Covid – 19 “Terra incognita”
Δρ. ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΠΟΥΛΟΣ Π. ΣΥΜΕΩΝ
Ο κόσμος φαίνεται να κλονίζεται εκ θεμελίων. Οι συναγερμοί ηχούν παντού: ανυπόφορες ανισότητες, εξάρτηση από μη ελεγχόμενα τεχνικά συστήματα, επιτάχυνση του κλιματικού χάους και της εξόντωσης των ειδών, «εκρίζωση εκατομμυρίων ανθρώπων και παιδιών, που δεν τους αποδέχεται καμιά γη και καμιά πατρίδα, ρύπανση της ατμόσφαιρας, οικονομικά συστήματα στο χείλος της εσωτερικής κατάρρευσης και σήμερα η επιδημία»1. Ο κατάλογος των απειλών, που υπονομεύουν την εμπιστοσύνη προς το μέλλον, είναι μακρύς.Αυτό το οποίο καθιστά τρομακτικό τονιό είναι το γεγονός ότι μπορεί αόρατος να κυκλοφορεί ανάμεσά μας και κατά συνέπεια να μην μπορεί να ελεγχθεί. «Ο ιός αυτός είναι διαφορετικός από τοSars-2003. Οι άνθρωποι μολύνονται, αλλά δεν παρουσιάζουν κανένα σύμπτωμα. Το γεγονός αυτό καθιστά δυσκολότερη τη λήψη μέτρων καραντίνας. Για αυτό οι οικονομικές συνέπειες θα είναι πιο επιβαρυντικές από ότι στην περίπτωση του Sars-2003»2, αλλά και οι ανθρώπινες απώλειες πιο μεγάλες.
Στην αρχή αν μόνο ένα μικρό κομμάτι των μολυσμένων έχει ανάγκη από ιατρική βοήθεια. με τη συνεχιζόμενη, όμως, αύξηση των μολυσμένων ατόμων, κάθε υγειονομικό σύστημα νωρίτερα ή αργότερα θα οδηγηθεί στο σημείο της κατάρρευσης. Και για να αποφευχθεί αυτό οι υγειονομικές αρχές των χωρών επεμβαίνουν και λαμβάνουν μέτρα με σκοπό τη δραστική μείωση των μολυσμένων. Ο σκοπός συνίσταται σε τούτο, την εκθετική αύξηση να την επιβραδύνουν και με αυτόν τον τρόπο να κερδίσουν πολύτιμο χρόνο.
Η ανοικτή κρίση από την πανδημία του Covid – 19έχει εξαπλωθεί σε όλον τον πλανήτη. Η ταχύτητα της μετάδοσης της ασθένειας, η πίεση που ασκεί πάνω στα υγειονομικά συστήματα και η αγριότητα της επίδρασης πάνω στα χρηματιστήρια είναι φαινόμενα που ποτέ στο παρελθόν δεν παρατηρήθηκαν από μια ιογενή νόσο3.
Το πόσο μεγάλο είναι το χρονικό διάστημα, κατά τη διάρκεια του οποίου ο αριθμός των μολυσμένων ατόμων διπλασιάζεται, εξαρτάται από πολλές παραμέτρους. Σε αυτές υπάγεται, για παράδειγμα, ο λανθάνων χρόνος, που παρέρχεται έως ότου ένα μολυσμένο πρόσωπο καθίσταται το ίδιο μεταδοτικό και συνεπώς είναι σε θέση να μολύνει ένα επόμενο άτομο. Και ο χρόνοςεπίσης κατά τον οποίο είναι κανείς μεταδοτικός, παίζει ένα σημαντικό ρόλο. Αυτή η επιδημιολογική παράμετρος δεν μπορεί να μεταβληθεί από τον άνθρωπο. Αυτή κατά κάποιο τρόπο προκαθορίζεται από τον ιό.
Αυτό που, αντίθετα, μπορεί να μεταβληθεί, είναι ο αποκαλούμενος αριθμός αναπαραγωγής της βάσης R0. Αυτή η παράμετρος καθορίζει το πόσα άτομα μπορούν να μολυνθούν από ένα ήδη μολυσμένο άτομο. Αν ο αριθμός αυτός είναι μεγαλύτερος του 1, τότε ο αριθμός των μολυσμένωναυξάνεται εκθετικά. Στην περίπτωση του Sars-Cov-2 ιού αυτό είναι σαφές. Οι εκτιμήσεις δείχνουν ότι ένας μολυσμένος κατά μέσο όρο μολύνει μεταξύ 2,4 έως 3,3 άτομα. Κατά συνέπεια για να περιορίσει κανείς την εξάπλωση του ιού θα πρέπει (στην περίπτωσηR0= 3) να αποφευχθούν οι δύο από τις τρεις μολύνσεις. Σε διαφορετική περίπτωση ο ιός θα εξαπλωθεί τόσο ευρέως και μάλιστα και μέχρι του σημείου της μόλυνσης περίπου των 2/3 του πληθυσμού. Από αυτό το σημείο πλέον ο ιός δε θα είναι σε θέση να εξαπλώνεται περαιτέρω. Εξαιτίας του παραπάνω λόγου καθίσταται πλέον σαφές το γιατί οι μολυσμένοι μπαίνουν στη διαδικασία της καραντίνας, ακυρώνονται μεγάλες και μικρές διοργανώσεις και όχι μόνο πόλεις και περιοχές απομονώνονται, αλλά και παρά πολλές χώρες τις τελευταίες ημέρεςκλείνουν τα σύνορά τους, μεταξύ των οποίων και η χώρα μας.
Σε μια σύντομη δημοσιευθείσα μελέτη επιστήμονες στο HuanzhongUniversityofScienceandTechnologyinWuhan ερεύνησαν το κατά πόσο ήταν αποτελεσματικά τα μέτρα που λήφθηκαν στην Κίνα. Κατέληξαν δε στο συμπέρασμα ότι ο αριθμός αναπαραγωγής της βάσηςR0 μειώθηκε σημαντικά – από 3,86 κατά τις πρώτες εβδομάδες του Ιανουαρίου στο 0,32 στα μέσα Φεβρουαρίου. Οι επιστήμονες καταλήγουν στην εκτίμηση ότι με τις επεμβάσεις σχεδόν το 95% των μεταδόσεων μπόρεσε να αποφευχθεί. Ως εκ τούτου είναι ζωτικής σημασίας να τηρούνται σχολαστικά τα μέτρα περιορισμών, τα οποία είναι τα μόνα ικανά να θέσουν τέλος στην εκτεταμένη διάδοση του coronavirus.
Ενώπιον της δραματικής αύξησης και της ανεξέλεγκτης επέκτασης της πανδημίας, το κλείσιμο των συνόρων των κρατών, των εκπαιδευτικών ιδρυμάτων, οι περιορισμοί των μετακινήσεων και οι ακυρώσεις των εκδηλώσεων-συνεδριάσεων συνεχίζονται με αμείωτη ένταση παντού σε όλες σχεδόν τις χώρες και επιδιώκουν με αυτόν τον τρόπο να προστατευτούν με όλο και μεγαλύτερη απομόνωση και λήψη ριζικών μέτρων.
Όλες οι μολυσματικές ασθένειες ξεκινούν με μια περιορισμένη έκταση. Αυτό ισχύει και για την coronovirus-επιδημία, η οποία δυστυχώς εξαπλώθηκε σε ολόκληρη την υδρόγειο. Αυτό που ανησυχεί τις υγειονομικές αρχές είναι ο έντονος ρυθμός με τον οποίο ο Covid-19 εξαπλώνεται. Αν αφήσει κανείς ελεύθερα την επιδημία να εξαπλωθεί, τότε θα αυξηθεί εκθετικά ο αριθμός των μολυσμένων ατόμων. Ο αριθμός των μολυσμένων ατόμων διπλασιάζεται, λοιπόν, σε σταθερά χρονικά διαστήματα. Τι σημαίνει αυτό; το αποσαφηνίζει το παρακάτω παράδειγμα. Αν ο χρόνος διπλασιασμού διαρκεί μια εβδομάδα και στο ξεκίνημα της πρώτης εβδομάδας έχουμε 1000 μολυσμένους, τότε μετά από οκτώ εβδομάδες θα έχουμε 256.000 (28 =256) μολυσμένους4.
Τα συστήματα υγείας δοκιμάζονται σκληρά σε όλον τον κόσμο. Τις εβδομάδες που ακολουθούν η ζωή θα αλλάξει εκ θεμελίων, ίσως και με δραματικό τρόπο. Και πλούσιες χώρες θα βιώσουν καταστάσεις συμφόρησης στα συστήματα υγειονομικής περίθαλψης, άσχημες σκηνές στα νοσοκομεία, στα ιατρεία και στα τμήματα έκτακτης ανάγκης. Τα γαλλικά νοσοκομεία προετοιμάζονται για την ιεράρχηση της πρόσβασης στην περίθαλψη σε περίπτωση κορεσμού. Εξαιτίας των παραπάνω λόγων η Γερμανία μετατρέπει μεγάλες κοινοτικές-δημοτικές αίθουσες και ξενοδοχειακές μονάδες σε νοσοκομειακούς χώρους περίθαλψης για τις πιο ελαφρές περιπτώσεις5. Οι γιατροί πιθανόν θα έχουν τον πρωτεύοντα ρόλο στις αποφάσεις για το ποιους θα θεραπεύσουν και ποιους θα εγκαταλείψουν, για το ποιος έχει ανάγκη από οξυγόνο και ποιος όχι.
Είμαστε στην αρχή της επιδημίας σε παγκόσμιο επίπεδο. Τη στιγμή που οι επιστήμονες και οι γιατροί προσπαθούν να βρουν ένα φάρμακο, ο πανικός διαχέεται ταχύτερα από ότι ο ιός, ενώ ορισμένες κοινωνίες βρίσκονται σε σημείο αποσύνθεσης και τραγωδίας, όπως π.χ. η Ιταλία, ακόμη και η Ισπανία σήμερα. Θα πρέπει να αποφύγουμε μια υγειονομική κρίση να μετατραπεί σε οικονομικό και κοινωνικό δράμα.
Με 5 νεκρούς και 418 μολυσμένους σήμερα (19-3-2020) η χώρα μας, όπως επισημαίνουν οι ειδικοί, δε βρίσκεται σετόσοδραματική κατάσταση. Ωστόσο, δραματική θα καταστεί η κατάσταση, αν δε ληφθούν μέτρα και δεν υπακούσουν οι πολίτες στις οδηγίες: εκατοντάδες χιλιάδες μολυσμένα άτομα, δεκάδες σοβαρές περιπτώσεις και εκατοντάδες εν δυνάμει νεκροί. Οι αρχές θέτουν τώρα όλη την ενέργειά τους στην επιβράδυνση της εξάπλωσης του ιού με σκοπό την αποφυγή της συμφόρησης των υπηρεσιών έκτακτης ανάγκης. Με λίγα λόγια πρόκειται για την εξομάλυνση της επιδημικής καμπύλης μέσω του περιορισμού των επαφών μεταξύ των ανθρώπων (βλ. στο τέλος το σχεδιάγραμμα).
Αυτό που επιτάσσουν οι καιροί είναι η ευαισθητοποίηση του κοινού.Η υπεύθυνη συμπεριφορά του καθενός ενάντια στον ιό είναι επιτακτική. Η μη τήρηση των οδηγιών και οι ανεύθυνες συμπεριφορές εκτός του ότι θέτουν σε κίνδυνο την ιδιαίτερή τους υγεία, θέτουν ταυτόχρονα,όμως, και την υγεία των άλλων και δυνατόν να προκαλέσουν πρωτοφανούςκλίμακας εξάπλωση του ιού, στην οποία με δυσκολία θα μπορέσουν να ανταποκριθούν και να αντέξουν και αυτά ακόμη τασυστήματα υγείας των πιο ανεπτυγμένων χωρών.Ο νέος θα πρέπει να συνειδητοποιήσει ότι μπορεί να γίνει φορέας του ιού, ο οποίος στη συνέχεια να γίνει θανατηφόρος όχι μόνο για το συνάνθρωπό του, αλλά και για τα προσφιλή και φιλικά πρόσωπα. Όλοι μας πρέπει να αλλάξουμε ριζικά τη συμπεριφορά μας και να αποφύγουμε τις προσωπικές επαφές και τις συγκεντρώσεις. Ο αγώνας από ότι φαίνεται θα είναι μακροπρόθεσμος.
- Azam,G.: Dans un monde aussi brutal, la convivialité est un combat. Le Monde, 13/3/2020.
- Der Spiegel: Interview mit US-Nobelpreisträger Schiller, Robert: Die Krise wird noch immer unterschätzt, 13/3/2020.
- Foucart, S.: « Soyons lucides :Ce n, est pas demain que le climat et la biodiversité seront préservés quoi qu’ il en coute : Le Monde, 14/3/2020.
- Sansano H. Georg: Präventive Maßnahmen können die Corona-Epidemie eindämmen – wenn sie weit genug gehen: In Neue Zürcher Zeitung, 11/3/2020.
- Βλ. Medick, V.: Hallen und Hotels sollen zu Kranken Stationen umgebaut werden: In der Spiegel,17/3/2020.
Οι καμπύλες δείχνουν τους αριθμούς των μολύνσεων
Με το καφέ χρώμα: Το πώς τα μέτρα επηρεάζουν την εξέλιξη της επιδημίας. Καθυστερημένη εξέλιξη. Η προσθετική διαδικασία δεν προκαλεί σοβαρές υγειονομικές επιδράσεις.
Με κόκκινο χρώμα:πολλαπλασιαστική διαδικασία, Χωρίς μέτρα που οδηγούν στα όρια του συστήματος υγείας.
Χρόνος από τη στιγμή της έκρηξης της επιδημίας
Quellen: ECDC; EID
