Aπάντηση στην επερώτηση Αντωνιάδη για την πορεία υλοποίησης του Προγράμματος Αγροτικής Ανάπτυξης και του Επιχειρησιακού Προγράμματος Αλιείας

Απάντηση του Υπουργού Βαγγέλη Αποστόλου στην ερώτηση του Βουλευτή κ. Γιάννη Αντωνιάδη με θέμα: ‹‹Πορεία υλοποίησης του Προγράμματος Αγροτικής Ανάπτυξης (ΠΠΑ) και του Επιχειρησιακού Προγράμματος Αλιείας και Θάλασσας (ΕΠΑΛΘ)2014-2020››

Απαντώντας στην ερώτηση με αριθμό 630/24-10-2016, την οποία κατέθεσε στη Βουλή των Ελλήνων ο Βουλευτής κ. Γιάννης Αντωνιάδης ‹‹Πορεία υλοποίησης του Προγράμματος Αγροτικής Ανάπτυξης (ΠΠΑ) και του Επιχειρησιακού Προγράμματος Αλιείας και Θάλασσας (ΕΠΑΛΘ)2014-2020››

Όσον αφορά στο Πρόγραμμα Αγροτικής Ανάπτυξης (ΠΠΑ)2014-2020, σημειώνεται ότι το ΠΠΑ 2014-2020 εγκρίθηκε τον Δεκέμβριο 2015, αφού προηγήθηκαν εντατικές και επίπονες διαβουλεύσεις με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, σε συνέχεια των παρατηρήσεων των Υπηρεσιών της Επιτροπής επί του αρχικού σχεδίου που υποβλήθηκε τον Ιούνιο του 2014.

Σε συνέχεια της έγκρισης του ΠΑΑ 2014-2020 και σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα δρομολογήθηκαν όλες οι απαιτούμενες προπαρασκευαστικές διοικητικές ενέργειες αφενός μεν για την ένταξη και πληρωμή των ανειλημμένων υποχρεώσεων στη νέα προγραμματική περίοδο αφετέρου δε για τη διαμόρφωση του θεσμικού πλαισίου εφαρμογής των μέτρων και δράσεων του νέου Προγράμματος και την άμεση υλοποίηση του.

Στην κατεύθυνση αυτή, εντός του 2016 και μέχρι σήμερα, δρομολογήθηκε μέσα από τη διαβούλευση και στενή συνεργασία με τις αρμόδιες Υπηρεσίες και Φορείς:

• Η θέσπιση με Υπουργική Απόφαση του Συστήματος Διαχείρισης και Ελέγχου για την περίοδο 2014-2020και η διαμόρφωση του νέου μοντέλου διάρθρωσης των Ειδικών Υπηρεσιών του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων (ΥΠΑΑΤ), ώστε να ανταποκρίνονται στις απαιτήσεις και τη δομή του ΠΑΑ,
• Το νέο οργανόγραμμα των Ειδικών Υπηρεσιών του ΠΠΑ 2014-2020, με δομή προσαρμοσμένη στις ανάγκες και τα μέτρα του νέου ΠΠΑ.
• Ο συντονισμός και προγραμματισμός με τις Περιφέρειες σχετικά με τις αρμοδιότητες μέτρων και δράσεων του ΠΠΑ 2014-2020 που εκχωρούνται σε αυτές και την κατανομή του αντίστοιχου προϋπολογισμού βάσει αντικειμενικών κριτηρίων που συναποφασίστηκαν, ώστε να εκδοθούν οι σχετικές αποφάσεις εκχώρησης. Ήδη, έχει αποσταλεί στις Περιφέρειες επιστολή που αφορά στην οριστικοποίηση της πρώτης φάσης της περιφερειακής κατανομής πόρων μέτρων/δράσεων του ΠΠΑ 2014-2020, ενώ εκδόθηκε και η Κοινή Υπουργική Απόφαση (ΚΥΑ) για την εκχώρηση των αρμοδιοτήτων στις υπηρεσίες των Περιφερειών της χώρας,
• η έκδοση των απαιτούμενων για την ενεργοποίηση των μέτρων του νέου ΠΠΑ Υπουργικών και Κοινών Αποφάσεων εκχώρησης αρμοδιοτήτων προς τους Ενδιάμεσους Φορείς Διαχείρισης (πλην Περιφερειών), όπως η Διεύθυνση Προγραμματισμού και Εφαρμογών του ΥΠΠΑΤ, η Διεύθυνση Διαχείρισης Ζωικών Γενετικών Πόρων και Συστημάτων Εκτροφής Ζώων, η Διεύθυνση Συστημάτων Ποιότητας, Βιολογικής Παραγωγής και Γεωγραφικών Ενδείξεων, ο ΕΛΓΑ, η ΕΥΔ (Ειδική Υπηρεσία Διαχείρισης)ΕΠΑΝΕΚ (Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Ανταγωνιστικότητα, Επιχειρηματικότητα, και Καινοτομία), η Γενική Διεύθυνση Ανάπτυξης και Προστασίας Δασών και Φυσικού Περιβάλλοντος. Επίσης, έχει υπογραφεί από τον Υπουργό ΥΠΑΑΤ και Υπουργό Οικονομίας, Ανάπτυξης και Τουρισμού και προωθηθεί για ΦΕΚ, η ΚΥΑ για τον καθορισμό των επιλέξιμων κατηγοριών καταλυμάτων στο πλαίσιο των δράσεων του αγροτουρισμού.
• ο σχεδιασμός και η ανάπτυξη του νέου Ολοκληρωμένου Πληροφοριακού Συστήματος Αγροτικής Ανάπτυξης (ΟΠΣΑΑ), καθώς και η διασύνδεση και η διαλειτουργικότητά του με λοιπές ηλεκτρονικές βάσεις δεδομένων. Ταυτόχρονα, σε εξέλιξη βρίσκεται συνεργασία με την Εθνική Αρχή Συντονισμού για την προσαρμογή του Πληροφοριακού Συστήματος Κρατικών Ενισχύσεων (ΠΣΚΕ) στα μέτρα ενίσχυσης και στήριξης της επιχειρηματικότητας του ΠΑΑ 2014-2020, ώστε να ενισχυθούν η διαφάνεια και η αποτελεσματικότητα στη διαχείριση των κοινοτικών κονδυλίων,
• η σύσταση και συγκρότηση της Επιτροπής Παρακολούθησης του νέου ΠΑΑ και η πραγματοποίηση της 1ης συνεδρίασής της στις 4 Απριλίου του 2016, εντός του χρονικού διαστήματος που έθετε ο Καν. (ΕΕ) 1305/2013,
• η κατάρτιση των κριτηρίων επιλογής συγχρηματοδοτούμενων πράξεων του νέου ΠΑΑ, καθώς και η εξειδίκευση περιφερειακών κριτηρίων επιλογής,
• η κατάρτιση του σχεδίου Στρατηγικής Ενημέρωσης και Δημοσιότητας του νέου ΠΑΑ,
• η σύσταση του Εθνικού Αγροτικού Δικτύου (ΕΑΔ)στο πλαίσιο του ΠΑΑ 2014-2020,
• η κατάρτιση του σχεδίου Δράσης και του σχεδίου Επικοινωνίας του Εθνικού Αγροτικού Δικτύου και
• η μεταφορά των ανειλημμένων υποχρεώσεων της προηγούμενης προγραμματικής περιόδου στη νέα με την έκδοση των σχετικών αποφάσεων, καθώς και η έναρξη πληρωμής τους, με προτεραιότητα στα μέτρα με τη μεγαλύτερη χρηματοδοτική βαρύτητα, όπως της πρόωρης συνταξιοδότησης, της εξισωτικής αποζημίωσης, των σχεδίων βελτίωσης, της μεταποίησης, των ΟΠΑΑΧ και των δημόσιων έργων. Επισημαίνεται ότι εξασφαλίστηκε η συγχρηματοδότηση του συνόλου των ημιτελών έργων, ιδιωτικών και δημοσίων, της προηγούμενης προγραμματικής περιόδου από πόρους της νέας, χωρίς να επιβαρυνθούν εθνικοί πόροι και οι πληρωμές εκτελούνται κανονικά.

Ταυτόχρονα έχει, ήδη, πραγματοποιηθεί:

• προκήρυξη του μέτρου ενίσχυσης των παραγωγών σε ορεινές και μειονεκτικές περιοχές (εξισωτική αποζημίωση)για το έτος 2016 με 160 εκατ. €,
• προκήρυξη του μέτρου των νέων γεωργών που θα συμβάλλει στη δημογραφική ανανέωση του πληθυσμού της υπαίθρου με 241 εκατ. € δημόσια δαπάνη,
• Κοινή πρόσκληση για την επιλογή των Ομάδων Τοπικής Δράσης και των Τοπικών Προγραμμάτων στο πλαίσιο του νέου LEADER(CLLD- πολυτομεακό και πολυταμειακό)για το Πρόγραμμα Αγροτικής Ανάπτυξης και το Επιχειρησιακό Πρόγραμμα της Αλιείας και Θάλασσας με δημόσια δαπάνη 322 εκατ. € για το ΠΑΑ και 54 εκατ. € για το ΕΠΑΛΘ αντίστοιχα. Ήδη, ολοκληρώθηκε η σχετική αξιολόγηση και κοινοποιήθηκαν τα αποτελέσματα στους υποψήφιους φορείς.

Επιπλέον, προγραμματίζεται, εντός του έτους, η έκδοση προκηρύξεων σε σημαντικής χρηματοδοτικής βαρύτητας μέτρα του νέου Προγράμματος, όπως:

• Μεταποίηση και εμπορία γεωργικών προϊόντων, ώστε να ενισχυθούν η προστιθέμενη αξία των γεωργικών προϊόντων, καθώς και ο εξαγωγικός τους προσανατολισμός. Η σχετική Υπουργική Απόφαση έχει, ήδη, τεθεί σε δημόσια διαβούλευση,
• Βιολογική Γεωργία και Κτηνοτροφία, ώστε να ενθαρρυνθεί η στροφή σε βιολογικά ποιοτικά προϊόντα προς όφελος τόσο των παραγωγών όσο και του περιβάλλοντος. Η σχετική Υπουργική Απόφαση έχει, ήδη, τεθεί σε δημόσια διαβούλευση και
• Κατάρτιση των Νέων Γεωργών, ώστε να διασφαλιστεί η επαγγελματική ικανότητα και επάρκεια των νέων απασχολούμενων στον πρωτογενή τομέα. Άμεσα θα προωθηθεί για υπογραφή η σχετική ΚΥΑ του μέτρου, ενώ θα ακολουθήσουν τα Σχέδια Βελτίωσης, μετά την ένταξη των νέων γεωργών, ώστε να δοθεί δυνατότητα στο δυναμικό των νέων ανθρώπων που θα εγκατασταθούν στη γεωργία να επενδύσουν στον γεωργικό τομέα.

Σχετικά με το Μέτρο 17 ‹‹Εργαλεία διαχείρισης κινδύνου››, το οποίο συμπεριλαμβανόταν στην αρχική υποβολή του ΠΑΑ 2014-2020 ως πιλοτική εφαρμογή, η υλοποίηση του Υπομέτρου 17.1, το οποίο αφορά σε κατηγορίες προαιρετικής ασφάλισης, επιπλέον αυτών που ασφαλίζει  υποχρεωτικά ο ΕΛΓΑ, ελήφθησαν παρατηρήσεις από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή (Ε.Ε.), ενώ, κατά τη διάρκεια των διαπραγματεύσεων, έγινε φανερό ότι δεν υπήρχε ωριμότητα για να καταστεί δυνατό να υποστηριχθεί η επανυποβολή και έγκρισή του.

Ωστόσο, στο ενδιάμεσο διάστημα, ολοκληρώθηκε και παραλήφθηκε και η μελέτη σχετικά, με την εφαρμογή του συνόλου των εργαλείων διαχείρισης κινδύνου στη γεωργία [άρθρο 37 του Καν. (Ε.Ε.) 1305/2013].

Τα αποτελέσματα της μελέτης, μεταξύ των άλλων, έδειξαν ότι για την εφαρμογή του υπόμετρου 17.1 ‹‹Ασφάλιση καλλιεργειών, ζώων και φυτών››, δεδομένης της έλλειψης αναλογιστικής μελέτης από το Κράτος-Μέλος(Κ-Μ), καθίσταται μη ασφαλής ο προσδιορισμός του επακριβούς τιμήματος του ασφαλίστρου για καθεμία από τις κατηγορίες της προαιρετικής ασφάλισης.

Ως εκ τούτου, το σχετικό υπόμετρο 17.1 δεν επανυποβλήθηκε κατά τη 2^η υποβολή του στην Επιτροπή, λόγω μη ωριμότητάς του και αδυναμίας στοιχειοθέτησης απαντήσεων στις σχετικές παρατηρήσεις της επιτροπής. Σε συνεργασία με τον ΕΛΓΑ (λόγω τεχνογνωσίας)θα επανεξεταστεί η δυνατότητα ωρίμανσης του σχετικού, υπομέτρου, μετά από σύνταξη νέας μελέτης.

Τέλος, σε σχέση με τον χρόνο ενεργοποίησης αντίστοιχων μέτρων με την προηγούμενη προγραμματική περίοδο, επισημαίνεται ότι ο ΠΑΑ 2007-2013 εγκρίθηκε από την Ε.Ε. στις 29/11/2007, δηλαδή το ίδιο έτος με αυτό της τυπικής έναρξης της συγκεκριμένης Προγραμματικής περιόδου, σε αντίθεση με το νέο ΠΑΑ 2014-2020 που εγκρίθηκε στις 14/12/2015, δηλαδή ένα έτος μετά το έτος της τυπικής έναρξης της συγκεκριμένης Προγραμματικής Περιόδου, λόγω της μη ωριμότητας της πρώτης υποβολής του τον Ιούλιο του 2014, γεγονός που συνεπάγεται την περαιτέρω καθυστέρηση στην έναρξη εφαρμογής του.

Παραταύτα, έχουν γίνει όσα προαναφέρθηκαν σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα, ενώ επισημαίνεται ότι, παρά την έγκριση του προηγούμενου ΠΑΑ 2007-2013 το 2007, οι προκηρύξεις στα βασικά επενδυτικά μέτρα αυτού έγιναν:

• Σχέδια βελτίωσης, μία και μόνη προκήρυξη το έτος 2011, δηλαδή 4 έτη μετά την έγκριση του Προγράμματος,
• Νέοι Γεωργοί, η πρώτη πρόσκληση το έτος 2009, δηλαδή 2 έτη μετά την έγκριση του Προγράμματος,
• Μεταποίηση Γεωργικών Προϊόντων, η πρώτη πρόσκληση το έτος 2009, δηλαδή 2 έτη μετά την έγκριση του Προγράμματος,
• Ιδιωτικές επενδύσεις του Άξονα 3 (ΟΠΑΑΧ), η πρώτη πρόσκληση το έτος 2010, δηλαδή 3 έτη μετά την έγκριση του Προγράμματος, με τις πρώτες δαπάνες από επενδύσεις να πληρώνονται το 2012, δηλαδή 5 έτη μετά την έγκριση του Προγράμματος.
• LEADER, η προκήρυξη για την επιλογή των Ομάδων Τοπικής Δράσης (ΟΤΔ) πραγματοποιήθηκε το έτος 2008, δηλαδή στο πρώτο έτος μετά την έγκριση του Προγράμματος, όπως συνέβη και με την τρέχουσα προκήρυξη για την οποία, όμως, έχει, ήδη, ολοκληρωθεί η αξιολόγηση και, έως το τέλος του έτους, θα γίνει η ένταξη των ΟΤΔ στο ΠΑΑ. Την περίοδο 2007-2013 συμβάσεις με τις ΟΤΔ υπογράφηκαν το 2010, δηλαδή τρία έτη μετά την έγκριση του Προγράμματος, οπότε έγιναν και οι πρώτες προκηρύξεις, με τις πρώτες δαπάνες από επενδύσεις να πληρώνονται το 2013, δηλαδή 6 έτη μετά την έγκριση του Προγράμματος.

 Όσον αφορά στο Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Αλιείας και Θάλασσας  (ΕΠΑΛΘ) 2014-2020, σημειώνεται ότι η δημόσια δαπάνη του ανέρχεται στα 523,4 εκατ. €, ενώ η δημόσια δαπάνη του Επιχειρησιακού Προγράμματος Αλιείας (ΕΠΑΛ) 207-2013 στα 274,1 εκατ. €. Στους συνολικούς οικονομικούς πόρους του ΕΠΑΛΘ συμπεριλαμβάνονται πόροι ύψους 98 εκατ. € που αφορούν σε δαπάνες για τη συλλογή αλιευτικών δεδομένων, τον έλεγχο των αλιευτικών δραστηριοτήτων και την εφαρμογή της Ολοκληρωμένης Θαλάσσιας Πολιτικής, που στην περίοδο 2007-2013 χρηματοδοτούνταν από ξεχωριστά χρηματοδοτικά μέσα της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Το γεγονός ότι το υποβληθέν ΕΠΑΛΘ έγινε ‹‹ατόφιο αποδεκτό›› οφείλεται, αποκλειστικά, στη σωστή και αποτελεσματική δουλειά του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων [Ειδική Υπηρεσία Διαχείρισης (ΕΥΔ)του ΕΠΑΛΘ της Γενικής Γραμματείας Αγροτικής Πολιτικής και Διαχείρισης Κοινοτικών Πόρων]που το συνέταξε , το υπέβαλλε στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή και το διαπραγματεύτηκε μαζί της.

Τα Δελτία Τύπου αναφέρουν τα βασικά ποιοτικά και ποσοτικά χαρακτηριστικά του Προγράμματος, τα οποία δεν άλλαξαν πριν από και μετά την έγκρισή του, το δε κείμενο το εισηγήθηκε η αρμόδια ΕΥΔ του ΕΠΑΛΘ, η οποία παραμένει, επίσης, η ίδια.

Όσον αφορά στην ενεργοποίηση του ΕΠΑΛΘ, σημειώνεται ότι, μέχρι σήμερα, έχουν προκηρυχτεί οι ακόλουθες δράσεις, συνολικής δημόσιας δαπάνης 93,8 εκατ. €:

-Επιλογή Στρατηγικών Τοπικής Ανάπτυξης με πρωτοβουλία Τοπικών Κοινοτήτων, στο πλαίσιο της Προτεραιότητας 4 ‹‹Αύξηση της απασχόλησης και της εδαφικής συνοχής ››. Η αξιολόγηση των υποβληθεισών προτάσεων ολοκληρώθηκε στις 27 Οκτωβρίου.

-Ολοκλήρωση τεσσάρων ‹‹κατά φάση›› δημοσίων έργων που είχαν ενταχθεί για χρηματοδότηση στο ΕΠΑΛ και αφορούσαν επενδύσεις για τη βελτίωση των υποδομών σε ιχθυόσκαλες και αλιευτικά καταφύγια, στο πλαίσιο της Προτεραιότητας 1 ‹‹Προώθηση της περιβαλλοντικά βιώσιμης, αποδοτικής ως προς τη χρήση των πόρων , καινοτόμου, ανταγωνιστικής και βασιζόμενης στη γνώση αλιείας››. Οι υποβληθείσες προτάσεις αξιολογούνται.

-Στήριξη του Προγράμματος συλλογής, διαχείρισης και χρήσης αλιευτικών δεδομένων στο πλαίσιο της Προτεραιότητας 3 ‹‹Ενίσχυση της εφαρμογής Κοινής Αλιευτικής Πολιτικής››.

-Χρηματοδότηση έργων για την Ολοκληρωμένη Θαλάσσια Εποπτεία στο πλαίσιο της Προτεραιότητας 6 Προαγωγή της εφαρμογής της Ολοκληρωμένης Θαλάσσιας Πολιτικής.

-Τεχνική βοήθεια για την υποστήριξη της εφαρμογής του ΕΠΑΛΘ.

Η καθυστέρηση στην ενεργοποίηση του ΕΠΑΛΘ οφείλεται στις ενέργειες που έπρεπε να προηγηθούν για τον ορισμό των αρμόδιων Αρχών (Διαχείρισης και Πιστοποίησης), την οριστικοποίηση του Συστήματος Διαχείρισης και Ελέγχου (ΣΔΕ)και την παραμετροποίηση του Ολοκληρωμένου Πληροφοριακού Συστήματος (ΟΠΣ). Επιπροσθέτως, σημειώνεται ότι η αρμόδια ΕΥΔ του ΕΠΑΛΘ είναι επιφορτισμένη και με την προσπάθεια υλοποίησης και ολοκλήρωσης του ΕΠΑΛ, το οποίο, λόγω οικονομικής κρίσης, κατέστη οπισθοβαρές.