Πέτη Πέρκα: «Master Plan για τη Δίκαιη Μετάβαση: Ποιο είναι το όραμα για τις λιγνιτικές περιοχές;»
Με μια πρώτη ανάγνωση του, καλογραμμένου ομολογουμένως, κειμένου προκύπτουν αβίαστα σοβαρές ελλείψεις τόσο ως προς τη διαμόρφωση όσο και ως προς το όραμα και τη ρεαλιστικότητα των προτάσεων.
Ηχηρή απουσία των εμπλεκομένων αλλά και του ίδιου του κράτους. Δεν προκύπτει συμμετοχή των τοπικών κοινωνιών, παραγωγικών φορέων, τοπικής αυτοδιοίκησης. Ακόμα και το μοντέλο διακυβέρνησης θα προσδιοριστεί σε δεύτερο χρόνο.. μετά τη διαβούλευση.
Η πολιτεία φαίνεται να νίπτει τας χείρας της αφού οι όποιες επενδύσεις- δράσεις επαφίονται σε μια αόριστη πρωτοβουλία του ιδιωτικού τομέα. Είναι εντυπωσιακή η απουσία δημόσιων φορέων από τις εμβληματικές επενδύσεις. Η παράθεση έργων δρομολογημένων από την ΠΔΜ ή τους Δήμους χωρίς χρονοδιάγραμμα, επικαιροποίηση μελετών και χρηματοδότηση δίνουν την εντύπωση ότι μπαίνουν σε μια λίστα προκειμένου να «γεμίσει» το κείμενο.
Παρόλο που υπάρχει παραδοχή για μακρόπνοο σχεδιασμό λαμβάνοντας υπόψη και τις τάσεις της Ε.Ε. βασικό τμήμα του σχεδιασμού βασίζεται στο φυσικό αέριο που ως ορυκτό καύσιμο τελειώνει το 2050!
Γενικότερα τα έργα που προτείνονται στο masterplan είναι όλα μεγάλης κλίμακας χωρίς να παρουσιάζεται καμία αναφορά για μικρότερης κλίμακας έργα, όπως για παράδειγμα αυτά των ενεργειακών κοινοτήτων, οι οποίες είναι σε θέση να μεγιστοποιήσουν το όφελος της ενεργειακής μετάβασης για τις τοπικές κοινωνίες των λιγνιτικών περιοχών.
Ο πρωτογενής τομέας δε φαίνεται να απασχολεί ιδιαίτερα τους συντάκτες αφού η πρόβλεψη για γη σε αγρότες μετατίθεται σε μεταγενέστερο χρόνο όταν προχωρήσει ο χωρικός σχεδιασμός και τα τοπικά χωρικά, ενώ η έξυπνη γεωργία απλώς περιγράφεται αορίστως και κάποια στιγμή στο μέλλον… κάτι θα γίνει.
Είναι εντυπωσιακό ότι δίνεται έμφαση «… στις γρήγορες νίκες «quick- wins» ενώ τα βασικά προαπαιτούμενα, όπως το ίδιο το σχέδιο αναφέρει, είναι τα τοπικά χωρικά σχέδια και η αποκατάσταση των εδαφών. Έτσι περιγράφονται επενδύσεις σε μεγάλα Φ/Β πάρκα, χωρίς όμως να δίνονται απαντήσεις όπως σε ποια εδάφη θα αναπτυχθούν, με ποιο σχεδιασμό, τι θα γίνει με την αποκατάσταση..
Γενικώς μπορούμε να πούμε ότι παρά τους φιλόδοξους στόχους η υστέρηση σε σχεδιασμό, όραμα και συγκεκριμένες ενέργειες και χρόνο.. μας προετοιμάζουν για το χειρότερο αποτέλεσμα.
Τελικά το ερώτημα που τίθεται είναι: Ποιο είναι το όραμα για τη περιοχή;
Τεράστια έργα δισεκατομμυρίων από μεγάλους επενδυτές επιχορηγούμενους από τα δημόσια ταμεία, σε ειδικές οικονομικές ζώνες, χωρίς εργασιακά η περιβαλλοντικά δικαιώματα, με μονοπώλιο 1-2 τεχνολογιών, χωρίς καθόλου συμμετοχή; Η΄
Μια πιο ευρωπαϊκή προσέγγιση που εστιάζει στα έργα υποδομών και κυρίως ψηφιοποίηση, χαρτογραφήσεις, διασυνδέσεις, δίκτυα, τηλεθέρμανση κλπ. Θεσμοθέτηση κινήτρων και χρηματοδοτικών εργαλείων ώστε μικρότερες επιχειρήσεις, start-up, ενεργειακές κοινότητες μαζί με μεγαλύτερους επενδυτές να μπορούν να συμμετέχουν στη μετάβαση;
Στη πρώτη περίπτωση ο σχεδιασμός εστιάζει σε υπογραφές τεράστιων επενδυτικών πακέτων και ειδικές οικονομικές ζώνες. Στη δεύτερη περίπτωση το κράτος φτιάχνει εργαλεία συμμετοχής, χρηματοδότησης, υποδομές και ψηφιοποιεί τις υπηρεσίες του αφήνοντας τις τοπικές κοινωνίες μαζί με επενδυτές να χτίσουν πάνω σ αυτά.
