gr
