Τα Σερβικά κρατίδια της Μακεδονίας τον 14ο αιώνα
Γράφει ο Χρήστος Χατζηλίας
Μετά τον θάνατο στου Σέρβου αυτοκράτορα Στέφανου Δουσάν η τεράστια αυτοκρατορία του που άρχιζε από το Βελιγράδι και τελείωνε στην Χαλκιδική και την Άρτα και βρέχονταν από την Ανδριατική,το Ιόνιο και το Αιγαίο χωρίστηκε σε κρατίδια που τα κυβερνούσαν οι σέρβοι αριστοκράτες. Τα σερβικά κρατίδια της Μακεδονίας ήταν τα τελευταία που αντιστάθηκαν στην Τουρκική λαίλαπα στην νότια Βαλκανική.
Δεσποτάτο του Velbazd: Συγκροτήθηκε στην Βορειοανατολική Μακεδονία γύρω από τον ποταμό Αξιό, στην Μακεδονική γη κατείχε τις πόλεις Στρώμνιτσα,Stip,Veles και Petrich (σημ. ΠΓΔΜ)ενώ έφτανε και έξω από τα γεωγραφικά όρια μέχρι το Kumanovo(σημ.ΠΓΔΜ) βόρεια και ανατολικά στο Κιουστεντιλ(σημ.Βουλγαρία). Αυτό το κρατίδιο το διοικούσαν οι Ντεγιάνοβιτς ή Ντράγκας ο Γιόβαν(Ιωάννης) Ντράγκας και ο μικρότερος αδερφός του Κωνσταντίνος Ντράγκας οι οποίοι ήταν γιοί του σεβαστοκράτορα Ντέγιαν και της Θεοδώρας-Ευδοκίας Νέμανιτς ετεροθαλής αδερφή του αυτοκράτορα Στέφανου Δουσάν.Ο Κωνσταντίνος νυμφεύτηκε σε δεύτερο γάμο την κόρη του Αλεξίου Γ’ Μεγαλο-Κομνηνού αυτοκράτορα στης Τραπεζούντας και πάντρεψε την κόρη του Ελένη Ντράγκας (Δραγάτση) με τον Βυζαντινό αυτοκράτορα Μανουήλ Β’ Παλαιολόγο, η Ελένη ήταν η μητέρα των τελευταίων αυτοκρατόρων Ιωάννη Η’ και Κωνσταντίνου ΙΑ’ ενώ τα άλλα παιδιά της ήταν οι τελευταίοι δεσπότες του Μυστρά. Το κρατίδιο του υπήρξε φόρου υποτελής στον Σουλτάνο και ο ίδιος ο Κωνσταντίνος Ντράγκας αναγκάστηκε να εκστρατεύσει μαζί με τον Βαγιαζήτ Α’ ως ‘σύμμαχος’ του εναντίον της Βλαχίας όπου πέθανε στην μάχη της Ροβίνας (1395) κατά την ήττα του Τουρκικού στρατού.Μετά την ήττα του ηγεμόνα του το Δεσποτάτο καταλήφθηκε οριστικά από τους Τούρκους.
Κρατίδιο των Σερρών: Το κρατίδιο αυτό εκτείνονταν από τον Αξιό(δυτικά) έως την Ξάνθη(ανατολικά) και από την Στρώμνιτσα και το Μελένικο(Βόρεια) ως ολόκληρή την Χαλκιδική(νότια),το κυβερνούσε στην αρχή η χήρα του Στέφανου Δουσάν η Έλενα και στην συνέχεια ο Γιόβαν Ουγκλιέσα(Ιωάννης Ούγγλεσης).Κατά την περίοδο των τουρκικών επειχηρίσεων στην Θράκη ο Ούγγλεσης προσπάθησε να αποκαταστήσει τις καλές σχέσεις με το Βυζάντιο για την αναχαίτιση των Τούρκων,έτσι ο Οικουμενικός Πατριάρχης Κάλλιστος Α΄ ηγήθηκε αντιπροσωπέιας και επισκέφτηκε το 1363 την χήρα Έλενα στις Σέρρες για την προσέγγιση του Οικουμενικού Πατριαρχείου με την Σερβική Εκκλησία όμως ο ξαφνικός θάνατος του Πατριάρχου στις Σέρρες ξάφνιασε την βυζαντινή πλευρά και δημιούργησε κλίμα δυσπιστίας.Οι Τούρκοι εκείνη την περίοδο είχαν πάρει την Ανδριανούπολη και κατευθείνονταν απειλητικά προς την Κομοτηνή.Ο Ιωάννης Ούγγλεσης ζήτησε βοήθεια από τον αδερφό του Βούκασιν Μρνιάβσεβιτς δεσπότη του Πρίλεπ,έτσι τα δύο αδέρφια ξεκίνησαν με 70.000 άνδρες εναντίον των Τούρκων στην Θράκη όπου θα ακολουθήσει η φοβερή και τραγική ήττα των Σέρβων στην λεγόμενη Μάχη της Μαρίτσας(26 Σεπτεμβρίου 1371) όπου θα ακολουθήσει η ολοκληρωτική κατάληψη της Θράκης και της Μακεδονίας από τους Τούρκους.
Hγεμονία του Πρίλεπ: Όταν η Σερβική Αυτοκρατορία επεκτάθηκε νότια οι Έλληνες γαιοκτήμονες αντικαταστάθηκαν με Σέρβους,το 1350 ο Στέφανος Δουσάν όρισε τον Βούκασιν Μρνιάβσεβιτς δεσπότη του Πρίλεπ η ηγεμονία εκτός της μακεδονικής πόλης που είχε ως πρωτέυουσα εκτείνονταν και πέρα από τα γεωγραφικά όρια και περιλάμβανε το Πρίζεν στο νότιο Κόσσοβο και τα Σκόπια,μετά τον θάνατο του Δουσάν αυτοκράτορας έγινε ο Στέφανος Ούρος Ε΄όπου έκανε τον Βουκάσιν συναυτοκράτορα όμως ο δεύτερος έγινε γρήγορα ισχυρότερος και ο Στέφανος Ούρος τον έκανε αυτοκράτορα ,επειδή ήταν άτεκνος ο Ούρος ο νέος αυτοκράτορας έκανε διάδοχο τον γιό του Μάρκο Μρνιάβσεβιτς. Ο Βούκασιν ανταποκρίθηκε στο κάλεσμα του αδερφού του Ιωάννη Ούγγλεση (βλ.παραπάνω) και πέθανε στην θράκη αφήνοντας διάδοχο του Πρίλεπ αλλά και όλης της Σερβίας τον γιό του Μάρκο. Το 1371, έγινε υποτελής των Οθωμανών και μέχρι το 1377, σημαντικά τμήματα της έκτασης που κληρονόμησε από τον Βουκάσιν κατελήφθησαν από άλλους ευγενείς, ο Μάρκος πέθανε τις 17 Μαΐου 1395, πολεμώντας για τους Οθωμανούς ενάντια στους Βλάχους στην Μάχη της Ροβίνας.
Radoslav Hlapen διοικητής της Έδεσσας και της Βέροιας.
Ο Radoslav Hlapen ήταν βεοβόδας,επέστρεψε τις πόλεις της Μακεδονίας πίσω στην Σερβική αυτοκρατορία το 1351 όταν τις ελευθέρωσε ο Ιωάννης Β΄Καντακουζηνός έτσι ο σέρβος αυτοκράτορας Στέφανός Δουσάν του έδωσε τον τίτλο του διοικητή Έδεσσας και Βέροιας Ο Καντακουζηνός ισχυρίζεται ότι οι Σέρβοι της Βέροιας αριθμούσαν 30 ευγενείς και 1.500 στρατιώτες, με τις οικογένειές του [Hélène Ahrweiler; Αγγελική Ε. Λιάου (1998). Μελέτες για την εσωτερική διασπορά της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας . Dumbarton Oaks. σελ. 151]. Κατά τις συγκρούσεις του αυτοκράτορα Στέφανου Ούρος Έ με τον σφετεριστή Συμεών Ούρος ο Radoslav πήρε το μέρος του Στέφανου Ούρος και εισέβαλε στην Θεσσαλία και ο Συμεών αναγκάστηκε να συνθηκολογήσει,είχε παντρευτεί την χήρα του βεοβόδα της Θεσσαλίας Πρέλουμπ Ειρήνη και υιοθέτησε τον γιό της Θωμά. Μετά τη Μάχη της Μαρίτσας (1371) έγινε ένας από τους ισχυρότερους επαρχιακούς άρχοντες, αποσύρθηκε ως μοναχός στη μονή Vodoca όπου και θάφτηκε. Ίδρυσε επίσης μια εκκλησία στο Kuceviste, τα Σκόπια, ένα μοναστήρι στο Οστροβο και ένα μοναστήρι στην Ελλάδα.
ΠΗΓΕΣ
ΤΟ ΒΥΖΑΝΤΙΟΥ & ΟΙ ΣΛΑΒΟΙ΄ ΤΟΥ ΣΤΑΥΡΟΥ ΘΕΟΔΟΣΙΟΥ ΣΕΛ.183-184
WIKIPEDIA
