Π. Πέρκα: «Η κλιματική κρίση είναι μια βόμβα στο ιδεολογικό θεμέλιο του νεοφιλελευθερισμού» (video)

Εισήγηση της Πέτης Πέρκα στην Δ’ Επιτροπή της Βουλής κατά τη β’ ανάγνωση του ν/σ του ΥΠΕΝ για ΑΠΕ, αποθήκευση ενέργειας, θαλάσσια ΦΒ και άλλες διατάξεις για ενέργεια και περιβάλλον

Σε συνέχεια της Γ΄ συνεδρίασης, η κ. Πέρκα ολοκλήρωσε την εισήγησή της με τα υπόλοιπα άρθρα του νομοσχεδίου, αποδομώντας το «φιλοπεριβαλλοντικό» προφίλ της Κυβέρνησης,  ξεκινώντας με τι περιβαλλοντικές ρυθμίσεις.

Στο Μέρος ΣΤ’ για την προστασία του περιβάλλοντος και σε ό,τι αφορά στα λατομεία, προβλέπεται με οριζόντια διάταξη, η νομιμοποίηση ηλεκτρομηχανολογικών εγκαταστάσεων εντός λατομικών χώρων και λατομικών περιοχών. Πλέον «ανοίγει το παράθυρο» για την τακτοποίηση αποθηκών εκρηκτικών υλών, οι οποίες βρίσκονται εντός λατομικών και μεταλλευτικών χώρων. Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση της «Ελληνικός Χρυσός», η οποία φαίνεται ότι θα ευνοηθεί. (αρ. 140)

Το  άρθρο 141, αν συνδυαστεί με ήδη νομοθετημένες εξαιρέσεις αδειοδότησης, μπορεί να οδηγήσει σε περιβαλλοντική υποβάθμιση, χωρίς γνώση των αρμόδιων υπηρεσιών, καθώς επεκτείνονται οι εκμεταλλευόμενες εκτάσεις κατά 20% και χωρίς επίσης απόλυτο ανώτατο όριο. Αυτό μπορεί να είναι  ιδιαίτερα σημαντικό, καθώς πολλά λατομεία είναι και εντός περιοχών του δικτύου Natura 2000.

Σε ό,τι αφορά στις πολεοδομικές και χωροταξικές διατάξεις και σ’ αυτό το ν/σ γίνονται αλλαγές που στο σύνολό τους είναι αρνητικές αφού καταργούν πολύ σημαντικούς ελέγχους. Καταργείται η διαδικασία της προέγκρισης για την έκδοση οικοδομικής άδειας στις κατηγορίες 1 και 2, εξομοιώνοντάς τις ουσιαστικά με την κατηγορία 3. Οι συγκεκριμένες κατηγορίες αφορούν μεγάλες κατασκευές, αλλά και δόμηση σε ιδιαίτερα ευάλωτες εκτός σχεδίου περιοχές, για παράδειγμα αρχαιολογικούς χώρους, παραδοσιακούς οικισμούς, διατηρητέα κτήρια, οικόπεδα σε επαφή με οριοθετημένα ρέματα κτλ.

Με τη θέσπιση προαιρετικότητας πλέον για όλες τις κατηγορίες, δεν εξασφαλίζεται η ελάχιστη προστασία, ούτε στο περιβάλλον, αλλά ούτε και στους πολίτες. Πλέον η ευθύνη μεταφέρεται ακέραια στους μελετητές μηχανικούς, οι οποίοι – ιδιαίτερα οι νέοι μηχανικοί – μπορεί να βρεθούν εκτεθειμένοι.

Χωρίς να έχει ελεγχθεί ποτέ το μέγεθος της ενδεχόμενης αυθαίρετης δόμησης, το Υπουργείο νομοθετεί και πάλι με προχειρότητα και με το επιχείρημα της ταχύτητας, απλοποίησης και μείωσης της γραφειοκρατίας, καταργεί πολύ σημαντικούς ελέγχους, αποψιλώνει τις Υπηρεσίες Δόμησης από σημαντικές αρμοδιότητες, θέτοντας εν αμφιβόλω την ασφάλεια του δομημένου περιβάλλοντος. Στην περίοδο της δικής μας διακυβέρνησης, ο στόχος ήταν εύκολη αδειοδότηση, ισχυρός έλεγχος. (αρ.149)

Προστίθενται οι κατηγορίες αδειών 1 και 2 σε εκείνες που εξαιρούνται προέγκρισης. Είναι σημαντικό ότι ο δειγματοληπτικός έλεγχος νομιμότητας σε ποσοστό 30% τουλάχιστον των οικοδομικών αδειών, δεν πραγματοποιήθηκε για την κατηγορία 3. Επίσης  δεν γίνεται σαφές ποια θα είναι τα κριτήρια επιλογής και η διαδικασία του ελέγχου, τα οποία δεν αναφέρονται ούτε στη σχετική ΥΑ (17.01.2022), διαδικασία που θα εξασφάλιζε τη διαφάνεια και την ισονομία έναντι πολιτών και μηχανικών. (αρ. 150)

Καταργείται επίσης ένας σημαντικός έλεγχος για τα πολεοδομικά μεγέθη, αυτού του συντελεστή δόμησης, οπότε τίθεται σε επισφάλεια και η συνταγματική υποχρέωση προστασίας του δομημένου περιβάλλοντος, όπως αναφέρει και η ΕΜΔΥΔΑΣ. (αρ. 151)

Τροποποιείται η παρ. 8 του άρ. 2 του Ν4014/2011 σε σχέση με τη διάρκεια της ΑΕΠΟ. Η αλλαγή αφορά στη διάρκεια των υφιστάμενων κατά τη δημοσίευση του Ν4685/2020 ΑΕΠΟ. Πρόκειται  για οριζόντια διάταξη, η οποία ξεκάθαρα όμως είναι φωτογραφική διάταξη υπέρ συγκεκριμένων, πχ Ελληνικός Χρυσός. Η παράταση που είχε πάρει η εταιρία, βάσει του Ν.4685/2020, λήγει το 2023. Προφανώς κάποιο κώλυμα υπάρχει και δεν προχωρά η τροποποίηση που έχουν καταθέσει από τον Δεκέμβριο και γι’ αυτό θα τους δοθεί περιθώριο μέχρι το 2026.

Προβλέπεται η αναβίωση των ατομικών διοικητικών πράξεων (ΑΕΠΟ) που έχουν ήδη λήξει εφόσον συντρέχουν δύο προϋποθέσεις: να μην έχει περάσει 15ετία και να δηλώσει ο ενδιαφερόμενος ότι δεν έχουν επέλθει ουσιώδεις μεταβολές στις περιβαλλοντικές επιπτώσεις των έργων, χωρίς αξιολόγηση του αν έχουν ή όχι επέλθει ουσιώδεις μεταβολές από την αρμόδια αδειοδοτούσα αρχή. Το ΣτΕ έχει εκδώσει αριθμό αποφάσεων (ενδεικτικά 4445/2013, 1668/2014, 424/2015) που αναφέρει ότι αυτό δεν πρέπει να συμβαίνει και ότι χρειάζεται διαπιστωτική πράξη της διοίκησης. (αρ.157)

Σε ό,τι αφορά στο Κεφάλαιο Γ’ και τις ρυθμίσεις περί αποβλήτων και λυμάτων, το Άρθρο 159 κρίνεται επιεικώς απαράδεκτο, καθώς καθιστά υποχρεωτική τη συμπερίληψη σε συμβάσεις ανάθεσης έργων αποχέτευσης/επεξεργασίας λυμάτων, τη λειτουργία και συντήρηση των υποδομών από τον ανάδοχο για τουλάχιστον 3 χρόνια (ουσιαστικά πρόκειται για παράθυρο «ΣΔΙΤ» και όχι για δοκιμαστική λειτουργία π.χ. 6 μηνών). Με τη διάταξη είναι αντίθετες και η ΕΥΔΑΠ και η ΕΔΕΥΑ. Επιπλέον ορίζεται ότι τις δαπάνες τις αναλαμβάνει ο κύριος του έργου (με άλλα λόγια οι ΕΥΔΑΠ, ΔΕΥΑ υποχρεώνονται να πληρώσουν καπέλο, χωρίς να μπορούν να τροποποιήσουν πράξεις ένταξης ή ό,τι σχετικό). Η διάταξη δε θα έπρεπε να είναι υποχρεωτική.

Τέλος, με τα άρθρα 162-164 και δύο χρόνια μετά την ψήφιση του Ν. 4685/2020 συμπληρώνονται οι διατάξεις για την ολοκλήρωση των έργων αποχέτευσης/επεξεργασίας λυμάτων. Σημειώνεται ότι η χώρα μας πληρώνει πρόστιμα προς την Ευρωπαϊκή Ένωση για την περίπτωση του Θριασίου (οικισμός Α’ Προτεραιότητας), της ΒΑ Αττικής (οικισμοί Β’ προτεραιότητας Ραφήνα, Μαρκόπουλο, Κορωπί, Παλλήνη) και έχει δεχθεί αιτιολογημένη γνώμη για τους οικισμούς Γ’ προτεραιότητας. Είμαστε θετικοί σε αυτές τις διατάξεις

Η κ. Πέρκα ολοκλήρωσε την τοποθέτησή της επί των βασικών άρθρων του νομοσχεδίου και επεσήμανε την αναγκαιότητα στήριξης των λιγνιτικών περιοχών. Είπε χαρακτηριστικά «Κ. Υπουργέ, θα περιμέναμε περισσότερη ευαισθησία σε ότι αφορά στις λιγνιτικές περιοχές. Εννοώ νομοθέτηση ευνοϊκότερων διατάξεων ή συμπερίληψή τους με ιδιαίτερη αναφορά, προκειμένου οι τοπικές κοινωνίες να έχουν ενεργό ρόλο στην πράσινη μετάβαση και αντίστοιχα οφέλη. Για πολλοστή φορά σας υπενθυμίζω ότι η χώρα «το χρωστάει» σε αυτές τις περιοχές. Θα έπρεπε σε κάθε νομοσχέδιο να βλέπουμε αυτή τη «διακριτική» μεταχείριση.

Υπάρχουν αιτήματα του Συνδέσμου Ενεργειακών Κοινοτήτων Δυτικής Μακεδονίας αναφορικά με τη νομοθέτηση της απόλυτης προτεραιότητας στην έκδοση Όρων Σύνδεσης από τον ΔΕΔΔΗΕ και ΑΔΜΗΕ στις περιοχές Κοζάνης, Φλώρινας, Μεγαλόπολης, λόγω της απολιγνιτοποίησης. Είναι θετικό ότι αποσαφηνίστηκε, ότι στις εξαιρέσεις της  εγγυητικής επιστολής συμπεριλαμβάνονται και οι ΕΚΟΙΝ  άνω των 60 μελών, εκ των οποίων τα 50 μέλη τουλάχιστον είναι φυσικά πρόσωπα. Πρέπει να ικανοποιήσετε και το άλλο αίτημα, που σας έχω ήδη τονίσει, της ύπαρξης ειδικής εξαίρεσης από την εγγυητική, για τις λιγνιτικές περιοχές και για υφιστάμενα αιτήματα έως 1 MW. Παράλληλα πρέπει να εξασφαλίσετε ειδικά για τις λιγνιτικές περιοχές την ένταξη στον αναπτυξιακό νόμο για ΕΚΟΙΝ άνω των 60 μελών, εκ των οποίων τα 50 μέλη τουλάχιστον είναι φυσικά πρόσωπα, για έργα ψηφιακού εικονικού συμψηφισμού. Επιπλέον όλες οι ΕΚΟΙΝ (ιδιαίτερα οι άνω των 60 μελών, εκ των οποίων τα 50 μέλη τουλάχιστον είναι φυσικά πρόσωπα) στις περιοχές Κοζάνης, Φλώρινας, Μεγαλόπολης, λόγω της απολιγνιτοποίησης, να έχουν παράταση ενός χρόνου επιπλέον για τις τιμές αναφοράς για τα έργα εκτός διαγωνισμών, σε σχέση με την υπόλοιπη χώρα.

Νομίζω ότι πρέπει να «σκύψετε» πάνω από αυτές τις περιοχές, δεν είναι κάτι που θα στοιχίσει πολύ, ούτε σε χρόνο, ούτε σε χρήμα, πραγματικά «χρωστάμε».

Κλείνοντας πρέπει να σχολιάσω ότι το νομοσχέδιό σας αποτελεί τη δεύτερη στη σειρά αποτυχημένη «απόπειρα» της κυβέρνησης να «απλοποιήσει» την αδειοδότηση των ΑΠΕ. Η Α’ φάση δημιούργησε το απόλυτο «μπάχαλο» και την υπερθέρμανση στην αγορά των ΑΠΕ, με το νόμο 4685/2020 και την εισαγωγή της βεβαίωσης παραγωγού. Τα αποτελέσματα μέχρι σήμερα είναι απολύτως ανησυχητικά και αρνητικά, υπάρχει ήδη αδιέξοδο σε επίπεδο ΑΠΕ, σχεδιασμού, χωροθετήσεων, αδειοδοτήσεων και κοινωνικών συγκρούσεων που δεν επιλύονται με το παρόν νομοσχέδιο, αντιθέτως διογκώνονται.

Στην πορεία προς την πράσινη μετάβαση πρέπει να πάμε όλοι μαζί. Καταφέρατε με την τραγική καθυστέρηση του Ειδικού Χωροταξικού Πλαισίου για τις ΑΠΕ, κυρίως σε περιφερειακό επίπεδο, ώστε να προστατεύονται το φυσικό και ανθρωπογενές περιβάλλον και η πολιτιστική κληρονομιά και να διευκολύνεται κατ’ αυτόν τον τρόπο η αδειοδότηση και χωροθέτηση των έργων, αλλά και ο σχεδιασμός της επέκτασης των δικτύων, να έχετε τις τοπικές κοινωνίες απέναντι.

Έτσι δε γίνεται η μετάβαση. Γι’ αυτό  σας λέμε ότι δεν την πιστεύετε. Ακόμα και σε ένα κατ’ εξοχήν θέμα που απαιτεί κοινωνική δικαιοσύνη, συμμετοχή, συλλογική δράση, προσπαθείτε να προφυλάξετε – εξυπηρετήσετε ομάδες συμφερόντων.

Η αλήθεια είναι ότι το ζήτημα της κλιματικής κρίσης ήρθε στο προσκήνιο πάνω στο απόγειο των θριαμβολογιών για την υπεροχή της ελεύθερης αγοράς και για το τέλος της ιστορίας. Η κλιματική κρίση είναι μια βόμβα στο ιδεολογικό θεμέλιο του νεοφιλελευθερισμού. Μιας ιδεολογίας που έχει κηρύξει πόλεμο σε κάθε μορφή ελέγχου των εταιρειών και σε οτιδήποτε δημόσιο, σε οτιδήποτε προσπαθεί να χαλιναγωγήσει την απληστία των δυνάμεων της αγοράς,  οι οποίες είναι σε μεγάλο βαθμό υπεύθυνες για τη δημιουργία και την όξυνση της κρίσης.

Εμείς πιστεύουμε στην πράσινη μετάβαση η οποία πρέπει να γίνει με όρους ενεργειακής δημοκρατίας. Έχουμε προτείνει στον κλιματικό νόμο – και αποτελεί προγραμματική μας θέση- ότι ο στόχος της κλιματικής ουδετερότητας πρέπει να τεθεί νωρίτερα, το 2045 για τη χώρα μας, οι Ενεργειακές Κοινότητες και οι άδειες αυτοπαραγωγής/αυτοκατανάλωσης πρέπει να καλύπτουν το 50% των νέων αδειών, να υπάρχει ολοκληρωμένος ενεργειακός και χωροταξικός σχεδιασμός για την ανάπτυξη των ΑΠΕ, με την πολιτεία να εγγυάται την πρόσβαση στα βασικά αγαθά, ότι κανείς δεν θα μείνει πίσω, και με δημόσιο έλεγχο στα δίκτυα, αλλά και στην αποθήκευση, όπου θα έπρεπε να υπάρχει ρόλος και της ΔΕΗ, με το Δ ισχυρό, για να μην επιβαρύνεται ο καταναλωτής με υπέρογκα κόστη μονοπωλιακής διαχείρισης της αποθήκευσης.