Η Γιώτα Κοτσαύτη, συγγραφέας και η δημιουργός της παιδικής βιβλιοθήκης στη Λεβαία, μιλάει για την τέχνη της γραφής

Η Γιώτα Κοτσαύτη είναι νηπιαγωγός, συγγραφέας, ιθύνων νους της παιδικής βιβλιοθήκης στην Λεβαία Φλώρινας και δημιουργός των εκδόσεων και εργαστηρίου συγγραφής “Αλάτι”. Ο Χόρχε Λουίς Μπόρχες έλεγε, το “το γράψιμο δεν είναι τίποτε άλλο από ένα κατευθυνόμενο όνειρο”. Αν είναι έτσι, η Γιώτα Κοτσαύτη ζει το δικό της όνειρο. Ας την γνωρίσουμε ..

-Μιλήστε μας λίγο για εσάς

Μεγάλωσα σ’ ένα χωριό της Φλώρινας, τη Λεβαία. Από παιδί αγάπησα τα βιβλία και αυτό ήταν κάτι που καθόρισε την υπόλοιπη ζωή μου. Σπούδασα στο Παιδαγωγικό Τμήμα Νηπιαγωγών, παντρεύτηκα, γέννησα δύο κόρες, έζησα αρκετά χρόνια στην πόλη της Φλώρινας. Μόλις μεγάλωσαν λίγο οι κόρες μου, μετακόμισα και πάλι στο χωριό μου και ξεκίνησα να ασχολούμαι μ’ αυτό που αγαπούσα: με τα βιβλία. Γράφτηκα στο μεταπτυχιακό τμήμα Δημιουργικής Γραφής του ΕΑΠ και δρομολόγησα εθελοντικά -σε συνεργασία με τον Πολιτιστικό Σύλλογο Λεβαίας- τη δημιουργία μιας βιβλιοθήκης-χώρου δημιουργικής απασχόλησης στην περιοχή μου.

-Γνωρίζω πως η ιδέα της παιδικής βιβλιοθήκης στη Λεβαία προήλθε από αντίστοιχη δική σας παιδική ανάγκη. Αναφέρετε πως μια κινητή βιβλιοθήκη σας άλλαξε τη ζωή. Ποιες άλλες ανάγκες θα θέλατε να καλύψετε ως ενήλικη στον τότε παιδικό εαυτό σας;

Ναι, αυτό είναι κάτι που θα συναντήσει οποια/όποιος επισκεφτεί τη σελίδα της βιβλιοθήκης μας στο facebook. «Μία κινητή βιβλιοθήκη άλλαξε πριν πολλά χρόνια τη ζωή ενός κοριτσιού σ’ ένα μικρό χωριό. Το κορίτσι εκείνο υποσχέθηκε, σαν θα μεγάλωνε, να βοηθήσει με τη σειρά του ν’ αλλάξει η ζωή κι άλλων παιδιών. Και το όνειρο γίνεται σιγά σιγά πραγματικότητα…». Μου έλειπαν πολλά όταν ήμουν παιδί. Το μόνο όμως που θα ζητούσα, αν γύριζα τον χρόνο πίσω, είναι τα βιβλία! Πραγματικά η λογοτεχνία για μένα, σε όλα τα στάδια της ζωής μου- υπήρξε αποκούμπι, βάλσαμο ψυχής, ένα ισχυρό κίνητρο για να μην τα παρατήσω.

-Διαβάζετε πολύ λοιπόν και γράφετε πολύ. Τι σας ωθεί να γράφετε;

Θα παραφράσω λίγο τα λόγια του σπουδαίου μας ποιητή, του Γιάννη Ρίτσου. Γράφω και διαβάζω από ανάγκη όπως αναπνέω.

-Που γράφετε; Έχετε το σταθερό σας χώρο η μπορεί να σας επισκεφτεί οπουδήποτε η έμπνευση;

Γράφω οπουδήποτε. Πολύ νωρίς το πρωί. Πολύ αργά το βράδυ. Έχω τόμους από τετράδια και σημειωματάρια με ιδέες. Βέβαια τα περί έμπνευσης έχουν καταρριφθεί. Όπως έλεγε και ο Τζακ Λόντον «Την έμπνευση δεν γίνεται να την περιμένεις. Πρέπει να την κυνηγάς με το ρόπαλο». Απαιτείται υπομονή, επιμονή και πειθαρχία. Αυτή είναι η διαφορά του εν ενεργεία συγγραφέα με τον ερασιτέχνη και με τον εν δυνάμει συγγραφέα.

-Μπορούν να γίνουν όλοι συγγραφείς πιστεύετε; Τι χρειάζεται;

Ναι, το πιστεύω. Αρκεί να το θελήσουν, να παλέψουν γι’ αυτό και να μην το αφήσουν στην τύχη του.

-Τελικά ο συγγραφέας γράφει για τους άλλους η για τον εαυτό του; Πώς συμβαίνει να γράφουμε κάτι δικό μας και να αφορά άλλους;

Ο συγγραφέας, κατά τη γνώμη μου, πρέπει να γράφει πρώτα για τον εαυτό του. Αρχικά να απολαμβάνει ο ίδιος τη διαδικασία. Αν καταφέρει να παθιαστεί και να ενθουσιαστεί εκείνος, θα παρασύρει σ’ αυτό το γαϊτανάκι του ενθουσιασμού και τους αναγνώστες. Η ζωή των ανθρώπων περιστρέφεται γύρω από δυο-τρία κεντρικά θέματα. Ζωή. Έρωτας. Θάνατος. Το ίδιο κάνει και η λογοτεχνία. Ίσως γι’ αυτό ταυτιζόμαστε με τις ιστορίες που γράφονται.

-Ξεκινάτε να γράψετε έχοντας μια ιδέα στο μυαλό σας ή απλώς αρχίζετε να γράφετε; Πώς γεννιέται η ιδέα για μια ιστορία;

Μία ιστορία μπορεί να γεννηθεί απ’ οτιδήποτε. Από μία εικόνα, από ένα τραγούδι, από μία ζωγραφιά, από μια φράση, από έναν διάλογο που μπορεί να ακούσαμε τυχαία στον δρόμο, από ένα όνειρο που θα δούμε. Εγώ καταγράφω αυτές τις ιδέες, όποτε προκύπτουν. Από κει και πέρα οι σκέψεις που δημιουργούνται πάνω στην ιδέα που θα επιλέξω να επεξεργαστώ, μπαίνουν σε μία σειρά. Πολλές φορές αυτό που σκέφτομαι δεν βγαίνει όπως το θέλω. Τότε το αφήνω στην άκρη και πιάνω κάτι άλλο. Ποτέ όμως δεν πετάω αυτά που έγραψα. Μπορεί από κάτι που αρχικά απορρίψαμε να προκύψει αργότερα κάτι εξαιρετικό.

– Τι είναι για σας ταλέντο; Και τι μέτρα περισσότερο,το ταλέντο ή η σκληρή δουλειά;

Σίγουρα υπάρχουν κάποιοι άνθρωποι που είναι πιο προικισμένοι. Όμως -όπως το καθετί στη ζωή- αν δεν το κυνηγήσεις, αν δεν ασχοληθείς συστηματικά, αν δεν παθιαστείς, δεν θα φτάσεις πουθενά.

-Γιατί κάποια βιβλία καθίστανται διαχρονικά και κάποια όχι; Ως αναγνώστρια, πώς αξιολογείτε ένα βιβλίο ως καλό;

Το «καλό» βιβλίο είναι αυτό που γράφεται με πάθος. Με προσήλωση. Με καμία διάθεση εξαπάτησης του αναγνώστη. Που γράφεται με συνέπεια. Που δεν αφήνει τίποτα στην τύχη του. Στις καλές ιστορίες δεν περισσεύει λέξη. Διαχρονικά γίνονται κυρίως τα βιβλία που βασίζονται σε «δυνατούς» και αληθοφανείς χαρακτήρες. Αυτά που πείθουν τον αναγνώστη. Που τον κάνουν να ταυτιστεί με τους ήρωες.

-Άρα αυτά τα στοιχεία επιτυγχάνουν τη διαχρονία και τη δημοφιλία ενός έργου

Πιστεύω πως ναι. Αυτός που κατευθύνει το «Μια χριστουγεννιάτικη ιστορία» είναι ο Σκρουτζ. Ένας χαρακτήρας τόσο καλά δομημένος, που ταυτίστηκε με τη φιλαργυρία.

-Πώς φαντάζεστε μια ζωή χωρίς τέχνη;

Ζωή χωρίς τέχνη είναι ζωή χωρίς αλάτι.

-Επ’ ευκαιρία της αναφοράς αυτής, μιλήστε μας για το “αλάτι ” ,το εργαστήρι συγγραφής κι εκδοτικό οίκο που δημιουργήσατε.

Είναι μία προσπάθεια που ξεκινάει με μεγάλη αγάπη και μεράκι. Επιλέξαμε να μείνουμε στον τόπο μας και να κάνουμε από εδώ -από αυτή την ακριτική περιοχή- αυτό που αγαπάμε, με ποιότητα και σεβασμό. Δεν θα λειτουργούμε ως αυτοεκδόσεις, αλλά θα επενδύουμε σε χειρόγραφα που θα ξεχωρίζουν. Όσο για το εργαστήριο συγγραφής, δεν είναι ένα ακόμα σεμινάριο δημιουργικής γραφής, ούτε ένα πρόγραμμα θεωρητικό, αλλά κάτι πιο πρακτικό. Είναι ένα πρόγραμμα που σε παρακινεί να γράψεις. Το έχω πει δημόσια, άρα μπορώ να το μοιραστώ και με σας. Το 2018 αντιμετώπισα ένα πρόβλημα υγείας. Το 2019 αποφάσισα να ξεκινήσω -επιτέλους!- να ζω όπως ονειρεύτηκα. Έτσι προέκυψαν οι εκδόσεις. Έτσι προέκυψε το εργαστήριο. Είναι μία ανάγκη εσωτερική, ένα μοίρασμα πάθους και αγάπης.

-Είναι φοβερό αυτό ,ότι χρειάζεται πολλές φορές να περάσουμε από κάτι δύσκολο για να κυνηγήσουμε τα όνειρα μας.

Ναι, είναι! Είναι η μέρα που ξυπνάς και λες ως εδώ! Και αποφασίζεις να φέρεις τα πάνω-κάτω…

-Τι πιστεύετε ότι μπορεί να σας κρατούσε πρώτα;

Ο φόβος; Η αίσθηση ότι ο χρόνος μας είναι απεριόριστος; Το βάλτωμα; Δεν ξέρω… Πάντως χαίρομαι που πέρασα από αυτή τη διαδικασία και, όταν αποφάσισα να πάρω τη ζωή στα χέρια μου, ήμουν έτοιμη για τις αλλαγές που θα ακολουθούσαν.

-Λίγο, πολύ οι περισσότεροι βρίσκουμε αφορμές να μην κυνηγάμε τα όνειρα μας ..

Δυστυχώς ναι…

-Τι είναι για σας η φαντασία; Γιατί τα παιδιά έχουν περισσότερη φαντασία από τους μεγάλους;

Φαντασία είναι να ζεις σ’ ένα μικρό χωριό και να ονειρεύεσαι ότι μπορείς, ακόμα κι από εκεί, να αλλάξεις τον κόσμο! Τα παιδιά δεν έχουν μπει ακόμα στη λογική των «πρέπει» και του «δεν μπορείς», γι’ αυτό κι η φαντασία τους είναι απεριόριστη.

-Αυτός είναι ο λόγος που ασχολείστε κυρίως με τα παιδικά βιβλία; Θα θέλατε να γράψετε και μυθιστορήματα για μεγάλους; Παρεμπιπτόντως, διάβασα το βιβλίο σας “Ένα λιοντάρι με πυρετό μαθαίνει να μην είναι κακό!” Υπέροχο!

Μ’ ενδιαφέρουν όλα τα είδη λόγου, για όλες τις ηλικίες. Έχω ξεκινήσει να γράφω ένα μυθιστόρημα για μεγάλους, που διαδραματίζεται στην Ιρλανδία του 19ου αιώνα. Γράφω κατά καιρούς διηγήματα, ποιήματα, χαϊκού. Όμως, η αλήθεια είναι, ότι και ως αναγνώστρια και ως συγγραφέας, απολαμβάνω περισσότερο τα παιδικά-εφηβικά μυθιστορήματα. Ευχαριστώ για τα καλά σας λόγια! Το λιοντάρι είναι το πρώτο βιβλίο μου που εκδόθηκε. Είναι κάπως άτεχνο, έχει ορισμένα «λαθάκια» (π.χ. σε κάποια σημεία γίνεται διδακτικό), παρόλ’ αυτά, αν μου δινόταν η ευκαιρία, δεν θα άλλαζα κάτι. Είναι ένα βιβλίο που αγαπήθηκε και αποτέλεσε αφορμή για πολλές δημιουργικές δραστηριότητες, κυρίως στις σχολικές τάξεις.

-Υπάρχει κάποιο έργο σας που να αγαπάτε πιο πολύ από τα άλλα;

Δύσκολη ερώτηση… Κάθε κείμενο που γράφω είναι ταυτισμένο με μία περίοδο της ζωής μου και έχει κάτι να πει. Αγαπώ τις ιστορίες που έχουν κοινωνικά μηνύματα. Αυτές που μπορεί να διαβαστούν και να πάνε τον άνθρωπο ένα βήμα παραπέρα.

-Τι σας γεμίζει περισσότερο, η συγγραφή ή η αλληλεπίδραση με άλλους επίδοξους συγγραφείς στο “αλάτι”;

Και τα δύο! Ξεκίνησα το πρώτο εργαστήριο τον Οκτώβριο, κάπως δειλά, και πήγε αναπάντεχα καλά! Οι υπέροχοι άνθρωποι που το παρακολούθησαν, η αλληλεπίδραση, η αγάπη που πήραμε και δώσαμε, τα συγγραφικά μοιράσματα, τα μοιράσματα ψυχής, ήταν όλα μαγικά! Στην τελευταία συνάντηση ήμασταν απίστευτα συγκινημένες/οι. Μία σχέση ζωής που δεν θα σταματήσει ποτέ να εξελίσσεται! Ανυπομονώ και για τον β’ κύκλο τώρα… Χαίρομαι σαν μικρό παιδί που σε λίγο καιρό ξεκινάμε…

-Μου άρεσε ο τρόπος που το θέσατε ..” συγγραφικά μοιράσματα, μοιράσματα ψυχής “. Ο Μπόρχες έλεγε ότι τι γράψιμο δεν είναι τίποτα άλλο από ένα κατευθυνόμενο όνειρο.

Μα χωρίς «μοιράσματα» δεν βγαίνει η ζωή…Η γραφή μάς ενώνει!

-Είστε και μαμά, τι ονειρεύεστε για τα παιδιά σας;

Ναι, έχω δύο κόρες, 9 και 11 χρονών. Ονειρεύομαι αυτό που ονειρεύονται όλοι οι γονείς: να είναι ευτυχισμένες! Να μπορέσουν να βρουν τον δρόμο τους. Να κάνουν στη ζωή αυτό που θα γεμίζει την ψυχή τους. Να αγωνίζονται για τα πιστεύω τους και να πορεύονται πάντα με οδηγό τους το Καλό.

-Θα θέλατε να πείτε κάτι στις γυναίκες που μας διαβάζουν;

Γράφω εδώ και καιρό ένα βιβλίο για γυναίκες, με τίτλο “Δεν είσαι μόνη”. Έχει ως κεντρικό του θέμα την κακοποίηση. Αυτό θα ήθελα να πω σε κάθε αδελφή μου. Δεν είσαι μόνη! Σπάσε τη σιωπή και θαύματα μπορεί να συμβούν εκεί που δεν το περιμένεις! Το φως νικάει πάντα το σκοτάδι..

-Το χρειαζόμαστε το φως, το φως της τέχνης, της αγάπης, της αδελφοσύνης. Σας ευχαριστώ θερμά!

Κι εγώ ευχαριστώ πολύ! Καλή χρονιά με περισσότερη αγάπη, περισσότερη ενσυναίσθηση, περισσότερη αλήθεια, περισσότερο Φως! Και, φυσικά, με περισσότερα βιβλία!

Πηγή: ampa.lifo.gr