Πόσο έτοιμος είναι ο μαθητής να κάνει ορθές εκπαιδευτικές και επαγγελματικές επιλογές;

της Μαρίας Μπιλιώνη,
Συμβούλου Εκπαίδευσης & Σταδιοδρομίας,
www.tangramedu.net

Κάθε μέρα της ζωή μας από την νεαρή κιόλας ηλικία κάνουμε επιλογές και λαμβάνουμε αποφάσεις. Το μωρό επιλέγει το παιχνίδι που είναι το αγαπημένο του, το παιδί διαλέγει πώς θα φερθεί στους γονείς του, στα αδέρφια του, επιλέγει τους φίλους του, τις ασχολίες του στον ελεύθερό του χρόνο. Μεγαλώνοντας γύρω στην ηλικία των 15-16 ετών ο νέος καλείται να λάβει αποφάσεις σημαντικές για την εκπαιδευτική και επαγγελματική εξέλιξή του. Αρχικά, μετά την Γ’ Γυμνασίου πρέπει να αποφασίσει το είδος του σχολείου στο οποίο επιθυμεί να φοιτήσει (ΕΠΑΛ – ΓΕΛ) και , λίγο αργότερα, έως τα μισά της Β’ Λυκείου καλείται να επιλέξει την ομάδα προσανατολισμού που θα τον οδηγήσει σε συγκεκριμένες σχολές της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης.

Η διαδικασία λήψης εκπαιδευτικών /επαγγελματικών αποφάσεων σήμερα έχει κατά γενική ομολογία δυσκολέψει σε σύγκριση με το παρελθόν: Με την ταχύτατη ανάπτυξη της τεχνολογίας όλο και νέα επαγγέλματα δημιουργούνται. Η πρόσβαση στην πληροφόρηση έχει διευκολυνθεί κυρίως μέσω του διαδικτύου. Ωστόσο, εδώ εγείρονται ζητήματα αξιοπιστίας και εγκυρότητας της κάθε πληροφορίας που εντοπίζει οενδιαφερόμενος, με αποτέλεσμα να μην είναι γνωστές σε όλους οι εκπαιδευτικές διέξοδοι. Ιδιαίτερης σημασίας για την τρέχουσα περίοδο είναι οι αλλαγές στον ακαδημαϊκό χάρτη της χώρας με τις συγχωνεύσεις που έχουν νομοθετηθεί και με εκείνες που ετοιμάζονται. Επίσης, οι αλλαγές που πρόκειται να ψηφιστούν για το σύστημα πρόσβασης στην τριτοβάθμια εκπαίδευση για την διαδικασία συμπλήρωσης ενός πρώτου μηχανογραφικού στο τέλος της Β’ λυκείου και οι επεκτάσεις όλων αυτών των ήδη ανακοινωμένων, αλλά όχι ακόμη νομοθετημένων αλλαγών, δημιουργούν ένα τοπίο θολό και αβέβαιο στην τριτοβάθμια εκπαίδευση και μια εύλογη σύγχυση στους μαθητές της φετινής Β’ λυκείου.

Πέρα από αυτήν την ρέουσα κατάσταση, οι εναλλακτικές που προσφέρονται στους μαθητέςείναι περισσότερες από ό,τι παλαιότερα -και αυτό είναι στην ουσία θετικό στοιχείο-, ταυτόχρονα όμωςγίνεται μεγαλύτερη η δυσκολία επιλογής. Είναι λοιπόν, εξαιρετικής σημασίας η δεξιότητα λήψης απόφασης προκειμένου το ίδιο το άτομο να επιλέξει ορθά και να καταστεί υπεύθυνο για την εξέλιξή του.

Λόγω του επαγγελματικού μου ρόλου έρχομαι σε επαφή με μαθητές της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης που βρίσκονται σε αυτό το στάδιο της λήψης εκπαιδευτικής/επαγγελματικής επιλογής.Αξιοσημείωτο είναι οτι ενώ οι μαθητές κυρίως μέσα από τη διαδικασία και των υπηρεσιών επαγγελματικού προσανατολισμού ενισχύονται ως προς την αυτογνωσία τους, πληροφορούνται για το εκπαιδευτικό σύστημα πρόσβασης στην τριτοβάθμια εκπαίδευση και ενημερώνονται έγκυρα για τα προγράμματα σπουδών, τα επαγγελματικά δικαιώματα που δίνει το κάθε πτυχίο, τα πιθανά μεταπτυχιακά που συνδυάζονται και τέλος αποκτούν μια σαφή εικόνα για τις επικρατούσες συνθήκες στην αγορά εργασίας, εντούτοις δυσκολεύονται στη λήψη της απόφασής τους. Σύμφωνα με τις θεωρίες επαγγελματικές ανάπτυξης των Super, Crites & Savickas οι μαθητές διαφέρουν πολύ μεταξύ τους ως προς την ετοιμότητά τους να κάνουν ορθές εκπαιδευτικές και επαγγελματικές επιλογές. Όπως άλλωστε συμβαίνει με την νοητική, σωματική, κοινωνική αλλά και συναισθηματική ανάπτυξη των ατόμων, έτσι και η επαγγελματική ανάπτυξη των ατόμων δεν γίνεται με τον ίδιο ρυθμό.

Η ανάπτυξη των δεξιοτήτων λήψης απόφασης στους μαθητές είναι ιδιαίτερης σημασίας στη διαδικασία του επαγγελματικού προσανατολισμού. Ως δεξιότητες λήψης απόφασης νοούνται οι δεξιότητες επεξεργασίας των πληροφοριών (ανάλυση, σύνθεση, εκτίμηση, εκτέλεση) που αξιοποιούνται από τα άτομα για την λήψη σχετικών αποφάσεων. Υπάρχουν διάφορες τεχνικές που βοηθούν το άτομο να κάνει την καλύτερη επιλογή χρησιμοποιώντας τις διαθέσιμες πληροφορίες. Το άτομο που κατέχει αυτές τις τεχνικές μπορεί να υπολογίσει τα πιθανά αποτελέσματα κάθε επιλογής, να επεξεργαστεί τη σημασία των διαφόρων παραγόντων και να επιλέξει την καλύτερη λύση.Όλα αυτά όμως δεν γίνονται ξαφνικά, ούτε από μόνα τους ούτε βέβαια από τη μια στιγμή στην άλλη. Και εδώ η εκπαίδευση είναι το κλειδί. Οι τεχνικές λήψης αποφάσεων μαθαίνονται, καλλιεργούνται, βελτιώνονται. Μέσα από τη συμμετοχή σε προγράμματα βελτίωση των δεξιοτήτων λήψης απόφασης ο κάθε μαθητής μαθαίνει συγκεκριμένες τεχνικές λήψης απόφασης , εξασκείται σε αυτές, χρησιμοποιεί τις λογικές διαδικασίες και εν τέλει είναι σε θέση να κάνει καλύτερες κπαιδευτικές και επαγγελματικές επιλογές.

Εσείς τι λέτε, πόσο έτοιμο είναι το παιδί σας να λάβει μια ορθή επαγγελματική/ εκπαιδευτική απόφαση; …και αν δεν είναι, μήπως ήρθε η ώρα να ενισχυθεί μέσω της καλλιέργειας δεξιοτήτων λήψης απόφασης;