Η διαδρομή της αρχαίας Εγνατίας Οδού και η ιστορία της (video)
Του Σταύρου Π. Καπλάνογλου
Εδώ και 12 περίπου χρόνια η λειτουργία της Εγνατίας οδού έσπασε την απομόνωση της Δυτικής Μακεδονίας και έκανε πιο εύκολη την ζωή των κατοίκων της, εξασφαλίζοντας, συγχρόνως, ασφάλεια στις μετακινήσεις.
Η κατασκευή της, βέβαια, διευκόλυνε και τη μεταφορά εμπορευμάτων και τη διακίνηση των ανθρώπων των ευρωπαϊκών χωρών, προς την Τουρκία και την Ασιατική της ακτή και το αντίθετο. Η κατασκευή αυτού του δρόμου και η λειτουργία του, ουσιαστικά είναι επαναλειτουργία αρχαίου δρόμου, που έμεινε γνωστός στην ιστορία ως Εγνατία οδός και είχε κατασκευασθεί από το 125-145 π.Χ. έως την εμφάνιση των Οθωμανών στην Βαλκανική, οπότε έχασε την αξία της, μιας και η επιθετικότητα των τελευταίων περιόρισε τις μετακινήσεις. Βέβαια, ο δρόμος αυτός δεν ήταν από πριν μη υπαρκτός. Προϋπήρχε των Ρωμαίων, αλλά όχι σε αυτή την μορφή, που σχεδίασε και κατασκεύασε ο Ρωμαίος ανθύπατος Γάιος Εγνάτιος. Η σύνδεση της Αδριατικής με το Αιγαίο και τον Εύξεινο Πόντο, από πιο σύντομες διαδρομές ήταν ένα πρόβλημα που αντιμετώπιζαν στην αρχαία Ελλάδα και, όπως αναφέρει ο Αριστοτέλης, υπήρξε τέτοιος δρόμος στην εποχή του.
Ακόμα και πριν την κατασκευή της, κατά την διάρκεια των πολέμων μεταξύ Μακεδόνων και Περσών, ακολουθήθηκε πορεία παραπλήσια με την τελική πορεία της Εγνατίας Οδού. Όταν οι Ρωμαίοι αποφάσισαν γύρω στο 150 π.Χ. να κατασκευάσουν έναν δρόμο για να συνδέσουν την Αδριατική με τον Ελλήσποντο, ώστε να μπορούν να ελέγχουν, γρήγορα, την μεγάλη αυτοκρατορία τους με το στρατό τους, δεν ξέφυγαν και πολύ από τα ίχνη του προρωμαϊκού δικτύου. Ενός δικτύου, που εκτεινόταν ανάμεσα στις αδριατικές χώρες και στο Αιγαίο φθάνοντας, πιθανόν, μέχρι τη Μαύρη Θάλασσα, όπως αναφέρει ο Αριστοτέλης.
Ο δρόμος αυτός συνδέθηκε με ένα άλλο δρόμο που είχαν κατασκευάσει οι Ρωμαίοι στην δική τους χερσόνησο, την VIA TRAIANA, που έφθανε μέχρι το Πρίντεζι Έτσι στη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία, οι δυο αυτοί δρόμοι εθεωρούντο οι πιο σημαντικοί συνδεόμενοι με πλωτά μέσα, μέσω Αδριατικής, ξεκινούσαν από την πρωτεύουσα Ρώμη και έφθαναν στην πόλη Βυζάντιο και από εκεί στην Ασία. Ήταν η Via Egnatia, ουσιαστικά προέκταση της Via Traiana για τους Ρωμαίους. Αυτή διέσχιζε τη Βαλκανική χερσόνησο από την ανατολική Αδριατική ως τα Κύψελα, και έφτανε στο Βυζάντιο, συνδέοντας τη νότια Ιταλία και τη δυτική Μεσόγειο με το Αιγαίο, την Ανατολική Μεσόγειο, τον Εύξεινο Πόντο και τελικά την Ασία.
Η ΔΙΑΔΡΟΜΗ ΣΤΗΝ ΒΑΛΚΑΝΙΚΗ ΤΗΣ ΑΡΧΑΙΑΣ ΕΓΝΑΤΙΑΣ ΟΔΟΥ
Αλλά έχει ενδιαφέρον να δούμε την διαδρομή της Εγνατίας οδού στην εποχή της δόξας της και τις πόλεις που διέσχιζε μια και δρούσε σαν αναπτυξιακός μοχλός της οικονομίας τους. Θα συμβεί άραγε το ίδιο για τις περιοχές που διασχίζει η Νέα Εγνατία οδός;
Επίδαμνος (Δυρράχιο). Βρίσκεται στην Αλβανία. Η Επίδαμνος [Δυρράχιο] είναι αρχαία πόλη, που ιδρύθηκε το 627 π.Χ. ως αποικία των Κερκυραίων
Λύχνιδος (Οχρίδα). Βρίσκεται στη Π.Γ.Δ.Μ. Στην αρχαιότητα η πόλη ήταν γνωστή με το Αρχαιοελληνικό Λύχνιδος, που σημαίνει “πόλη του φωτός”, από το Ελληνικό λυχνίς. Οι αρχαιότεροι κάτοικοι της ευρύτερης περιοχής της Λίμνης Οχρίδας ήταν οι Δεσσαρήτες, αρχαία Ελληνική φυλή και οι Εγχελείς, φυλή Ιλλυρική.
Ηράκλεια. Βρίσκεται στην Π.Γ.Δ.Μ. Η Ηράκλεια Λυγκηστίς, ή και Ηράκλεια Λύγκου βρισκόταν στην περιοχή της Πελαγονίας, στα βόρεια των Βρυγηΐδων λιμνών (Πρέσπες) . Την ίδρυσε ο Φίλιππος της Μακεδονίας μέσω της οποίας, αργότερα, διέρχονταν η Αρχαία Εγνατία Οδός.
Βεύη. Η Βεύη βρίσκεται ανατολικά της πόλης της Φλώρινας, απέχοντας από αυτή γύρω στα 20 χιλιόμετρα. Βρίσκεται δε επί της αρχαίας Εγνατίας οδού η οποία, όπως αναφέρει η ιστορία που άρχιζε από τη Ρώμη.
Έδεσσα. Η πόλη κατοικείται από τα αρχαία χρόνια. Η σημερινή πόλη είναι κτισμένη στη θέση της ακρόπολης της αρχαίας πόλης.
Πέλλα. Η πόλη ιδρύθηκε από τον Αρχέλαο Α’ (413-399 π.Χ.) ή από τον Αμύντα Γ’ για να γίνει η νέα πρωτεύουσα του Μακεδονικού κράτους αντί των Αιγών (Βεργίνα).
Θεσσαλονίκη. Η ίδρυση της πόλης στην ελληνιστική εποχή συμπίπτει με μια κρίσιμη φάση στην ιστορία του Μακεδονικού Βασιλείου. Η θριαμβική αυτή αψίδα [ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ Χτίστηκε το 305 μ.Χ. ] ήταν τοποθετημένη κάθετα στην αρχαία Εγνατία, που διέσχιζε την πόλη (δυτικά προς ανατολικά). Κάτω από την Αψίδα περνούσε η Εγνατία, η οποία ήταν βασιλική οδός (Via Regia), ένας συγκεκριμένος τύπος οδού στρατηγικής σημασίας και συγκεκριμένης νομικής υπόστασης κατά τη Ρωμαϊκή αυτοκρατορία.
Αμφίπολη. Η Αμφίπολη ήταν αρχαία πόλη χτισμένη στην ανατολική Μακεδονία, στις όχθες του ποταμού Στρυμόνα, στη θέση πόλης που παλαιότερα ονομαζόταν Εννέα Οδοί ή πολύ κοντά σε αυτήν. Η Αμφίπολη ιδρύθηκε από Αθηναίους το 437 π.Χ.
Φίλιπποι. Οι Φίλιπποι ήταν αρχαία πόλη της ανατολικής Μακεδονίας με αρχικό όνομα Κρηνίδες, που βρίσκεται στο σημερινό νομό Καβάλας.
Νεάπολη ”Νεάπολις εν Θράκη”. Η Νεάπολη ήταν αποικία της Θάσου και ιδρύθηκε τον 7ο αιώνα, όταν οι Θάσιοι προσπαθούσαν να διεισδύσουν στην απέναντι Θρακική ακτή Μαξιμιανούπολη. Η Μαξιμιανούπολις – Μοσυνούπολις είναι ένας αρχαιολογικός χώρος ο οποίος βρίσκεται 7 χιλιόμετρα δυτικά της Κομοτηνής.
Σάλη. Η αρχαία πόλη Σάλη ιδρύθηκε πιθανόν από τους Μαρωνείτες και τοποθετείται από τους περισσότερους μελετητές στη θέση της σημερινής Αλεξανδρούπολης.
Τραϊανούπολη. Η Τραϊανούπολη είναι κωμόπολη της Θράκης, η οποία βρίσκεται κοντά στον ποταμό Έβρο, περίπου 12 χλμ ΒΑ της Αλεξανδρούπολης. Κύψελα Πόλη της Θράκης στην συμβολή του ποταμού Έβρου και του παραποτάμου Αγριανού που ίδρυσε ο Κύψελος [της φυλής των Λαπίθων] την προϊστορική εποχή.
Βυζάντιο. Βρίσκεται στην Τουρκία Βυζάντιο, ή Βυζαντίς, ήταν αρχαία ελληνική αποικία [658/7 π.Χ. που ιδρύθηκε στο μυχό του Κεράτιου κόλπου και των στενών του Βοσπόρου, στην περιοχή όπου βρίσκεται σήμερα η Κωνσταντινούπολη.[324 μχ ] Σύμφωνα με τον Πλίνιο τον Πρεσβύτερο, η τοποθεσία ονομαζόταν παλαιότερα Λύγος.
Περισσότερες πληροφορίες στο video της εκπομπής προγονικές εστίες που μεταδόθηκε πριν από καιρό από το FLASH-TV.GR
